فکر «سنتی» از بازار مسکن خارج می‌شود؟
انقلاب «صنعتی» در ساخت‌وساز
جزئیات نقشه راه صنعتی سازی مسکن
صنعتی سازی ساختمان و مسکن از سال ۱۳۸۶ بصورت جدی در دستور کار دولت قرار گرفت تا با ارتقاء کمی و کیفی در صنعت ساختمان، هم نیازهای روزافزون جامعه جوان کشور برای مسکن مناسب برآورده شود و هم با ارتقاء کیفی تولید ساختمان از اتلاف منابع (مصالح، نیروی انسانی، انرژی و زمان) در این صنعت بزرگ جلوگیری شود.
جزئیات نقشه راه صنعتی سازی مسکن
صنعتی سازی ساختمان و مسکن از سال 1386 بصورت جدی در دستور کار دولت قرار گرفت تا با ارتقاء کمی و کیفی در صنعت ساختمان، هم نیازهای روزافزون جامعه جوان کشور برای مسکن مناسب برآورده شود و هم با ارتقاء کیفی تولید ساختمان از اتلاف منابع (مصالح، نیروی انسانی، انرژی و زمان) در این صنعت بزرگ جلوگیری شود.
صنعتی سازی ساختمان و مسکن فواید و آثار بلند مدت دیگری نیز خواهد داشت که ایجاد نگرش سیستمی در انجام فعالیتهای ساختمانی و نیز ایجاد ساختارهای قابل برنامهریزی از جمله مهمترین آنها است.
هرچند که صنعتی سازی ساختمان موضوعی جدید نمی باشد اما به علت عدم جامعیت فعالیتهای انجام شده و عدم وجود نگاه عمیق و ریشهدار به این پدیده، هیچگاه نتوانسته منشاء تحول در صنعت ساختمان شود. با سپرده‌شدن مأموریت صنعتی سازی ساختمان و مسکن به شرکت مپسا تلاش شد تا با تعریف یک برنامه توسعه استراتژیک جامع، به تمام زوایای مرتبط با این صنعت پرداخته شود. که در ادامه ضمن تشریح برنامه استراتژیک شرکت مپسا، به برخی ازمهمترین اقدامات و دستاوردهای بدست آمده اشاره خواهد شد.
برنامه استراتژیک صنعتی سازی ساختمان و مسکن
صنعتی سازی ساختمان و مسکن دو وجه مهم صنعتی سازی و ساختمان و مسکن را بصورت تؤام در برمی‌‌گیرد. از یک سو صنعتی سازی معطوف به مدرن سازی و استفاده از فناوری - های نوین میباشد و از سوی دیگر ساختمان و مسکن از ریشهدار ترین وجوه زندگی هر جامعه‌‌ای است که جلوه‌‌های فرهنگ، سنت و اعتقادات مردم در آن تجلی مییابد. بنابراین درآمیختن این دو وجه به ظاهر ناهمگن در یک بافت اجتماعی گسترده و متنوع مانند ایران نیازمند تغییر در نگرش و یافتن نگاهی نو نسبت به صنعت ساختمان خواهد بود.
ایجاد تغییر نگرش به سمت صنعتی سازی ساختمان و مسکن به عنوان چشم‌‌انداز اصلی در یک برنامه بلندمدت و تکاملی تحقق مییابد و باور ما این است که این تغییر نگرش یگانه راه ریشه دوانیدن صنعتی سازی ساختمان و مسکن بوده و منجر به تحقق توسعه پایدار در این حوزه خواهد شد.
این نگاه جدید کلیه عرصه‌‌های مربوط به تولید ساختمان و مسکن را متأثر کرده و قصد دارد کلیه رفتارهای اجرایی در صنعت ساختمان را به سمتی هدایت کند که چهار ویژگی مهم : برنامه ریزی، انسجام، فراگیری و روند تکاملی در آنها نهادینه و تثبیت شود.
ویژگیهای فوق مؤلفه‌‌هایی هستند که برآیند آنها در نگرش جدید صنعت ساختمان یا همان صنعتی سازی ساختمان و مسکن تحول ایجاد خواهد کرد و هریک از این ویژگی‌‌ها به اختصار این‌گونه تبیین می‌شوند:
برنامهریزی: پیش مهندسی در انجام کارهای ساختمانی یک اصل گردیده و هر فعالیتی با یک پیش طراحی قبلی انجام گردد به گونهای که تمام اجزاء یک فعالیت شناسایی شده و فصل مشترک این اجزاء با یکدیگر از قبل طراحی و هماهنگی گردد و در نهایت کل فرآیند انجام فعالیت با یک برنامه و پیش مهندسی جامع یکپارچه شود.
انسجام: کلیه اقدامات و عوامل مؤثر در صنعت ساختمان باهم هماهنگ بوده و یکدیگر را کامل نمایند به گونهای که زنجیره کامل صنعت ساختمان از به هم پیوستن تمام حلقههای مؤثر در آن شکل گیرد.
