دنیای اقتصاد-زینب طاری: در سال‌جاری وزارت نیرو برای آنچه به ظاهر افزایش سرعت دسترسی نیروگاه‌‌‌ها به منابع مالی حاصل از فروش برقشان عنوان می‌‌‌کند، تزریق نقدینگی به شرکت‌های توزیع برای خرید برق از بورس انرژی را در دستور کار قرار داد؛ اتفاقی که مخالفان و موافقان زیادی را به همراه داشت؛ موافقان معتقدند این اتفاق در حال حاضر باعث بهبود شرایط مالی نیروگاه‌‌‌ها می‌شود چرا که برقی که با قیمت حدود هر کیلو وات‌‌‌ساعت ۸۵ تومان تا ۹۰ تومان توسط نیروگاه‌داران به شرکت‌های خرده‌‌‌فروش و مصرف‌کننده نهایی فروخته می‌‌‌شد و وزارت نیرو هم هیچ‌گاه مشتری دست به نقدی برای تولیدکننده برق نبود، این بار با هر کیلووات ۱۱۰ تومان به شرکت‌های توزیع فروخته می‌شود و نقدینگی حاصل از آن هم ۷۲ساعت بعد نصیب نیروگاه‌داران می‌شود.

دنیای اقتصاد: تنش‌های ژئوپلیتیک در شرق اروپا و خاورمیانه در کنار موارد مهمی همچون شکل‌گیری تورم بی‌سابقه در اروپا و ضعف به جای مانده از دوران همه‌گیری کرونا در قاره سبز، منجر به ایجاد نوعی بحران انرژی در حوزه یورو شده است. از سوی دیگر، تعهدات کشورهای صنعتی بزرگ در خصوص کنوانسیون آب و هوایی پاریس و لزوم کربن‌زدایی از صنایع تولیدی خود نیز منجر به چاره اندیشی بروکسل برای یافتن منابع قابل اعتماد انرژی مانند خورشید، باد، آب و حتی متانول شده است. با وجود این، به نظر می‌رسد هیدروژن منبعی بسیار قدرتمند‌تر از دیگر انواع انرژی محسوب شود. اما مشکل اصلی در خصوص استفاده از هیدروژن اینجاست که بنا بر فناوری و ظرفیت‌های موجود، تولید این سوخت ارزشمند نیازمند صرف مقادیر قابل‌توجهی از سوخت‌های فسیلی بوده که با این حساب، نمی‌توان تحصیل هیدروژن را کاملا پاک و سبز دانست.

دنیای اقتصاد: براساس گزارش سازمان انرژی ایالات متحده، ضریب ظرفیت نیروگاه‌‌‌های سیکل ترکیبی (CCGT) از ۴۰‌درصد در سال ۲۰۰۸ به ۵۷‌درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته و افزایش راندمان، رقابت‌‌‌پذیری واحدهای CCGT جدیدتر را در برابر سایر منابع سوخت و واحدهای قدیمی‌‌‌تر سیکل ترکیبی بهبود بخشیده است. نیروگاه سیکل ترکیبی نیروگاهی است که شامل شماری توربین گاز و توربین بخار می‌شود. همچنین به نسبت انرژی الکتریکی تولید شده توسط یک واحد مولد برای مدت زمانی معین به انرژی الکتریکی که می‌توانست با کارکرد کامل توان مداوم در همان دوره تولید شود، ضریب ظرفیت نیروگاه می‌‌‌گویند.

