ارزش بورسی صنعت
شاخص صنایع بورسی چه تغییر و تحولاتی داشت؟
گفته می‌شود که تصویر می‌تواند گویای هزار کلمه باشد و جان مطلب را بهتر از هر نویسنده‌ای بیان کند. از همین‌رو نمایش نمودار شاخص صنایع مختلف می‌تواند اوضاع و احوال تغییرات شرکت‌ها و صنایع را بهتر نشان دهد.
چرا به گفته اهالی چارتیست‌ها (تکنیکالیست‌های بازار سرمایه) همه چیز در قیمت مشخص خواهد شد و ارزش واقعی هر کالا همان قیمتی است که در حال معامله و داد‌و‌ستد در بازار است. این افراد معتقد هستند که در قیمت‌ها تورم‌های آینده و اتفاقات ریزودرشت سیاسی و اجتماعی لحاظ خواهد شد و هرچه عمق معاملات انجام‌شده برای کالا، سهم یا شاخص‌ها بیشتر باشد اعتبار این موضوع دوچندان می‌شود.
برای بررسی تحولات صنایع بهتر است از جایگاه ارزشی آنها شروع کنیم. بازار اوراق بهادار (بورس) و شاخص‌های بورسی همیشه به عنوان دماسنج‌های اقتصادی مطرح هستند و می‌توانند وضعیت کلی یک جامعه را نشان دهند.
ارزش گروه‌ها و صنایع موجود در بازار سرمایه (بورس اوراق بهادار) نشان می‌دهد که یک جامعه یا بهتر بگوییم سیاسیون جامعه روی چه بازاری سرمایه‌گذاری کرده‌اند و اقتصاد خود را در چه حوزه‌ای مشاهده می‌کنند.
در حال حاضر (پایان بهار سال 1402) ارزش بازار بورس و فرابورس تهران کمی بیشتر از 9 هزار و 355 هزار میلیارد تومان است که با کسر گروه سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی که حدود دو هزار و 947 هزار میلیارد تومان از ارزش بازار را از آن خود کرده‌اند، گروه اول بازار سهام تهران صنعت مواد و محصولات شیمیایی است که در دو دسته مواد شیمیایی متنوع و تولید کود و ترکیبات نیتروژن قرار می‌گیرد. ارزش بازاری صنعت مواد و محصولات شیمیایی رقم یک هزار و 195 هزار میلیارد تومان است.
گروهی که بیشترین ارزش بازار را در بازار سرمایه کشور دارد، چندان بعد روانی برای خرید و فروش افراد حقیقی و حقوقی خرد در بازار ایجاد نمی‌کند و گروه دیگری همچون گروه خودرویی خود را به عنوان لیدر سنتی بازار سرمایه مطرح کرده است.
به گفته مجید عشقی، رئیس سازمان بورس اوراق بهادار تهران، گروه خودرویی با حدود چهار درصد از ارزش بازاری بیش از 20درصدی از ارزش معاملات بازار را در اختیار دارد که این نشان از توجه بازار و افراد با پول‌های خرد و درشت به این صنعت دارد. چرایی این موضوع چندان مورد بحث ما نیست اما شاید از منظر روانشناختی بازار رویا‌پردازی برای کسب سود شیرین‌تر از مشخص بودن سود قابل دریافت باشد. صنعت مواد شیمیایی با مشخص بودن سود و میزان تقسیم سود شاید چندان رویاگونه به نظر نرسد، اما تغییر سود یک صنعت از زیان به سود کاملاً نامشخص می‌تواند گزینه‌ای وسوسه‌کننده باشد.
شاخص صنعت شیمیایی
شاخص صنعت شیمیایی در ماه‌های اخیر بازدهی بیش از 70درصدی را کسب کرده است.
بازار سهام تهران بعد از اتفاقات و حواشی سال 1399 نتوانست به سقف‌های قیمتی قبلی خود برسد و بالطبع گروه‌های مختلف نیز از این قاعده مستثنی نبودند، اما این اتفاق برای این صنعت از مهرماه سال 1401 شروع شد و تا نیمه‌های اردیبهشت‌ماه سال 1402 نیز ادامه داشت تا اینکه به بازدهی بیش از 100درصدی رسید. و گروه شیمیایی به عنوان بزرگ‌ترین صنعت بازار سرمایه هم توانست از سقف‌های قیمتی مردادماه سال 1399 عبور کند.
بازار آهن و فولاد
آهن و فولاد دیگر صنعتی است که از منظر ارزش بازاری در نمودارها و صحبت‌های فعالان بازار سرمایه قدرت‌نمایی می‌کند.
این گروه با ارزش بازاری بیش از 867 هزار میلیارد تومان در دومین رتبه قرار دارد. البته با احتساب گروه کانی‌های غیرفلزی و تولید فلزات گرانبهای غیرآهنی این دسته و گروه بیش از دو هزار هزار میلیارد تومان ارزش بازاری پیدا خواهند کرد.