فراگیری: انجام فعالیتها با تفکر نظاممند (سیستمی) کلیه لایههای دست اندرکار صنعت ساختمان از نهادهای تصمیم‌‌‌گیر تا کارگران ساده را در برگرفته و در کل سطح کشور نیز بسط و توسعه یابد.
تکاملی: مرور دائمی عملکرد و مسیر طی شده بعنوان یک اصل نهادینه شود و بهبود مستمر یک اصل جدایی ناپذیر در روند انجام فعالیتها گردد.
جهت دستیابی به چشم انداز فوق (تغییر نگرش) طرحهای بلندمدت و میان مدتی طراحی و پیشبینی شده است که هریک از این طرحها با بکاربستن راهبردهای مختلف بخشی از اهداف این برنامه را دنبال می‌کنند.
اهداف اصلی هریک از طرحهای بلندمدت و میان‌‌‌مدت به شرح ذیل ترسیم شده است.
اهداف طرحهای میان مدت
- شناسایی وa روشن نمودن حلقههای اصلی چرخه صنعتی سازی ساختمان و مسکن.
- باورپذیر نمودن صنعتی سازی ساختمان و مسکن (در بین جامعه مدیران و مهندسان و متخصصان و نیز عامه مردم بعنوان بهره برداران).
- ظرفیت‌‌‌‌‌سازی جهت توسعه و شکوفایی قابلیتهای موجود در بکارگیری فناوریهای نوین.
اهداف طرحهای بلندمدت
- مراقبت دائم از دستاوردهای طرحهای کوتاه مدت با استمرار و تکامل بخشیدن به اقدامات بسترسازی (نرم‌‌‌‌‌افزاری) و عملیاتی (سختافزاری).
- پیگیری و هماهنگی برای پیاده کردن برنامههای تدوین شده در مطالعات راهبردی.
- ظرفیت‌‌‌‌‌سازی برای توسعه قابلیتهای صنعتی سازی و تعمیق فعالیتهای صنعتی در سطح کشور در قالب احداث کارخانجات و نیز هدایت پروژههای ساختمانی در بهره گیری از این کارخانجات و در نهایت بهم پیوند دادن همه حلقههای مرتبط با زنجیره صنعت ساختمان.
- اخذ بازخوردهای مربوط به توسعه صنعتی سازی ساختمان و بهبود مستمر فعالیتها تا مرحله تکامل و بلوغ صنعتی سازی ساختمان.
در قالب طرحهای بلندمدت و میان مدت ذکر شده، راهبردهای مختلف تعریف و طراحی گردیدکه در دو رویکرد اصلی شامل: اقدامات نرم افزاری یا بسترسازی و اقدامات سختافزاری یا عملیاتی پیگیری شده است. در جدول شماره یک برخی از مهمترین اقدامات طراحی شده با رویکرد‌های فوق نشان داده شده است.
مهمترین اقدامات و دستاوردهای اجرایی
1 - مطالعات راهبردی تدوین نقشه راه
این مطالعات که نتایج آن در قالب ۱۵ مجلد ارائه و سپس در یک جمع‌‌‌‌‌‌‌بندی تحت عنوان «نقشه راه صنعتی سازی ساختمان و مسکن» منتشر شد و به کمک آن یک برنامه مدون تا افق ۱۴۰۵ ترسیم و تدوین شد. این مطالعات اطلاعات ذیل را به وضوح نشان میدهد.
الف - ارائه تعریف روشن از صنعتی سازی ساختمان و مسکن و مشخص کردن برخی از مزیت‌‌‌‌‌‌‌ها و محدودیت‌‌‌‌‌‌‌های آن جهت به وجود آوردن برداشت یکسان و یکنواخت از صنعتی سازی مسکن و ساختمان.
ب - برآورد تقاضای مؤثر مسکن در کشور تا افق ۱۴۰۵ به تفکیک استانهای مختلف.
ج - سهم قابل حصول برای اجرای ساختمانهای صنعتی و نیمهصنعتی از تقاضای مؤثر مسکن به تفکیک استانهای مختلف کشور.
د - شناسایی انواع سیستمهای معتبر قابل اجرا در کشور (براساس تأییدیه مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن) و توزیع و اولویت‌‌‌‌‌‌‌بندی آنها در استانهای مختلف متناسب با ویژگیهای ذاتی این سیستم‌‌‌‌‌‌‌ها و امکانات و محدودیت های محلی استانهای مختلف کشور.
هـ - تعیین تعداد و ظرفیت کارخانه‌های مورد نیاز برای تولید سیستمهای صنعتی و نیز مصالح مکمل سیستمهای صنعتی به تفکیک استانهای مختلف کشور.