دنیای اقتصاد-زینب طاری: این روزها موضوع ناترازی انرژی با گرم‌‌‌تر شدن هوا بار دیگر سر زبان‌‌‌ها افتاده و دو گروه نیروگاه‌‌‌داران و صنایع انرژی‌بر یکی برای بهتر شدن وضعیت اقتصادی و دیگری برای جلوگیری از عدم‌‌‌النفع‌‌‌های چند‌هزار میلیاردی به واسطه قطع برق، علاوه بر نامه‌‌‌نگاری‌‌‌ها، در رسانه‌‌‌ها نیز درخواست‌‌‌هایشان را با مسوولان وزارت نیرو و سایر نهادهای دولتی مطرح می‌‌‌کنند؛ در این میان نیروگاه‌‌‌های کوچک مقیاس هم که ۵ ساله اول و دوم فعالیت‌شان شرایط اقتصادی متفاوتی برای آنها ایجاد می‌‌‌کند، خواستار اصلاح وضعیت هستند؛ این گروه اعتقاد دارند باید انرژی تولیدی کوچک مقیاس‌‌‌ها به مانند تجدیدپذیرها در بورس انرژی عرضه شود و صنایعی که برقشان را از این گروه خریداری می‌‌‌کنند، مشمول محدودیت‌‌‌های وزارت نیرو برای قطع برق نشوند تا این جذابیت منجر به فروش برق با قیمت‌های واقعی‌‌‌تر شود؛ در غیر این صورت کوچک مقیاس‌‌‌هایی که می‌توانند با توسعه در سراسر کشور برای رفع ناترازی بسیار راهگشا باشند، به حاشیه رانده می‌‌‌شوند و حتی در اغلب ماه‌‌‌های سال ترجیح می‌‌‌دهند نیروگاه را خاموش کنند.

دنیای‌‌‌‌اقتصاد: مزایای تجارت برق بین کشورها را نمی‌‌‌‌توان نادیده گرفت. تجارت منطقه‌‌‌‌ای برق، به شرکت‌های برق و فعالان بازار اجازه می‌‌‌‌دهد تا از صرفه‌‌‌‌جویی در مقیاس بزرگ استفاده کنند، که توسعه نیروگاه‌‌‌‌های با ظرفیت بالا و دسترسی به گزینه‌‌‌‌های تامین کم هزینه و کارآمد را ممکن می‌‌‌‌سازد. انعطاف‌پذیری بیشتر در دسترسی به ظرفیت تولید دیگر کشورهای منطقه، فرصتی را برای کشورها فراهم می‌‌‌‌کند تا ظرفیت و ذخایر انرژی مورد نیاز خود را با هزینه کمتر برآورده کنند.

دنیای اقتصاد-زینب طاری: وزارت نیرو که درگیر پرداخت مطالبات نیروگاه‌‌‌هاست، اخیرا طرحی را اجرایی کرده که تولیدکنندگان برق به جای انتظار طولانی‌مدت برای دریافت مطالبات‌‌‌شان، در کوتاه‌‌‌ترین زمان پول فروش برق‌شان را دریافت کنند؛ در واقع چرخه خرید برق از طریق بورس این‌گونه است که توانیر به طور مستقیم اعتبارات را در اختیار شرکت‌های توزیع قرار می‌دهد و این شرکت‌ها از نیروگاه‌‌‌ها برق خریداری می‌کنند تا از این پس مطالبات نیروگاه‌‌‌ها مانند گذشته روند صعودی با شیب تند نداشته باشد و دولت با برنامه‌‌‌ریزی همان مطالبات قبل نیروگاه‌‌‌ها را پرداخت کند.

دنیای‌اقتصاد: یکی از مدیران TC Energy، گروهی که یکی از بزرگ‌ترین اپراتورهای خطوط لوله گاز طبیعی در آمریکای شمالی است، گفت تقاضای برق از مراکز داده پرمصرف، از افزایش نیاز به سوخت در سال‌های آینده پشتیبانی می‌کند. مرکز داده متشکل از کامپیوترهای شبکه‌‌‌ای، سیستم‌های ذخیره‌‌‌سازی و زیرساخت‌‌‌های محاسباتی است که سازمان‌ها از آن برای جمع‌‌‌آوری، پردازش، ذخیره و توزیع مقادیر زیادی داده استفاده می‌کنند.