این صنعت نیز همچون گروه شیمیایی‌ها از ابتدای مهرماه 1401 رویه صعودی به خود گرفته بود و تا اردیبهشت‌ماه سال 1402 بازدهی بیش از 100درصدی را نیز کسب کرده بود. هر‌چند که این گروه به نسبت گروه اول (گروه شیمیایی) همچنان فاصله زیادی از سقف قیمتی خود نگرفته است، اما به گفته فعالان بازار سرمایه در صورت برطرف شدن مشکلات انرژی این صنعت می‌توان به این گروه برای سال‌های آتی امیدوار بود. در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل این صنعت تامین برق در تابستان و تامین گاز در زمستان است.
پسا‌جنگ روسیه
چندی پیش با شروع حمله روسیه به اوکراین قیمت‌های جهانی این گروه با افزایش مواجه شد اما در عین ناباوری وزارت صمت با ارسال بخشنامه عوارض سنگین صادراتی برای این گروه تعیین کرد و پس از آن و تحریم روسیه از سوی جوامع غربی، به واسطه شروع جنگ با اوکراین، روس‌ها به دنبال بازارهایی برای دور زدن تحریم‌ها بودند. بازاری که ایران مدت‌هاست از آن برای فروش محصولات خود استفاده می‌کند. نکته این موضع عرضه بیش از اندازه روس‌ها در این بازار بود که قیمت‌ها را با کاهش مواجه کرد و به نوعی ایران بازار فروش فولاد خود را از دست داد و این موضوع به همراه افزایش قیمت‌های انرژی در ایران موجب شد علاوه بر کاهش حجم تولیدات به کاهش فروش‌های صادراتی هم برسند.
بازار نفت
گروه فرآورده‌های نفتی به عنوان سومین گروه با ارزش بازاری حدود 734 هزار میلیارد تومان در بازار بورس اوراق بهادار تهران قرار دارد. با نگاهی اجمالی به نمودار شاخص صنعت فرآورده‌های نفتی در بازار سرمایه می‌توان دید که با توجه به رشدهای اخیر شاخص کل بورس تهران این صنعت همچنان در محدوده‌های سطح مقاومتی مردادماه سال 1399 قرار گرفته است. هر چند که از منظر قیمتی بالاتر از این سقف قرار گرفته است اما نسبت به گروه شیمیایی و فلزات اساسی شاهد فاصله چشم‌گیری نیستیم.
بانک و بحران بانکی
بانک‌ها با ارزش بیش از 522 هزار میلیاردتومانی در جایگاه چهارم ارزش بازاری این روزهای بازار سرمایه قرار دارند.
بانک‌هایی که خاطره بحران‌های ایجادشده میانه‌های دهه 90 همچنان در گوشه ذهن سهامداران است.
گروهی که به گفته دولتی‌ها باید تعداد زیادی از آنها به دلیل ناترازی از چرخه بانکداری کشور حذف شوند. این گروه بعد از بحران سال 1399 هنوز نتوانسته است به سقف‌های قیمتی قبلی خود برگردند.
گروهی که به گفته یکی از مدیران عامل بانک‌ها، بانکش ارزش دلاری دارد در مجامعی که در انتهای خردادماه 1402 برگزار کردند سودهایی با ارقام پایین میان سهامداران تقسیم کرده‌اند. بانک ملت برای سال مالی 1401 سود پرداختی 130ریالی تصویب کرد و بانک تجارت نیز سود 57ریالی را مطرح کرد تا در نهایت بانک صادرات با سه ریال سود پرداختی مجامع خود را به پایان برند. بانک‌های زیادی را طبق صورت‌های مالی‌شان زیان‌ده شناسایی می‌کنند اما همچنان در حال فعالیت هستند و حواشی زیادی نیز برای این گروه همچنان در جریان است، که بانک آینده به عنوان پرچم‌دار این موضوع در صدر اخبار قرار گرفته است.
تصویر خودرو
اما پنجمین گروه، گروه خودرویی است که با ارزش 195 هزار میلیاردتومانی یک پله بالاتر از گروه دارویی با ارزش 154 هزار میلیاردتومانی قرار گرفته است. گروه خودرویی پرحاشیه‌ای که از سالیان پیش بحث مالکیت این گروه در میان خصوصی‌ها، دولتی‌ها یا خصولتی‌ها مطرح بود. موضوع مالکیت شرکت‌های زیرمجموعه قطعه‌سازی به عنوان مالک شرکت مادر (خودروساز) نیز مطرح شد که همچنان ادامه‌دار است.
