همه دستیاران من
ندا لهردی
همیشه همین‌طور بوده است. از همان وقتی که کوله‌بارها وظیفه حمل و انتقال لوازم مورد نیاز را به عهده گرفتند، انگیزه همراهی وسایل ضروری و حتی دوست‌داشتنی قوت گرفت. تا آنجا که این جریان فکر تولید ابزاری کوچک‌تر و قابل حمل را در سر تولیدکنندگان انداخت.همیشه همین‌طور بوده است.

طرح: جمال صحرادی
از همان وقتی که کوله‌بارها وظیفه حمل و انتقال لوازم مورد نیاز را به عهده گرفتند، انگیزه همراهی وسایل ضروری و حتی دوست‌داشتنی قوت گرفت. تا آنجا که این جریان فکر تولید ابزاری کوچک‌تر و قابل حمل را در سر تولیدکنندگان انداخت.
در این میان اما مطابق روال معمول تکنولوژی و صنایع وابسته آن باز هم یک قدم از بقیه جلوتر بودند. به همین دلیل هم این روزها بازار دستگاه‌های دیجیتال از محصولات همراه و قابل حمل انباشته شده است.
کامپیوترهای‌قابل‌حمل و کامپیوترهای دستی یا همان دستیارهای دیجیتال شخصی (PDA) در این بین جزو اولین دستگاه‌هایی بودند که وارد بازار دیجیتال شدند. PDAها که به عنوان دستگاه‌های handheld هم شناخته می‌شوند در حقیقت در ابتدا تنها یک برنامه‌ریز شخصی بودند اما بعد از مدت کوتاهی به دنبال افزایش علاقه کاربران به استفاده از این دستگاه‌ها، امکانات و قابلیت‌های دیگری به آنها اضافه شد تا کاربران کمتر جای خالی کامپیوترهای شخصی (PC) را در دستانشان حس کنند.
به این ترتیب بود که PDAهای اولیه و قدیمی با قابلیت‌هایی محدودتر از کامپیوتر‌های جیبی (Pocket pc) تنها برای انجام کارهای روزانه ضروری استفاده می‌شد. اما از آنجایی که همیشه تقاضای کاربران تعیین کننده شرایط بازار است، با افزایش تمایل کاربران به خرید این محصولات با امکانات بیشتر PDAهای جدید با قابلیت‌های بیشتر هم به بازار عرضه شد.
این روزها دیگر مدل‌های جدید PDA مجهز به قابلیت‌های مختلفی مانند: ماشین حساب، ساعت و تقویم، اجرای بازی‌های کامپیوتری، دسترسی به اینترنت، ارسال و دریافت E-MAIL، ضبط و پخش فایل‌های تصویری، تایپ و پردازش برنامه‌هایی مانند WORD، دفترچه تلفن و آدرس، نوشتن با دست یا قلم (handwriting)، رادیو، سیستم موقعیت یاب‌ جهانی (GPS)، مرورگرهای اینترنتی و ابزارهای رسانه‌ای هستند.تا چند سال گذشته همین قابلیت‌ها برای طرفداران PDA کافی به نظر می‌رسید اما بعد از ورود گوشی‌های موبایل و افزایش میزان مقبولیت آنها، عرصه رقابت برای تولیدکنندگان PDA تنگ شد تا جایی که اضافه شدن امکانات ارتباطی به این دستگاه‌ها به موضوعی ضروری تبدیل شد.به این ترتیب نمایشگرهای رنگی وسیستم‌های صوتی پیشرفته هم به دستیارهای دیجیتال شخصی اضافه شدند تا PDAهای جدید با نام موبایل‌‌های هوشمند(SMART PHONES) هم شناخته شوند.
جدیدترها دل‌آزار شده‌اند
با این همه اما گویا همیشه ماهیت اصلی هر چیز تعیین کننده است. PDAها با همان قابلیت‌های اولیه‌شان انگار موفقیت بیشتری در بازار به دست آورده بودند. درست مثل دوربین دیجیتال که با ورود گوشی‌های موبایل مجهز به دوربین بازارشان را از دست ندادند.
شاید علت موفقیت PDAها در روزهای اول ورودشان به بازار به عدم حضور دستگاه‌های رقیب امروزی و در واقع یکه‌تازی آنها در بازار دستگاه‌های قابل حمل برمی‌گردد.اصولا کاربران براساس نیازهایشان برای خرید و انتخاب تصمیم می‌گیرند. به همین دلیل هم هست که خریداران کامپیوترهای جیبی(Pocket Pc) و گوشی‌های موبایل کمتر به سراغ دستیارهای دیجیتالی شخصی (PDA) می‌روند.هر چند اضافه شدن قابلیت‌های ارتباطی (مانند امکان نصب سیم‌کارت) و ابزارهای رسانه‌ای (multimedia) نیاز کاربران حرفه‌ای را برای داشتن یک ابزار دیجیتال نسبتا کامل برطرف کرد، اما آمار و تحقیقات نشان از تعداد کم این کاربران حرفه‌ای و در نهایت فروش نه چندان قابل‌توجه PDAهای جدید دارند.