و - اهم الزامات قانونی مورد نیاز برای تأمین بستر قانونی برای صنعتی سازی ساختمان و مسکن.
ح - برنامههای اجرایی موردنیاز برای صنعتی سازی ساختمان و مسکن با ارائه زمان‌‌‌‌‌‌‌بندی و اعتبارات مورد نیاز.
ط - ارزیابی و تخمین فواید و صرفهجویی مستقیم حاصل از صنعتی سازی مسکن تا افق ۱۴۰۵.
۲ - فرهنگ سازی
به منظور بسط و توسعه صنعتی سازی و کمک به شناخت دقیق این پدیده در عموم دست اندرکاران صنعت ساختمان و تشویق برای مشارکت اقشار مختلف در مسیر توسعه صنعتی سازی ساختمان و مسکن، برنامه‌‌‌‌‌‌‌هایی بشرح ذیل تا پایان نه ماهه اول سال 89 اجرا شده است:
- برگزاری ۴۹ همایش تخصصی برای مهندسان، مدیران و دست‌‌‌‌‌‌‌اندرکاران صنعت ساختمان.
- برگزاری همایش‌‌‌‌‌‌‌های ویژه دانشجویان رشته مرتبط با صنعت ساختمان در دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌های امیرکبیر، علم‌و‌صنعت، آزاد کاشان، بوعلی همدان، دانشگاه تهران و علم و فرهنگ.
- صدور دعوتنامه برای بسیاری از ارگان‌‌‌‌‌‌‌های عمرانی و ساختمانی کشور جهت بازدید از پروژههای پایلوت و همچنین اعلام آمادگی برگزاری کارگاههای تخصصی که نتیجه آن برگزاری ۲۳۶ کارگاه تخصصی در شهرهای مختلف و همچنین بازدید ۹۱۵۰ نفر در قالب ۲۷۵ گروه از پروژههای پایلوت شهر جدید پرند و انواع سیستمهای ساختمانی در دست اجرا بوده است.
- حضور در نمایشگاه‌‌‌‌‌‌‌ها و ایجاد نمایشگاه دائمی صنعتی سازی ساختمان
- حضور در نمایشگاه‌‌‌‌‌‌‌های مختلف صنعت ساختمان
- تبلیغات رسانه‌‌‌‌‌‌‌ای و تولید برنامههای آموزشی در صدا و سیما
3 - آموزش
به منطور تربیت نیروی انسانی در حوزه صنعتی سازی ساختمان و مسکن لایههای مختلف آموزشی به شرح ذیل تا پایان نه ماهه اول سال ۸۹ تدوین و اجرا شده است:
الف - آموزش مربیان مراکز آموزشگاههای فنی و حرفه‌‌‌‌‌‌‌ای وزارت کار بصورت تئوری و عملی برای تربیت نیروی انسانی ماهر.
- عقد تفاهم نامه در مورخ ۱۷ / ۶ / ۸۸ با معاون محترم وزیر کار و امور اجتماعی و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور جهت آموزش حدود ۲۰۰.۰۰۰ نفر در رابطه با فناوریهای نوین ساختمانی.
- همکاری در تدوین استانداردهای شغل و آموزش جهت آموزش تخصصی نیروی کار که این استانداردها با عناوین زیر تدوین گردیده است:
- سرنصاب سازه سیستم LSF (در ساختمان‌‌‌‌‌‌‌سازی صنعتی) (به شماره ملی ۱ / ۱ / ۴۹ / ۷۴ - ۹)، نصاب سازه سیستم LSF (در ساختمان سازی به روش صنعتی) (به شماره ملی ۱ / ۱ / ۴۶ / ۷۴ - ۹)، پی ریز سیستمهای صنعتی ساختمان سازی (به شماره ملی ۱ / ۱ / ۴۸ / ۷۴ - ۹) نصاب عایق‌‌‌‌‌‌‌ها و پوششهای مورد نیاز در سیستمLSF (به شماره ملی ۱ / ۱ / ۴۷ / ۷۴ - ۹)، سرنصاب سازه سیستم ICF در ساختمان سازی به روش صنعتی (به شماره ملی ۱ / ۱ / ۲۶ / ۵۱ - ۹) نصاب سازه سیستم ICF در ساختمان سازی به روش صنعتی (به شماره ملی ۱ / ۲ / ۲۶ / ۵۱ - ۹)، آرماتوربند سیستم ICF در ساختمان سازی به روش صنعتی (به شماره ملی ۱ / ۱ / ۳۵ / ۵۲ - ۹)
- همکاری برای تجهیز مراکز آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه‌‌‌‌‌‌‌ای با نظارت شرکت مپسا در استانهای همدان، کرمان، کرمانشاه، قزوین، تهران و مرکزی جهت آموزش مربیان مرتبط با فناوریهای نوین ساختمانی
- پیگیری در تحقق برگزاری اولین دوره آموزش مربیان منتخب از ۱۱ استان داوطلب کشور در محل تربیت مربی کرج همراه با کارگاههای عملی در پروژه پایلوت شهر جدید پرند.