دنیای اقتصاد-زینب طاری: نگاهی به توسعه صنعت برق در دنیا گویای این واقعیت است که دولت‌‌‌ها از نیروگاه‌‌‌های فسیلی فاصله گرفته و تا حد امکان پروژه‌‌‌ها را به سمت تجدیدپذیرها سوق داده‌‌‌اند و این مسیر حتی در کشورهای حوزه خلیج فارس که سرشار از منابع نفت و گاز هستند نیز دیده می‌شود؛ با وجود این در کشور ما کمی ‌‌‌بیش از هزار مگاوات از ظرفیت تولید برق کشور را تجدیدپذیرها تشکیل می‌دهند چرا که تا همین دو سال قبل و با اتکا به منابع فسیلی، سیاستگذاران هیچ‌گاه تصور نمی‌‌‌کردند که برای تامین انرژی نیروگاه‌‌‌ها دچار مشکل شوند و از طرفی به تجدید‌پذیر‌‌‌ها به عنوان یک کالای لوکس نگاه می‌‌‌کردند.

دنیای‌اقتصاد: بر اساس گزارشی که روز چهارشنبه توسط Ember یک اتاق فکر بخش انرژی مستقر در لندن منتشر شد، میلیاردها نفر هر روز از انواع مختلف انرژی استفاده می‌کنند و سال ۲۰۲۳ ‌ سال رکوردشکنی برای منابع انرژی تجدیدپذیر بود، منابعی که آلاینده‌‌‌های گرمایش سیاره مانند دی‌اکسید‌کربن و متان را منتشر نمی‌‌‌کنند. در این گزارش آمده که برای اولین بار، بالغ بر ۳۰‌درصد از برق تولید‌شده در سراسر جهان از منابع انرژی پاک بود زیرا تعداد مزارع خورشیدی و بادی به سرعت در حال رشد هستند.

دنیای اقتصاد-زینب طاری: در سال‌‌‌‌های اخیر همواره نوک پیکان خاموشی‌‌‌‌ها به سمت صنایع بوده و دولت تا حد امکان سعی کرده مازاد نیاز بخش خانگی را به صنعت اختصاص بدهد. این سیاستگذاری باعث شده عدم‌النفع صنایع از این ناحیه به حدود ۵ میلیارد دلار برسد؛ عددی که نه تنها شرکت‌ها را دچار مشکلات تولید و اشتغال می‌‌‌‌کند، بلکه اثرات آن به اشکال مختلف در سبد خانوار تعیین‌کننده است؛ به طور معمول کمتر از یک ماه با پیک مصرف تابستان فاصله داریم و اغلب صنایع، نگران و مستاصل در این بخش به انتظار سیاست‌‌‌‌های وزارت نیرو در سال ۱۴۰۳ نشسته‌‌‌‌اند. به همین منظور «اکو نیرو» میزگردی با حضور حمید‌رضا صالحی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران و علیرضا اسدی، عضو گروه آینده‌‌‌‌نگاری و سیاستگذاری پژوهشگاه وزارت نیرو برگزار کرده و به آسیب‌شناسی وضعیت صنعت در پیک تابستان پرداخته است.

دنیای اقتصاد-زینب طاری: ناترازی ۱۵ تا ۲۰‌هزار مگاواتی برق کشور اگر‌چه منجر به اعمال محدودیت‌هایی برای صنایع در پیک مصرف تابستان می‌شود و عدم‌‌‌النفع‌‌‌های سنگینی را برای آنها به همراه دارد، اما اگر تعمیرات و اورهال سالانه توسط نیروگاه‌‌‌ها و شرکت‌های متخصص در این بخش انجام نشود، این ناترازی به شدت افزایش می‌‌‌یابد چرا که بخش زیادی از نیروگاه‌‌‌های کشور عمر بالایی دارند؛ با وجود این اقتصاد ناتراز صنعت برق باعث شده تا بخشی از هزینه‌‌‌های این تعمیرات هم به سختی توسط مالکان نیروگاه‌‌‌ها تامین شود و از طرفی وزارت نیرو هم از نقدینگی لازم برای پرداخت این ارقام برخوردار نباشد؛ بنابراین تعمیرات و اورهال به تناسب استانداردهای جهانی در نیروگاه‌‌‌ها انجام نمی‌شود که همین امر کاهش راندمان را به همراه دارد.