در واقع به همین دلیل هم هست که لپ‌تاپ‌ها، گوشی‌های موبایل و دستگاه‌های پخش موسیقی قابل‌حمل (pmp) این روزها بیشترین حجم خرید و فروش را در بازار جهانی دستگاه‌های دیجیتال به خودشان اختصاص داده‌اند.
خروج ناگهانی Dell از بازار و ادامه روند کاهش رشد
به این ترتیب حکایت شکست PDAهای جدید در بازار به سیزدهمین فصل متوالی کاهش رشد سالانه‌اش رسید تا تمایل کاربران هم به جایگزینی این محصولات با گوشی‌های موبایل جدید، بیشتر از پیش شود.آمار و ارقام هم این موضوع را تایید می‌کنند. بر اساس آخرین تحقیقات انجام‌شده در بخش تحقیقات فصلی بازار جهانی ابزارهای دستی (handheld) موسسه IDC، رقم نهایی میزان صادرات جهانی PDAها در فصل اول سال 2007 به 900هزار دستگاه می‌رسد.بنابر اعلام کارشناسان موسسه IDC این رقم در مقایسه با فصل گذشته تا 3/36درصد و نسبت به سال گذشته در همین فصل تا 6/40درصد کاهش داشته است.
این آمار ناامیدکننده برای تولیدکنندگان محصولات PDA همزمان با خبر خروج شرکت Dell به‌عنوان یکی از رهبران بازار جهانی PDA از این بازار اعلام شد.
«رامون لیاماس» یکی از تحلیلگران IDC در این مورد می‌گوید: «خروج Dell از بازار جهانی دستگاه‌های PDA در واقع تضمینی برای ادامه روند کاهش رشد این بازار خواهد بود. در حقیقت قابلیت‌های موجود در PDA ها به این دستگاه‌ها منحصر نیستند.»
مدیریت اطلاعات شخصی که مدت‌ها به عنوان یکی از قابلیت‌های کلیدی این محصولات به حساب می‌آمد، این روزها در بیشتر دستگاه‌های دیجیتال قابل حمل به خصوص در گوشی‌های موبایل هم وجود دارد.در این میان رشد میزان مقبولیت گوشی‌های موبایل و کاهش قیمت جهانی لپ‌تاپ‌ها، دو عامل افزایش فشار بر بازار جهانی PDAها هستند.
پنج تولیدکننده برتر PDA در دنیا
Palm: هر چند این شرکت در فصل اول سال ۲۰۰۷ هم در جایگاه اول بازار PDAها قرار گرفت اما این موضوع هم نتوانست از کاهش میزان صادرات جهانی محصولات آن به کمتر از ۳۰۰هزار دستگاه جلوگیری کند.
این در حالی است که palm بعد از معرفی دو محصول جدید خود با نام‌های palm Z22 و palm TX در اواخر سال 2005 هم نتوانست به نتیجه دلخواه مسوولانش برای افزایش میزان فروش برسد. به این ترتیب بود که در همان زمان مدل‌های جدیدی از گوشی‌های موبایل این شرکت با نام Tero به بازار عرضه شدند تا درنهایت راهی برای افزایش میزان درآمد Palm شوند.
HP: با وجود کاهش چشمگیر میزان صادرات جهانی محصولات این شرکت، HP همچنان به دنبال تمرکز بر معرفی محصولات مجهز به قابلیت‌های راهبری و رسانه‌ای است. به همین دلیل هم بعد از معرفی دو محصول جدید این شرکت با نام‌های rx۴۲۴۰ و rx۵۹۱۵، مسوولان HP به فکر توسعه خط تولید موبایل‌های هوشمند افتاده‌اند.
Mio: سومین تولیدکننده برتر PDAهای دنیا که با فاصله زیادی از رقیب خود یعنی شرکت Dell این جایگاه را به دست آورده، درواقع تنها شرکت دارنده میزان رشد سالانه مثبت در فصل گذشته بوده است.
Mio با عرضه و معرفی دو محصول جدید خود با مدل‌های p۳۵۰ و p۵۵۰ توانست این میزان رشد را برای خود به ثبت برساند.
Dell: شرکت موفق بازار کامپیوترهای قابل حمل که عنوان پرفروش‌ترین برند را در بازار جهانی لپ‌تاپ‌ها به خودش اختصاص داده، بعد از کاهش چشمگیر میزان صادرات محصولاتش به کمتر از 100هزاردستگاه در فصل اول تصمیم به خروج از بازار جهانی PDA و البته صنعت تولید این محصولات گرفته است.
Sharp: محصولات این شرکت که تنها در ژاپن عرضه می‌شوند، بالاخره بیشترین میزان کاهش رشد سالانه را در میان پنج تولید کننده برتر بازار جهانی PDA، نصیب این شرکت کردند.
بعد از SHARP شرکت‌های دیگری مانند Medion، Asustek و Acer در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.با این اوصاف امید چندانی به بازگشت بازار PDA به روزهای موفقیتش نیست. شاید تنها یک معجزه به شکل قابلیتی جدید بتواند رکود بازار این محصولات را بشکند.