- همکاری در راه اندازی رشته آموزش صنعتی سازی ساختمان در آموزشگاههای فنی و حرفه ای استانهای کرمانشاه و گیلان و نیز آماده سازی جهت سایر استانها.
ب - برگزاری واحدهای درسی تخصصی برای دانشجویان رشته‌‌‌‌‌‌‌های معماری و عمران که در این راستا درس «فن‌آوری‌های نوین در صنعت ساختمان» بصورت یک درس ۲ واحدی اختیاری برای دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌های علم و صنعت، علم و فرهنگ و خواجه نصیرالدین طوسی ارائه شده است و به زودی در دانشگاه های تهران، صنعتی شریف، کرمان، اراک و بین‌‌‌‌‌‌‌المللی امام خمینی قزوین نیز ارائه خواهدشد.
ج - پیش بینی برگزاری دوره آموزشی برای مدیران در سازمان مدیریت صنعتی کشور
به منظور تربیت مدیران صنعت ساختمان با نگرش نوین و موردنظر در صنعتی سازی ساختمان و مسکن برگزاری انواع دوره‌‌‌‌‌‌‌های کوتاه‌‌‌‌‌‌‌مدت و میان مدت برای مدیران در شاخه‌‌‌‌‌‌‌های مختلف صنعت ساختمان مانند دستگاه‌‌‌‌‌‌‌های اجرایی، پیمانکاران، تولیدکنندگان مصالح نوین و انبوه سازان و غیره با همکاری سازمان مدیریت صنعتی کشور طراحی گردیده است که از اواخر سال ۸۹ برگزار می گردد.
۴ - هم‌‌‌‌‌‌‌افزایی دست اندرکاران صنعت ساختمان
در راستای ایجاد هم افزایی و هم گرایی بین کلیه نهادهای متولی و یا مؤثر در صنعت ساختمان کارگروه تخصصی صنعتی سازی ساختمان با مشارکت سازمان ها و نهادهای مختلف تشکیل گردید که معاونین چند وزارتخانه و مدیران عامل بانک ها و مدیران سازمان های مرتبط و بخش های خصوصی از اعضای این کارگروه هستند.
اهم فعالیتهای این کارگروه بدین شرح است: بررسی، اصلاح و در نهایت تصویب نقشه راه صنعتی سازی ساختمان و مسکن، پیش بینی ایجاد انواع کمیته‌‌‌‌‌‌‌های تخصصی در کارگروه صنعتی سازی ساختمان و مسکن نظیر کمیته آموزش، پیشنهاد تعیین متولی واحدی برای مشخص شدن معیارهای رتبه‌‌‌‌‌‌‌بندی پیمانکاران و تأیید و صلاحیت آنها در صنعتی سازی ساختمان و مسکن
علاوه بر نتایج ملموس فوق الذکر تأثیرات بسیار عمیقی که کارگروه تخصصی در ایجاد هم‌‌‌‌‌‌‌افزایی و مشارکت عمومی بین دست اندرکاران صنعت ساختمان داشته است بسیار چشمگیر می باشد که نتایج آن به مرور آشکارتر خواهد شد.
5 - شروع عملیات اجرایی احداث پروژه پایلوت در شهر جدید پرند
شروع اجرای پروژه پایلوت برای احداث حدود ۷۰.۰۰۰ واحد مسکونی به روش صنعتی یکی از دشوارترین و در عین حال با ارزش‌‌‌‌‌‌‌ترین اقداماتی بوده است که شرکت مپسا به منظور عملیاتی نمودن سیستمهای صنعتی ساختمان از یک سو و سنجش و تکامل بخشیدن به روشهای اجرایی پروژههای انبوه تولید صنعتی مسکن از سوی دیگر به کار بسته است. این پروژه بصورت مرحله‌‌‌‌‌‌‌ای و در چهار گام توسط شرکتهای خصوصی و تحت مدیریت اجرایی یکپارچه مپسا اجرا می‌شود که گام‌‌‌‌‌‌‌های آن بشرح ذیل است:
الف - اجرای گام اول : احداث 1100 واحد مسکونی در فاز 3 شهر جدید پرند در قالب مسکن مهر که در این طرح 22 شرکت پیمانکاری با اجرای 197 بلوک ساختمانی با استفاده از 7 سیستم مختلف ساختمانی فعال هستند.
ب - اجرای گام دوم : احداث حدود ۵۳۰۰ واحد مسکونی در فاز ۵ شهر جدید پرند و در قالب مسکن مهر که توسط ۳۰ شرکت پیمانکار صنعتی ساز در دست اجرا است. این پروژه در قالب ۶۲ بلوک ۷ طبقه و ۷۲۸ بلوک ۳ طبقه طراحی شده است و در آن ۱۰ سیستم مختلف فناوریهای نوین بکار گرفته شده که سهم هر سیستم و نیز دستاوردهای این پروژه پایلوت در ادامه آمده است.
