افزایش احتمال تصویب بودجه یک‌دوازدهم
در صورتی که لایحه بودجه امروز تقدیم مجلس نشود، نمایندگان حداقل بازه زمانی قانونی برای بررسی آن را در اختیار نخواهند داشت
نایب‌رییس کمیسیون برنامه و بودجه: رییس‌جمهور گفت بررسی لایحه بودجه در هیات وزیران آغاز شده است

دنیای اقتصاد- شمار روزهای تاخیر در تقدیم لایحه بودجه به حدود دو ماه رسیده است و زمزمه‌های تصویب بودجه یک‌دوازدهم یا سه‌دوازدهم برای سال 90 روزبه‌روز بیشتر شنیده می‌شود.
بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس، دولت موظف است تا ۱۵ آذر هر سال، لایحه بودجه سال بعد را به مجلس تقدیم کند؛ اما این قانون مصوب در دوره هشتم مجلس، تقریبا هیچ‌گاه عملی نشده است. تقدیم لایحه بودجه در سال‌های قبل از تصویب این قانون نیز همواره با تاخیرهایی همراه بوده است، اما در سال‌های اخیر و به‌ویژه امسال، موضوع از آنجا اهمیت بیشتری یافته است که کم‌کم، امکان بررسی لایحه بودجه در مهلت‌های مقرر در آیین‌نامه داخلی مجلس برای نمایندگان فراهم نیست.
بر اساس این آیین‌نامه، لایحه بودجه از زمان تقدیم به مجلس، دست‌کم 30 روز در کمیسیون‌های تخصصی و کمیسیون تلفیق بودجه می‌ماند. در ماده 216 آیین‌نامه داخلی مجلس، ترتیب رسیدگی به لایحه بودجه این گونه تشریح شده است: نمایندگان مجلس از زمان چاپ و توزیع لایحه بودجه سالانه کل کشور و پیوست‏ها و سوابق آن، تا مدت 10 روز می‏توانند پیشنهادهای خود را به کمیسیون‏های تخصصی مجلس تقدیم کنند. کمیسیون‏های تخصصی همزمان با آغاز مهلت ارائه پیشنهادات، بررسی لایحه و پیشنهادات دریافتی را شروع می‌کنند و موظفند حداکثر تا 15 روز پس از چاپ و توزیع لایحه، گزارش خود را به کمیسیون تلفیق بودجه تقدیم کنند. کمیسیون تلفیق نیز موظف است حداکثر ظرف مدت 15 روز پس از پایان مهلت گزارش کمیسیون تخصصی، ضمن رسیدگی به گزارش کمیسیون‏های تخصصی، گزارش نهایی خود را تنظیم و به صحن علنی مجلس تقدیم کند. البته حداکثر مهلت رسیدگی کمیسیون تلفیق به لایحه بودجه، با موافقت هیات رییسه تا دو برابر قابل تمدید است.
پس از طی این روند است که لایحه بودجه برای بررسی و تصویب نهایی به صحن علنی مجلس می‌رود. بررسی لایحه بودجه در صحن علنی سقفی ندارد، اما در سال‌های اخیر با توجه به رفت‌وبرگشت‌های معمول لایحه میان مجلس و شورای نگهبان، بازه زمانی‌ای بین ۱۰ تا ۱۵ روز برای نهایی‌شدن لایحه بودجه وقت صرف شده است.
با توجه به این محاسبات و در خوش‌بینانه‌ترین حالت، مجلس دست‌کم 40 روز برای بررسی لایحه بودجه سالانه وقت لازم دارد. این در حالی است که اگر امروز (سه‌شنبه 12 بهمن) لایحه بودجه 90 به مجلس تقدیم نشود، امکان تقدیم لایحه بودجه تا 24 بهمن وجود ندارد، چراکه مجلس هفته آینده جلسه علنی ندارد و نمایندگان برای سرکشی به حوزه‌های انتخابیه خود خواهند رفت و بدین ترتیب مدت زمان باقیمانده از سال 89، کمتر از حداقل زمان مورد نیاز برای بررسی لایحه در مجلس (40 روز) خواهد بود.
