نتیجه نهمین حراج اوراق مالی اسلامی دولتی در سال۱۴۰۲ منتشر شد
فروش اوراق در مسیر بهبود
کارنامه حراج نهم
اوراق غیر نقدی اسناد خزانه اسلامی اوراقی است که دولت به ازای بدهی‌های خود از دیگران نکته قابل تامل در رابطه با حراج هفتم این است که تمام فروش بازار در بورس صورت گرفت و هیچ بانک و موسسه اعتباری غیر بانکی در این حراج شرکت نکرد. ابزارهای مالی اسلامی یا همان صکوک، اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابلمعامله در بازارهای مالی هستند.
این اوراق بر پایه یکی از قراردادهای مورد تایید اسلامی طراحی شده و دارندگان آن به صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌‌‌‌‌‌‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آنها هستند. صکوک ابزار نوینی است که در کشورهای اسلامی به جای اوراق قرضه به‌‌‌‌کار گرفته می‌شود. این اوراق مبتنی بر دارایی با درآمد ثابت یا متغیر قابلمعامله در بازار ثانویه و بر اساس اصول شریعت هستند. اوراق صکوک باید خود ارزش داشته باشند و نمی‌توانند براساس فعالیت‌های سفته‌بازی باشند. به گزارش بانک مرکزی، در راستای عرضه تدریجی «اوراق مالی اسلامی دولتی» توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی (دولت) در تواترهای هفتگی، مرحله هفتم حراج این اوراق در سال1402 در روز سه‌‌‌‌‌‌‌‌شنبه 4شهریور اجرا شد. بانک مرکزی در حراج‌‌‌‌‌‌‌های مزبور خدمات کارگزاری مورد‌نیاز را به وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی ارائه می‌دهد.
بانک مرکزی پیشنهادهای دریافتشده از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی را برای تصمیمگیری به وزارت امور اقتصادی و دارایی ارسال و این وزارتخانه نسبت به تعیین سفارش‌های برنده اقدام می‌کند. بانک مرکزی بر اساس بند «ع» تبصره (5) قانون بودجه سال1402 صرفا مجاز به خرید و فروش اوراق مالی اسلامی دولت در بازار ثانویه اوراق است. کارگزاری این بانک ضمن تامین‌زیرساخت معاملات و برگزاری حراج، تعهدی نسبت به حجم و قیمت اوراق مالی اسلامی دولتی فروش‌رفته ندارد و اوراق مزبور را در بازار اولیه برای تامین مالی دولت خریداری نخواهد کرد. طبق گزارش بانک مرکزی، نرخ سود اسمی سالانه در این حراج 5/ 20درصد اعلام شده است. قیمت هر ورقه اوراق مالی در این حراجها 100هزار تومان است. مهلت ارسال سفارش برای حراج امسال از ساعت 8:00 یکشنبه 2مهر1402 تا ساعت 12:00 همان روز بود. در این حراج حداقل حجم سفارش 500هزار ورقه بوده است.
عملکرد بانک مرکزی
همچنین بانک مرکزی گزارش عملیات سیاست پولی و آمار جدید نرخ بهره بین‌بانکی را منتشر کرد. طبق این آمار در حراج بیست و هفتم 6/ 89هزار میلیارد تومان اوراق در قالب عملیات بازار باز فروخته شد و نرخ بهره بین‌بانکی از 62/ 23درصد به 69/ 23رسید. در این حراجها بانک مرکزی سفارش‌های دریافتشده از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی را برای تصمیمگیری به آن وزارت ارسال و وزارت مزبور نسبت به تعیین سفارش‌های برنده اقدام می‌کند. درنهایت، عرضه اوراق به تمام برندگان انجام می‌شود.
در حراج نهم اوراق مالی دولتی اسلامی نیز 011/ 13هزار میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی دولتی با عنوان آراد عرضه شد که در این میان 266/ 11هزار میلیارد تومان از این اوراق به فروش رفت. در نتیجه از کل اوراق عرضهشده در این حراج هیچ بانک و موسسه غیربانکی حضور نداشت و کل رقم فروش رفته را اشخاص حقیقی در بازار سرمایه خریداری کرده‌‌‌‌‌‌‌اند. به این ترتیب بررسی این آمار نشان می‌دهد در این حراج حدود 5/ 86درصد از اوراق عرضهشده به فروش رفت. نوع اوراق ارائهشده در این حراج مرابحه عام، کوپن‌‌‌‌‌‌‌دار و با تواتر پرداخت سود 6ماهه بوده است.