ج - گام سوم: پیش بینی اجرای 15.000 واحد مسکونی که با بهره گیری از حدود 50 شرکت پیمانکاری خصوصی اجرا می‌شود.
د - گام چهارم: پیش بینی اجرای ۵۰.۰۰۰ واحد مسکونی با انواع سیستم‌‌‌‌‌‌‌ها و فناوریهای نوین که با مشارکت ۷۰ تا ۱۰۰ شرکت خصوصی صنعتی ساز انجام خواهد شد.
در اجرای پروژههای پایلوت علاوه بر تأمین حجم قابل توجهی مسکن در نقاط موردنیاز با کیفیت مطلوب و سرعت چشمگیر، دستاوردها و نتایج بسیار ارزشمندی در مسیر صنعتی سازی مسکن حاصل شده است که اهم آنها را به صورت زیر می توان برشمرد:
۱ - ایجاد محلی برای معرفی انواع سیستمهای نوین ساختمانی مصوب در کنار یکدیگر و بستری برای آموزش، ترویج و فرهنگ سازی عینی و عملی.
2 - عملیاتی کردن فرآیند تولید ساختمان براساس سیستمهای نوین در کلیه مراحل طراحی، تولید، اجرا و نظارت و اخذ بازخوردهای مناسب جهت تکمیل حلقه های زنجیره تولید صنعتی مسکن.
۳ - توانمندسازی تعداد زیادی پیمانکاران اجرایی از نقاط مختلف کشور که تولید کننده سیستمهای نوین ساختمانی بوده و برای اجرای طرحهای تولید مسکن به روش صنعتی در نقاط مختلف کشور و بسط و توسعه فناوریهای نوین بسیار مؤثر خواهند بود.
4 - باورپذیر نمودن اجرای ساختمان و مسکن با کیفیت مناسب، سرعت بالا و قیمت ارزان با روشهای صنعتی سازی ساختمان برای کلیه دست اندکاران صنعت ساختمان از یکسو و عموم مردم از سوی دیگر.
۵ - ایجاد بستری جهت غربالگری سیستم‌‌‌‌‌‌‌ها و سازندگان مختلف فناوریهای نوین براساس معیارهای عملکردی و واقعی.
6 - ایجاد فضایی برای کنار هم قراردادن دست اندرکاران مختلف فناوریها و سیستمهای نوین ساختمانی و در نتیجه بوجود آمدن هم افزایی در بین این شرکتها.
لازم به ذکر است در مسیر طرح پایلوت ایجاد تشکل صنفی در برخی سیستمهای نوین صنعتی و نیز زمینههای حضور در پروژههای بزرگتر و حتی صدور خدمات فنی و مهندسی فراهم شده است.
۶ - شناسایی و معرفی سرمایه گذاران بخش خصوصی جهت احداث کارخانه‌های صنایع نوین
به منظور شناسایی سرمایه گذاران بخش خصوصی کلیه مطالعات امکان سنجی این سرمایه گذاران در شرکت مپسا بررسی شد و براساس معیارهای فنی تعیین شده در شرکت مپسا و نیز اطلاعات دریافتی از مطالعات راهبردی نسبت به اصلاح و تأیید آنها اقدام شد.
پیشنهادات سرمایه گذاران در سه قالب شامل طرحهای آمایشی، طرحهای مشارکتی و طرحهای مورد حمایت مجری طرحهای صنایع نوین وزارت صنایع و معادن برای اخذ وام به بانک صنعت و معدن معرفی شده‌اند تا پس از تحقق الزامات آن، بانک نسبت به پرداخت وام و احداث کارخانه اقدام لازم را انجام دهد.
از مسیر این اقدامات احداث تعداد زیادی کارخانه صنعتی برای تولید انواع سیستمهای ساختمانی مصوب مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و نیز مصالح و سیستمهای مکمل آنها در سراسر کشور به اجرا گذاشته شده است که پس از بهره برداری تحول بزرگی را در ایجاد زیرساخت‌‌‌‌‌‌‌های صنعتی سازی ساختمان و مسکن ایجاد خواهند کرد.
اهم نتایج حاصله تا پایان نه ماهه اول 1389 به شرح ذیل میباشد:
۱ - طرحهای مشارکتی: این طرحها شامل کارخانجاتی است که معمولاً با مشارکت ۴۰ درصد شرکت مپسا و ۶۰ درصد بخش خصوصی تأسیس شده است و تاکنون کار مطالعات امکان سنجی تعداد زیادی از آنها به اتمام رسیده است.
