«نسخه نجات» ارومیه پیش از مرگ پیچیده می‌شود؟
گروه گردشگری- عاطفه نبوی*- نجات دریاچه ارومیه داستان دراز‌دامنی است که هنوز راهش را از روی کاغذها و از لابه‌لای سالن‌های همایش و... به ساحت واقعیت و شوره‌زارهای رو به گسترش که در حال بلعیدن ارومیه است، باز نکرده است. این روزها درحالی که هشدار بی‌آبی و خشکسالی، زنگ خطر را برای حوزه‌های پرآب‌تر این سرزمین هم به صدا درآورده، دریاچه ارومیه و ساکنان حاشیه آن و اکوسیستم رو به نابودی این منطقه، چشم‌به‌راه اجرایی شدن یکی از طرح‌هایی هستند که در طول این مدت طولانی ارائه شده است.
به گزارش «دنیای اقتصاد» پیش از این در مرداد ماه سال ۹۲ در نخستین نشست هیات دولت که به ریاست حسن روحانی برگزار شد، تشکیل کارگروه نجات دریاچه ارومیه به تصویب رسید. این کارگروه با مسوولیت وزارت نیرو، کشور، جهادکشاورزی و رئیس سازمان محیط‌زیست و نیز نماینده معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی دولت تشکیل شد. تشکیل کارگروه نجات دریاچه ارومیه در حالی به تصویب دولت رسیده است که ۲۴ راهکار اجرایی برای نجات دریاچه در دستور کار قرار داشت؛ راهکارهایی که عملی‌شدن آنها، بنا به اعتقاد کارشناسان می‌توانست مانع از بروز فاجعه زیست‌محیطی در این زیست‌بوم آبی شود. در این نشست قرار بر این شد که ظرف ۲ماه راهکارهای نجات دریاچه ارومیه تدوین و جهت تصمیم‌گیری نهایی به دولت ارائه شود. در ضمن در سال گذشته ردیف بودجه جداگانه‌ای هم برای نجات و احیای دریاچه ارومیه اختصاص داده شده بود. عیسی کلانتری دبیر ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه نیز در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر گزارش داد که ۲۰ میلیارد دلار اعتبار لازم است تا دریاچه در ۱۵ تا ۲۰ سال آینده احیا شود.
جاده ناهموار احیا
با شروع کار این کارگروه حرف و حدیث‌ها و اختلافات بر سر طرح‌های ارائه شده بالا گرفت. از یک سو همه به اهمیت نجات این دریاچه و لزوم سرعت در تصمیم‌گیری برای این کار تاکید می‌کردند و از سوی دیگر اختلافات موجود و حساسیت بالای موضوع مانع از اجماع بود.
در همان مرداد ۹۲ نادر قاضی پور نماینده ارومیه در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد که به اسم احیا و نجات دریاچه ارومیه بودجه و پول در نظر گرفته شده‌ است، اما برای نجات دریاچه ارومیه خرج نمی‌شود. عابد فتاحی دیگر نماینده ارومیه در مجلس هم با اشاره به ردیف بودجه در نظر گرفته شده برای احیای دریاچه ارومیه به خبرگزاری میراث فرهنگی گفت: بودجه‌ای برای احیا و نجات دریاچه ارومیه در نظر گرفته شد و تبلیغات زیادی روی این موضوع انجام شد و گفتند قرار است آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه آورده شود اما واقعیت این نیست. قرار است بسیاری از شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی که در مسیر انتقال آب قرار دارند، از نظر آب شرب و کشاورزی تامین شوند. در نتیجه ما اعتقاد داریم آب رودخانه ارس به دریاچه نمی‌رسد.
هرچقدر هزینه کنید تامین خواهم کرد
در روزهای پایانی سال ۹۲ کلانتری، در نشست ستاد کارگروه احیا که با حضور استانداران آذربایجان شرقی و غربی برگزار شد اظهار کرد: در نشستی که با رئیس‌جمهوری در این رابطه داشتیم، عنوان کردیم که هزینه‌های معین شده کافی نیست و فراتر از این هزینه‌ها برای احیای دریاچه لازم است که از سوی رئیس‌جمهوری با پاسخ «هرچقدر هزینه کنید تامین خواهم کرد و این هزینه‌ها در مقابل جایگاه آذربایجان، هیچ ارزشی ندارد» روبه‌رو شدیم. وی در نهایت اظهار کرد: نسخه نجات دریاچه ارومیه تا ۳ ماه دیگر روی میز دولت آماده اجرا است.
حال در آغاز سال ۹۳ و در آستانه اردیبهشتی که کلانتری وعده داده بود، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی در اولین جلسه ستاد ملی احیا اعلام کرد که تابستان امسال «آخرین مهلت احیای دریاچه ارومیه» است و خواستار عزم جدی مردم و مسوولان برای حفظ این دریاچه شد. وی همچنین اظهار کرد تنها «هفت درصد مساحت آب دریاچه ارومیه» باقی مانده است و اگر اقدامات لازم برای احیای دریاچه تا تابستان سال جاری انجام نشود، متاسفانه جنوب دریاچه را نیز از دست خواهیم داد و امید‌ها برای احیا کمرنگ‌تر خواهد شد. وی گفت کشور هم‌اکنون در مرحله تنش آبی است و طی ۱۳ سال آینده، شاهد وقوع بحران آب خواهیم بود.
به گزارش خبرگزاری «مهر»، مدیر کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی همچنین اعلام کرد که «برنامه‌ریزی» برای احیای تالاب‌های حاشیه دریاچه ارومیه طی یک دوره سه ساله با اعتبار ۱۴۰ میلیارد ریال انجام شده است.
عباس‌نژاد درباره آخرین وضعیت دریاچه ارومیه گفته است: با توجه به مشکلات پیش‌رو هر روز از میزان آب دریاچه کم می‌شود و در حال حاضر ۲/۳ میلیارد متر مکعب آب در دریاچه ارومیه باقی مانده و سهم هفت درصدی را به خود اختصاص داده و به این معنا است، ۹۳ درصد از آب این سرمایه ملی خشک شده و میزان شوری آب در دریاچه ارومیه ۴۰۰ گرم در هر لیتر است که تقریبا دو برابر میزان استاندارد آن بوده و به حالت فوق اشباع رسیده و این نشانگر روند سریع خشک شدن دریاچه ارومیه و افزایش میزان غلظت نمک در آب است.
به زعم کارشناسان راه‌حل‌های اولیه مانند انتقال آب از ارس یا بارور کردن ابرها برای افزایش میزان بارش برای نجات دریاچه طرح‌هایی غیر‌عملی و نادرست است. حوضه آبریز دریاچه ارومیه حدود ۵۰ هزار کیلومتر است که در این محدوده ۲۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز و همچنین سدهای فراوانی در بالادست آن وجود دارد برای نجات و احیای دریاچه ارومیه چاره‌ای جز مدیریت صحیح منابع آب وجود ندارد. بنابراین باید با برنامه‌ریزی‌های اصولی و دقیق و با سرعت سراغ این کار رفت. زمان در حال از دست رفتن است اگر همین حالا هم دیر نباشد...
Nabaviatafe۱۱@gmail.com*