ماموریت ابوترابی‌فرد برای مذاکره با دولت
احتمالا به همین دلایل بود که هیات رییسه مجلس در جلسه دیروز خود تصمیم گرفت محمدحسن ابوترابی‌فرد را مامور کند برای پیگیری تقدیم هرچه سریع‌تر لایحه بودجه به مجلس با رییس‌جمهور تماس بگیرد.حسین سبحانی‌نیا، عضو هیات رییسه مجلس دیروز درباره این موضوع به سایت خبری «عصر ایران» گفت: «قرار بر این شد که آقای ابوترابی امروز (روز دوشنبه) با رییس‌جمهور تماس گرفته و از ایشان بخواهند بودجه را فردا صبح (روز سه‌شنبه) به مجلس تقدیم کند؛ چرا که موکول شدن آن به بعد از 22 بهمن مجلس را با مشکل مواجه می‌کند.»
از نتیجه این تماس و پاسخ احتمالی رییس‌جمهور خبری در دست نیست، اما موسی الرضا ثروتی، نایب‌رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس دیروز به «دنیای اقتصاد» گفت که رییس‌جمهور روز یکشنبه در مجلس به او خبر داده است که «بررسی لایحه بودجه ۹۰ به‌تازگی در هیات وزیران آغاز شده است.» به گفته ثروتی، از آنجاکه روند تصویب لایحه بودجه در دولت حدود دو هفته زمان می‌برد، احتمال تقدیم آن به مجلس در این هفته نزدیک به صفر است.
وی افزود: «این تاخیر با توجه به آنکه حداقل زمان قانونی بررسی بودجه در مجلس نزدیک به 45 روز است، این احتمال را تقویت می‌کند که بررسی بودجه به جای سال جاری به سال 90 موکول شود.»
احتمال تصویب بودجه چنددوازدهم
ثروتی درباره تعیین تکلیف بودجه کشور برای فروردین سال آینده نیز به «دنیای اقتصاد» گفت: «احتمالا مجبور خواهیم بود بودجه یک‌دوازدهم یا سه‌دوازدهمی را برای ماه‌های ابتدایی سال 90 تصویب کنیم که تا زمان بررسی بودجه کل سال در مجلس، کشور بدون بودجه نماند.»
این موضوع را حسین سبحانی‌نیا هم در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت مطرح کرد: «در جلسه روز یکشنبه هیات رییسه در نهایت به این جمع‌بندی رسیدیم که اگر ارائه لایحه بودجه به پس از ۲۲ بهمن موکول شود، برای اینکه کارهای کشور روی زمین نماند، به‌‌رغم خواست باطنی ناچاریم طبق آیین‌نامه عمل کرده و بودجه را دو دوازدهم یا سه دوازدهم تصویب کنیم.»
با این حال، ثروتی یک احتمال دیگر را نیز «با گلایه بسیار از هیات رییسه» مطرح کرد: «البته این احتمال هم وجود دارد که دوباره هیات رییسه بخواهد پادرمیانی کند و با تشکیل جلسات سه‌شیفته برای کمیسیون‌های تخصصی و کمیسیون تلفیق و حتی صحن مجلس، بودجه را در مدت زمانی کوتاه‌تر به تصویب نمایندگان برساند.» او اضافه کرد: «بسیاری از نمایندگان با این‌نوع برنامه‌ریزی از سوی هیات رییسه مخالفند، چون به این ترتیب باید همه مرخصی‌های نمایندگان لغو شود و نماینده از کار و زندگی و خانواده خودش هم دور بماند.»
دلیل دولت برای تاخیر در تقدیم بودجه
البته دولتمردان، دلیل تاخیر در تقدیم لایحه بودجه به مجلس را عدم تصویب نهایی قانون برنامه پنجم عنوان می‌کنند. قانون برنامه پنجم پس از طی مراحل طولانی تصویب در مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام، سرانجام هفته گذشته رسما به دولت ابلاغ شده است. با این حال مجلسی‌ها معتقدند: از آنجا که چارچوب کلی لایحه برنامه از مدت‌ها قبل آماده شده بود، دولت می‌توانسته بر اساس آن لایحه بودجه سال 90 را تنظیم و به مجلس تقدیم کند.
ثروتی در این باره به «دنیای اقتصاد» گفت: «دولت عنوان می‌کند که دلیل این تاخیر، تنظیم آن بر اساس قانون برنامه پنجم بوده است، ولی به نظر ما، چارچوب‌های برنامه پنجم از مدت‌ها قبل مشخص بوده و دولت می‌توانست بر اساس همان چارچوب‌ها اقدام به تدوین و تقدیم بودجه کند.» به هرحال، امروز ۱۲ بهمن است و حتی اگر لایحه بودجه سال ۹۰ کل کشور امروز به مجلس تقدیم شود -که بر اساس سخنان ثروتی بسیار بعید است- امسال رکورد تاخیر در تقدیم لایحه بودجه به مجلس شکسته شده است.