2 - طرحهای آمایشی: این طرحها که کاملاً توسط بخش خصوصی انجام می گردد بخش دیگری از نیازهای مربوط به تولید سیستمهای نوین ساختمانی و بویژه مکمل‌های مربوط به آنها را تأمین میکند وشرکت مپسا کار بررسی، هدایت و تأئید طرح ها را در جهت گسترش صنایع نوین ساختمانی بر عهده دارد.
۳ - طرحهای مورد حمایت مجری طرحهای صنایع نوین وزارت صنایع و معادن: به منظور فعال سازی کلیه قابلیتهای مرتبط با صنایع نوین طی هماهنگی انجام شده با مدیریت محترم مجری طرحهای صنایع نوین وزارت صنایع ومعادن بخشی از حمایت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های این مدیریت که به صنایع ساختمانی تعلق می گرفته در جهت بسط و گسترش فناوریهای نوین ساختمانی بکارگرفته شده است.
فکر «سنتی» از بازار مسکن خارج می‌شود؟
نقشه‌راه صنعتی‌سازی مسـکن
گروهی از سرمایه‌گذاران صنعتی، رشته جدیدی تحت عنوان صنعتی‌سازی مسکن را بوجود آورده‌اند که در قالب این رشته "می‌توان" آپارتمان‌های چند طبقه را در زمانی معادل نصف ساختمان‌سازی‌های معمولی، با مصالح سبک و در عین حال مقاوم و با راندمان بالا احداث کرد.
صنعتی‌سازی مسکن تولد یک‌سالگی خود را تجربه میکند و اگرچه در این یک‌سال پیشرفت‌های خوبی کسب کرده اما هنوز تا جایگاه واقعی، فاصله دارد.
در این رشته جدید صنعتی، کارخانه‌های تولید قطعات پیش‌ساخته مسکن در کشور راه‌اندازی می‌شود (هم‌اکنون بیش از ۲۰ کارخانه راه‌اندازی شده است) که محصولات این کارخانه‌ها به محل ساخت‌وساز منتقل و در آنجا مونتاژ می‌شوند. در این پروسه برخلاف رویه قدیمی سنتی‌سازی مسکن که متاسفانه هنوز در شهرهای بزرگ اجرا می‌شود، عملیات ساخت‌وساز سریع و بدون استفاده از مصالح سنتی اجرا می‌شود.
در صنعتی‌سازی مسکن خبری از گچ و آجر و سیمان نیست بلکه مصالحی که قابلیت نصب سریع و مقاومت بالا را دارد، بکار برده می‌شود.
صنعتی‌سازی مسکن تحت نظارت و مدیریت مستقیم وزارت صنایع قرار دارد، بطوریکه شرکت مپسا وابسته به سازمان گسترش و نوسازی صنایع مسئول و مجری این رشته جدید است.
مپسا در یک‌سال اخیر اقدام به تهیه و تدوین نقشه راه‌صنعتی‌سازی مسکن کرد. برای دستیبابی به نقشه‌راه، در فاز اول، مجموعه‌ای از مطالعات راهبردی انجام شد تا در قالب این مطالعات مشخص شود بازار مسکن و ساختمان در کشور در چه وضعیتی قرار دارد و چگونه باید برای پیشرفت آن، قدم برداشت.
مطالعات راهبردی صنعتی‌سازی مسکن سرانجام به تهیه نقشه راه منجر شد که برای تهیه آن، از طرح جامع مسکن نیز استفاده شد.
در حال حاضر نقشه راه صنعتی‌سازی مسکن حاوی راهنمای مشخص و شفافی برای وزارت صنایع و سرمایه‌گذاران صنعتی است بطوریکه با کمک این نقشه مشخص می‌شود بازار مسکن در تمام شهرهای کشور تا افق 1405 به چه تعداد واحد مسکونی نیاز دارد و چه تعداد از واحدهای جدید را می‌توان با استفاده از صنعتی‌سازی احداث کرد.
این در حالی است که در سال ۸۸ زمانیکه هیات دولت تازه مصوب کرده بود که باید کارخانه‌های تولید مسکن پیش‌ساخته در کشور ایجاد شود، نقشه‌ای برای این اقدام وجود نداشت و مشخص نبود کارخانه‌ها باید با چه تکنولوژی احداث شوند.
فناوری های نوین متعددی برای تولید مسکن به روش صنعتی‌سازی در دنیا وجود دارد که در حال حاضربرخی از این فناوریها در داخل کشور بکارگرفته شده است.
صنعتی‌سازی مسکن هم‌اکنون از طریق ساخت‌وسازهای مسکن‌مهر در حال اجراست و سرمایه‌گذاران این رشته امید دارند رویه جدید ساخت‌وساز به زودی به داخل شهرها نیز سرایت کند.