گفتن رقم زیان انباشته دو خودروساز بزرگ کشور جز تکرار مکررات چیز دیگری نداشته و ندارد. وضع عوارض واردات خودرو در جدیدترین تصمیمات دولتی‌ها بیش از 171 درصد است. تعیین قیمت‌گذاری دستوری برای محصولات شرکت‌های بزرگ این گروه و زیرمجموعه‌های قطعات خودرویی به همراه عدم واردات خودرو و دپوی خودروهای وارداتی در گمرکات بازار فروش محصولات این گروه را نیز تحت تاثیر خود قرار داده و خرید خودرو را به یک سرمایه‌گذاری سودآور تبدیل کرده است. این گروه با وجود اینکه همچون سایر گروه‌های مطرح‌شده فوق بازدهی خوبی از روی قیمت تابلویی به سهامداران داده است اما همچنان از سقف‌های قیمتی خود با مردادماه سال 1399 فاصله زیادی دارد.
رویه منفی و عدم سودآوری این صنعت طی این سال‌ها بحث اخراج نمادهای زیان‌ده این صنعت از بازار بورس تهران را مطرح کرده است. به‌طوری که نماد شرکت پارس‌خودرو (خپارس) از بازار دوم بورس تهران به بازار پایه زرد فرابورس منتقل شد.
شاخص صنایع بورسی
در ابتدای نوشته گفتم که تصویر می‌تواند گویای هزاران کلمه باشد، به‌طوری که گفته می‌شود هر تصویری جان مطلب را بهتر از هر نویسنده‌ای نشان می‌دهد. از همین‌رو نمایش نمودار شاخص صنایع مختلف می‌تواند اوضاع و احوال تغییرات شرکت‌ها و صنایع را بهتر نشان دهد.
بررسی تغییرات شاخص صنایع بورسی نیاز به تعیین بازده زمانی دارد. به این معنا که تغییر و تحولات شاخص‌های صنایع بورسی را از چه سال مبنایی، مورد ارزیابی قرار دهیم مهم است. با توجه به سرعت تغییرات سیاسی و اجتماعی در جامعه امروز ایران و سرعت رشد تورم شاید انتخاب سالیان نه‌چندان دور هم برای تغییرات شاخص صنایع بورسی کار دشواری باشد.
با نگاهی کوتاه به نمودار می‌توان دریافت که کدام صنایع اوضاع به مراتب بهتری دارند و رفته‌رفته وضعیت کدام صنعت در بحران قرار دارد. چرا که به گفته تکنیکالیست‌های بازار همه چیز در قیمت‌ها لحاظ شده است. در قیمت کالا، سهم یا شاخص انتظارات تورمی، سودآوری شرکت‌ها، حاکمیت شرکتی و وضعیت بازار فروش (داخلی و صادراتی) لحاظ شده است. که البته باید هیجان بیش‌خرید و بیش‌فروش را از این موضوع جدا کرد.
هیجان بیش‌خرید یا بازار گاوی و هیجان بیش‌فروش یا بازار خرسی می‌تواند قیمت‌های کاذبی را در نمودارها و تابلوهای معاملاتی ایجاد کند. که این موضوع می‌تواند با گذر زمان و در نهایت به مسیر اصلی خود بازگردد. نمودار صنعت شیمیایی نشان داد با روند روبه‌رشدی که داشته است سهامداران و سرمایه‌گذاران همچنان به این صنعت علاقه‌مند هستند چرا که سودآوری هر صنعت و شرکت عامل اصلی ورود سرمایه خواهد بود. نمودار دوم و صنعت دوم مورد بررسی صنعت فلزات اساسی بود که پا‌به‌پای گروه شیمیایی‌ها رشد را تجربه کرده اما همچنان با بازار فروش صادراتی و قطع برق و گاز روبه‌رو است که با حل شدن این موضوع می‌تواند وضعیت بهتری پیدا کند و کمی بیشتر از سقف قیمتی تاریخی خود فراتر رود.
شاخص فرآورده‌های نفتی نیز اوضاع فولادی‌ها را از منظر تکنیکالی و نمودار دارد. نمودار و صنعت بعدی مربوط به صنعت بانک است که در چندقدمی سقف قیمتی مردادماه 1399 که در سقف تاریخی خود قرار دارد و رسیدن به این سقف و عبور از آن به انرژی و خبرهای خوب این حوزه نیاز دارد تا دوباره مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرد.
نمودار صنعت آخر هم گروه خودرویی است که به اندازه کافی همه از اوضاع و احوال این صنعت مطلع هستند. صنعتی که شاخص آن با سقف قیمتی تاریخی خود فاصله قابل توجهی دارد که این موضوع نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در این صنعت با این شرایط ندارند و در صورت برطرف شدن این موضوع می‌تواند گزینه خوبی برای جذب سرمایه باشد. حذف قیمت‌گذاری دستوری، ورود تکنولوژی‌های جدید در ساخت و تولید محصولات و همچنین همکاری برای فروش صادراتی و رقابتی شدن بازار از جمله مواردی است که می‌تواند برای این صنعت رونق ایجاد کند.