دنیای اقتصاد-زینب طاری: تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق امروزه با چالش‌های بزرگی دست و پنجه نرم می‌کنند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به پرداخت نشدن مطالبات توسط دولت و همچنین فراگیر شدن قراردادهای سلیقه‌ای اشاره کرد که تمام ریسک‌ها را در اقتصاد تورمی به تولیدکننده و پیمانکار منتقل می‌کند و از آنجا که دولت کارفرمای انحصاری این صنعت به شمار می‌رود، شرکت‌های برقی مجبور به حضور در مناقصه‌هایی هستند که نتایج آن در اغلب موارد به ضرر و زیان پیمانکاران است، چرا که قراردادهای ریالی و کاهش مداوم ارزش پول ملی و البته پرداخت‌های با تاخیر نتیجه‌ای جز زیان برای پیمانکار در پی ندارد و حتی در موارد بسیاری که پروژه معطل پرداخت‌های مرحله‌ای کارفرما می‌شود، «پروژه‌های متوقف» بر جا می‌ماند که در این صورت منابع دولت و بخش خصوصی قفل می‌شود.

دنیای‌اقتصاد: در چند سال گذشته، دولت ژاپن سیاست‌های انرژی خود را با هدف دستیابی به بی‌طرفی کربن یا انتشار صفر خالص گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰ از طریق کاهش انتشار در بخش‌های برق، صنعتی و حمل‌ونقل تبیین کرده است. در بخش برق، سیاست‌های دولت این کشور اهداف سال ۲۰۳۰ را تعیین می‌کند که شامل تسریع سرمایه‌گذاری در ظرفیت‌های تجدیدپذیر، افزایش استفاده از تولید برق هسته‌ای و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی برای تولید برق است. این در حالی است که دولت ژاپن بسته سیاست‌های انرژی و اهداف آن را «جاه طلبانه» خواند و اعلام کرد که ملاحظات امنیت انرژی ممکن است بر پیشرفت و سرعت کربن‌زدایی در بخش انرژی الکتریکی تاثیر بگذارد.

دنیای اقتصاد-زینب طاری: تقریبا هیچ کس منکر چالش‌‌‌های صنعت برق نیست، اما وضعیت تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق به مراتب سخت‌‌‌تر از نیروگاه‌‌‌داران است چرا که تعطیلی شرکت‌های تجهیزاتی، به‌‌‌رغم بیکاری بخشی از نیروها، تبعات اجتماعی و اقتصادی سنگینی برای دولت ندارد، اما قطعا وقفه در تولید برق هر کدام از نیروگاه‌‌‌ها بخشی از کشور را دچار خاموشی می‌کند و از این رو اگر‌چه هر دو گروه با یک کارفرمای انحصاری مواجه هستند، اما به طور طبیعی دولت در پرداخت مطالبات اولویت را به نیروگاه‌‌‌ها می‌دهد؛ این در حالی است که تجهیزات بخش توزیع و انتقال سال‌هاست دچار فرسودگی هستند و بخشی از ناترازی برق به واسطه هدررفت انرژی در همین بخش اتفاق می‌‌‌افتد. البته مشکلات تولیدکنندگان تجهیزات منحصر به مطالبات نیست بلکه علاوه بر تحریم‌‌‌ها، سیاست‌‌‌های غیر‌کارشناسی رفع تعهد ارزی، طولانی شدن فرآیند تامین ارز برای واردات مواد اولیه و محدودیت‌های تامین برق در تابستان شرایط را برای صادرات بسیار پیچیده کرده است.

دنیای‌اقتصاد: در حالی که بیشتر نقاط جهان هنوز از سوخت‌‌‌های فسیلی کثیف استفاده می‌‌‌کنند، کاستاریکا تقریبا تمام برق خود را برای نزدیک به یک دهه از منابع تجدیدپذیر انرژی تولید کرده است. برای مقایسه، ایالات متحده بیش از ۲۰‌درصد برق خود را از منابع تجدیدپذیر تامین می‌‌‌کند.