برآوردها در نقشه راه صنعتی‌سازی مسکن نشان میدهد سالانه 2 میلیارد دلار صرفهجویی در منابع ملی کشور از طریق صنعتی‌سازی ایجاد می‌شود.
در کشور تا سال ۱۴۰۵ باید ۱۴ میلیون واحد مسکونی ساخته شود و پیشبینی شده از این میزان، ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد به روشهای صنعتی احداث شود. همچنین از آنجا که امکان جهش از سنتی‌سازی به صنعتی‌سازی وجود ندارد و باید سازند‌ه‌ها و انبوه‌سازان به تدریج در انقلاب صنعتی قرار بگیرند و نحوه فعالیت‌شان را تغییر دهند، در نقشه راه پیشبینی شده که ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد نیز تا افق ۱۴۰۵ بصورت نیمهصنعتی ساخته شود.a
نیمه‌صنعتی‌سازی روشی است که در آن، بخشی از قطعات ساختمان با مصالح نوین و تکنولوژی‌های جدید ساخته می‌شود و بخشی دیگر با همان روشهای قدیمی انجام می‌شود.
مپسا به عنوان مجری صنعتی‌سازی مسکن در کشور در نظر دارد انقلاب صنعتی در بازار ساخت‌وساز را به تدریج و بصورت گذر پیگیری و دنبال کند. اگر این تغییر یک‌شبه و جهش‌گونه باشد، ریشه‌های آن قدرت و استحکام کافی نخواهند داشت و قادر به تغذیه جریان صنعتی سازی نیستند.
در نقشه راه صنعتی‌سازی مسکن "صنعتی‌سازی" به این صورت تعریف شده است: صنعتی‌سازی به مفهوم گذر از مرحله سنتی‌سازی با هدف بهره‌برداری بهینه از منابع اعم از منابع انسانی و مواد اولیه همراه با حفظ کیفیت و ارزش محصول تولید‌شده در راستای پاسخ‌دهی به نیازهای بازار و بهره‌وری اقتصادی است، به گونهای که با استفاده از فناوریهای نوین و در یک ساختار نظاممند منابع مورد استفاده در بهترین سطح کارآیی عمل کند.
شرکت مدیریت پروژههای ساختمانی ایران -مپسا- اساس و محور فعالیت در این رشته جدید را تفکر سیستمی تعریف کرده است.
اتفاق دیگری که با صنعتی‌سازی نصیب ساخت‌وسازها می‌شود، این است که در حال حاضر ساخت‌وساز بصورت سلیقه‌ای عمل می‌شود به این معنی که انبوه‌سازان در طراحی‌ها بدون آنکه فصل مشترکی را رعایت کنند، هر کدام شیوه‌ای متفاوت از دیگری را استفاده میکند .این در حالی است که در صنعتی‌سازی مسکن، قطعات بصورت سری با ابعاد استاندارد تولید می‌شود و این باعث می‌شود پرت مصالح کاهش و سرعت ساخت افزایش پیدا کند.
ویژگیهای نقشه‌راه صنعتی‌سازی مسکن
اجرای درست نقشه راه نتایج و آثار متعددی در بر خواهد داشت که به مهمترین آنها در زیر اشاره شده است.
اجرای درست نقشه راه بهره برداری منطقی از منابع مالی و طبیعی و نیروی انسانی همراه با ارتقای کیفیت ساخت و ساز و بهبود کارایی را در پی خواهد داشت. چنین نتیجه‌ای باعث خواهد شد که اقتصاد ملی بتواند با سرعت بیشتر در پاسخ دهی به تقاضا برای مسکن موفق‌تر عمل نماید و از محل صرفه‌جویی‌هایی که به دست خواهد آمد فرصت‌ها و منابع بیشتری را برای رفع نیازهای مسکونی طبقات کم درآمد تجهیز نماید. این منابع برای احداث بیش از یک میلیون واحد مسکونی در سال‌های منتهی به ۱۴۰۵ کافی میباشد.
اجرای درست نقشه راه در دوره منتهی به سال 1405 موجب خواهد شد که حدود 30 درصد از کل ساختمانهای مسکونی در نقاط شهری کشور به صورت صنعتی ساخته شود و 30 درصد از ساخت و ساز سنتی نیز به صورت نیمه صنعتی اجرا شوند و در نتیجه کیفیت ساخت و ساز مسکونی در کشور در ابعادی گسترده بهبود یابد. علاوه بر آن، چنین اقداماتی فرصت‌‌های جدیدی را برای اشتغال قشر تحصیل کرده و زنان به وجود خواهد آورد و از تخریب بیشتر محیط زیست جلوگیری خواهد کرد.
اجرای درست نقشه راه کمک شایانی به صنعتی کردن اقتصاد ملی و فراهم نمودن زمینههای صادرات خدمات فنی- مهندسی به دست خواهد داد. این خود فرصت جدیدی برای ایجاد درآمدهای ارزی و رشد درآمد ملی است. دستیابی به فرصتی این چنین از طریق ساخت و ساز سنتی امکان پذیر نیست.
