احمد پنجه‌پور/ وکیل پایه یک دادگستری

سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، متولی اصلی صنایع‌دستی در ایران است. بدیهی است تمامی هنرمندان حوزه صنایع‌دستی مجوزات لازم را باید از این سازمان دریافت کنند. یکی از مباحث مهم در این حوزه، تولید است. تولید بدون انبوه‌سازی مفهوم اقتصادی و بازاری نخواهد داشت. سازمان میراث فرهنگی دستورالعمل‌های موردنیاز برای این بخش را به ادارات خود در سراسر ایران ابلاغ کرده است. آنگونه که وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی بیان می‌کند، در راستای شفاف‌سازی، رفع ابهامات و جلوگیری از اعمال سلیقه استان‌ها در زمینه صدور مجوزها، برخی از شرایط و ضوابط صدور جواز تاسیس و پروانه تولید کارگاهی برای ایجاد واحدهای تولیدی اصلاح شد. برای تحقق این امر دستورالعمل‌های قبلی مورد بازبینی قرار گرفت و ضوابط موردنیاز در قالب دستورالعمل جدید تهیه شد. در این دستورالعمل برای رسمیت یافتن تولید، بر مواردی همچون ضرورت رعایت قوانین و مقررات مربوط به احداث و بهره‌برداری از واحدهای تولیدی، توسط دریافت‌کنندگان جوازهای تاسیس و پروانه تولید کارگاهی اعم از حقیقی و حقوقی، تاکید شده است.

از نظر این دستورالعمل، محصولات تولید شده می‌توانند به‌عنوان کالای سرمایه‌‌ای، مصرفی (کاربردی) دارای جنبه‌های فرهنگی و ملی، برگرفته از باورهای سنتی، زیبا‌شناختی و متاثر از سابقه تاریخی و ویژگی‌های جغرافیایی مکان تولید شده باشد که خلاقیت فرد سازنده اثر، در تک‌تک تولیدات مشهود است. دستورالعمل، در ابتدا به بیان تعاریف پرداخته است؛ از اینکه استادکار، کارآموز، کارگاه و بقیه موارد کیست یا چیست سخن به میان آورده. آنچه که در این نوشتار برای ما اهمیت دارد، چگونگی اخذ مجوز تولیدی برای کارگاه‌های تولیدات مصنوعات دستی است. دستورالعمل از یکسری ضوابط عمومی نام می‌برد که مشابه بقیه شرایط عمومی در سایر سازمان‌ها و نهادها است؛ مانند اینکه فرد باید تابعیت ایرانی داشته باشد یا عضو یک سازمان دولتی نباشد، اما شرایط اختصاصی متقاضی جواز تاسیس و پروانه تولید کارگاهی عبارت است از:

۱- داشتن تمامی شرایط عمومی.

۲- داشتن حداقل سن ۲۲ سال و حداکثر سن ۶۱ سال.

۳- داشتن توان جسمی و مهارت فنی لازم در رشته مورد تقاضا؛ در صورتی که متقاضی پروانه تولید کارگاهی، دارای مهارت فنی و توانایی لازم برای ساخت محصول در رشته مورد تقاضا نباشد به‌کارگیری مدیرفنی یا استادکار در کارگاه با شرایط مندرج در این دستورالعمل الزامی است. اما بنا بر این دستورالعمل استاد کار کسی است که به اعتبار دانش فنی یا تجربیات زیادی که کسب کرده، توانایی انجام دادن یک کار فنی شامل کلیه مراحل مربوط به انجام دادن آن کار را داشته باشد و مسوولیت نظارت بر تمام فرآیند تولید در کارگاه را برعهده می‌گیرد. همچنین مدیرفنی کارگاه، شخصیت حقیقی است دارای تخصص، تجربه و آشنایی کامل به فرآیند تولید و نیز توانایی ساخت محصول در رشته موردنظر را داشته و مسوولیت نظارت بر تمام فرآیند تولید کارگاه برعهده اوست.

۴- داشتن مدرک تحصیلی مرتبط با یکی از این شرایط: کارشناسی به بالا، کاردانی با ۲ سال سابقه تولید، دیپلم با ۴ سال سابقه تولید یا داشتن مدرک درجه هنری.

۵- داشتن سکونت دائم در شهر و استان محدوده فعالیت.

۶- معرفی مکان مناسب فاقد سکونت برای فعالیت کارگاهی با ارائه سند رسمی (مالکیت و بنچاق یا اجاره نامه رسمی) به نام شخصیت حقیقی یا حقوقی.

۷- داشتن اساسنامه، مدرک از اداره ثبت شرکت‌ها و اسناد معتبر از جمله ارائه روزنامه رسمی (الزامی برای متقاضی حقوقی).

۸- داشتن طرح توجیهی. طرح توجیهی مطابق با تعریف دستورالعمل سازمان عبارت است از: گزارشی که توجیه‌پذیری یک طرح را از جنبه‌های مختلف تولید، فنی و مالی مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد. طرح توجیهی همچنین زوایای سرمایه‌گذاری از قبیل میزان سرمایه‌گذاری در تولید و وضعیت موجود یک طرح را برای سرمایه‌گذار روشن می‌کند تا او بتواند تصمیم‌گیری راحت و درستی از مسیر انتخاب‌شده داشته باشد.

دیگر شرایط

بازدید از مراحل پیشرفت فیزیکی دارندگان جواز تاسیس و کارگاه متقاضی پروانه تولید کارگاهی قبل از صدور و تمدید مجوز توسط کارشناس معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان الزامی است.هریک از کارگاه‌های دارنده پروانه تولید کارگاهی ایجاد شده قبل از ابلاغ این دستورالعمل، که ارکان تشکیلات و مجوز آنها با شرایط مندرج در این دستورالعمل مطابقت ندارد، موظفند ظرف حداکثر یک ماه از تاریخ مراجعه به مرجع صدور مجوز، نسبت به تطبیق وضعیت خود با مفاد آن اقدام کند.همچنین معرفی مدیر فنی برای کارگاه ۱۱ نفر به بالا یا استادکار برای کارگاه زیر ۱۱ نفر الزامی است. از سوی دیگر، مدیر فنی یا استادکار نمی‌تواند مدیر فنی یا استادکار بیش از یک کارگاه باشد و موظف است تمام وقت در کارگاه حضور داشته باشد.درضمن شخصیت حقوقی دارنده مجوز مکلف است هرگونه تغییر در امور مربوط به مدیریت، شرکا، سهامداران و... را به اطلاع مرجع صدور مجوز برساند؛ در غیر این صورت، مجوز فعالیت او به تشخیص مرجع صادرکننده باطل می‌شود.مرجع صدور مجوز قبل از ابطال مجوزها موظف به ارسال یک بار اخطار کتبی با تعیین مهلت مناسب است در مواردی که پروانه تولید باطل می‌شود، دارنده پروانه موظف است ظرف مدت ۱۱ روز از تاریخ ابلاغ، مجوز را به مرجع صدور آن مسترد کند. در غیر این صورت بعد از تاریخ اعلام‌شده، مجوز فاقد ارزش خواهد بود.

Ahmad.panjehpour@gmail.com