اجرای درست نقشه راه ساخت و ساز سریع‌‌تر را در بافت‌‌های فرسوده به دنبال دارد. سنتی سازی به سبب مشکلاتی که برای زندگی شهروندان به وجود می آورد، فاقد توانایی لازم برای حضور موثر در احیای بافت‌‌های فرسوده شهری است.
اجرای درست نقشه راه ساخت و ساز در شهرهای جدید را سامان دهی میکند و ضمن سرعت بخشیدن به زمان ساخت ساختمانهای مسکونی، نقش تعیین کننده‌‌ای در ارتقای کیفی ساختمان‌‌ها در این شهرها ایفا می‌‌نماید.
اجرای درست نقشه راه کمکی جدی به ارتقای کیفیت در بخش سنتی ساخت و ساز مسکن از طریق الگو برداری در طراحی و اجرا خواهد کرد.
اجرای درست نقشه راه که مبتنی بر ساخت و ساز پیمونی (مدولار) است، موجب خواهد شد که با تصویب پیمون (مدول) ملی طراحی‌‌های سنتی نیز به گونهای انجام شود که حداقل اتلاف مصالح را به دنبال داشته باشد و کارخانجات نیز با گسترش بازار مصرف، مصالح را با رعایت پیمون ملی تولید کنند.
اجرای درست نقشه راه صرفه جویی‌‌های عمده‌‌ای را در ارتباط با مصرف انرژی، مصرف سیمان و فولاد و هزینه‌‌های به‌‌کارگیری نیروی انسانی در پی خواهد داشت و در عین حال به سبب بهبود کیفیت ساخت مسکن به افزایش عمر ساختمان‌‌ها در ابعادی قابل ملاحظه خواهد افزود. برآورد شده است که اجرای درست این نقشه راه در دوره منتهی به سال 1405 صرفه جویی‌‌هایی را در حدود 33 هزار میلیارد تومان به قیمت‌‌های سال 1388 در پی خواهد داشت که به طور متوسط برابر 2 میلیارد دلاردر سال است. این صرفه جویی‌‌ها خواهد توانست بخش عمده‌‌ای از منابع مورد نیاز اقتصاد ملی را برای کمک به ساخت واحدهای مسکونی مورد نیاز دهک‌‌های درآمدی که خود قادر به تأمین مسکن خود نیستند، فراهم آورد و این خود از نتایج مهم‌‌تر گسترش سریع و درست این نقشه راه است. به جزییات صرفه‌‌جویی‌‌های مورد بحث در زیر اشاره شده است. این ارقام با درنظر گرفتن قیمت‌‌های یارانه‌‌ای است. افزایش مبلغ صرفه‌‌جویی‌‌ها در صورت اجرایی شدن قانون هدفمند نمودن یارانه‌‌ها متصور است.
انرژی (گرمایشی و سرمایشی) : ۵۵۰۴۴ گیگا وات ساعت (۵۵۰۴۴۱۸۷۵۰۰ کیلو وات ساعت)، معادل یک سوم تولید سالانه برق کشور در سال ۱۳۸۸. صرفه جویی از این طریق حدود ۴/۴ هزار میلیارد تومان خواهد بود.
نیروی انسانی: 3670 میلیون نفر ساعت، معادل نیروی کافی برای احداث حدود 3 /1 میلیون واحد مسکونی با مساحت 100 مترمربع به صورت بنایی. صرفه جویی از این بابت حدود 11هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
فولاد: ۴۴۷۶ هزار تن، معادل فولاد لازم برای ساخت ۲ /۱ میلیون واحد مسکونی اسکلت فلزی با مساحت ۱۰۰ متر مربع. صرفهجویی در مصرف فولاد به حدود ۲/۲ هزار میلیارد تومان خواهد رسید.
سیمان: 14678 هزار تن، معادل سیمان لازم برای ساخت 900 هزار واحد مسکونی اسکلت بتنی با مساحت 100 مترمربع. صرفه جویی سیمان رقمی حدود 1000 میلیارد تومان خواهد بود.
افزایش عمر بنا: از ۳۰ سال به حداقل ۴۸ سال که صرفه جویی قابل توجهی در حدود ۵ /۱۴ هزار میلیارد تومان را امکان پذیر خواهد ساخت.
موفقیت در صنعتی سازی ساختمان و مسکن و اجرای درست این نقشه راه مستلزم ادامه اراده سیاسی در حمایت از صنعتی سازی و حضور تشکیلات کارآمد برای مدیریت آن در چارچوب سازمانی مشخص و پاسخگو است. در غیراین صورت، صنعتی سازی مسکن در ورطه رقابت‌‌ها و ناهماهنگی‌‌ها راه به جایی نخواهد برد.
ارسال نظر