عملیات بازار باز
بانک مرکزی همچنین آخرین گزارش عملیات سیاست پولی را منتشر کرد. طبق این گزارش، بیست و پنجمین حراج عملیات بازار باز در روز دوشنبه 20شهریور ماه برگزار شد. در این حراج با توجه به پیش‌بینی بانک مرکزی از وضعیت نقد‌ینگی در بازار بین‌بانکی، موضع عملیاتی بانک مرکزی در این هفته توافق بازخرید بود. بنابراین توافق‌نامه بازخرید، توافقی بین د‌و طرف است؛ به‌نحوی‌‌که یک طرف اوراق بهادار خود را به قیمت مشخص به طرف د‌یگر می‌فروشد (پول قرض می‌کند) و به‌طور همزمان تعهد می‌کند که همان اوراق بهادار را به قیمت مشخص و در تاریخ مشخص در آیند‌ه بازخرید کند. نرخ بهره‌ای که در قرارد‌اد ذکر می‌شود نرخ بهره ریپو نامید‌ه می‌شود. توافق‌نامه بازخرید معکوس نقطه مقابل توافق‌نامه بازخرید است.
هنگامی که بانک مرکزی می‌خواهد خلق نقد‌ینگی برای بانک‌ها را آسان‌تر کند، از توافق‌نامه بازخرید استفاد‌ه می‌کند و هنگامی که می‌خواهد خلق نقد‌ینگی را برای بانک‌ها سخت کند و د‌سترسی آنها به ذخایر را در بازار بین‌بانکی محد‌ود کند، از بازخرید معکوس استفاد‌ه می‌کند. از این رو، این بانک به اجرای عملیات بازار باز در قالب توافق بازخرید به مبلغ 6/ 89هزار میلیارد تومان اقدام کرد. تعداد بانک‌ها و موسسات شرکت‌کنند‌ه در این حراج 27موسسه بوده است که به طرز محسوسی بیش از سایر حراجها بوده است. علاوه بر این بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند در روزهای شنبه تا چهارشنبه از اعتبارگیری قاعدهمند (د‌ریافت اعتبار با وثیقه از بانک مرکزی) مشروط به در اختیار د‌اشتن اوراق مالی اسلامی دولتی و در قالب توافق بازخرید با نرخ سقف د‌الان نرخ سود (24درصد) استفاد‌ه کنند. در حراج پیشین عملیات بازار باز یک موسسه بانکی و غیربانکی از امکان اعتبارگیری قاعدهمند استفاد‌ه کرد‌ند.
ارزش میزان اعتبارگیری قاعدهمند در حراج پیشین 33/ 2هزار میلیارد تومان بوده است با این حال در این حراج تعداد موسسات اعتباری غیر بانکی در این حراج افزایش یافت و به 5موسسه رسید. میزان اعتبارگیری قاعدهمند ارائهشده در ایران حراج نیز افزایش یافته به و 49/ 8هزار میلیارد تومان رسیده است. حجم سفارش‌های ارسالی به این حراج 57/ 129هزار میلیارد تومان بوده است با این حال حجم سفارش‌های پذیرفته‌شده برابر با 6/ 89میلیارد تومان بوده است.
نرخ بهره بین‌بانکی به‌عنوان متغیری که تحت‌تاثیر منابع عرضهشده بانک مرکزی در عملیات بازار باز تعیین می‌شود در حراج پیشین با افزایش 07/ 0درصدی به رقم 62/ 23درصد رسید. در این حراج نیز نرخ بهره همچنان روند صعود خود را ادامه داد و از 62/ 23درصد به 69/ 23درصد رسید. افزایشی که به نظر می‌رسد به خاطر عدم پذیرش حجمی از سفارش‌های ارسال‌شده به حراج عملیات بازار باز بوده باشد. نرخ بهره در اوج خود در امسال در 27اردیبهشت‌ماه به 76/ 23درصد رسید؛ اما با گذشت زمان بانک مرکزی با تغییر سیاست خود و افزایش عرضه ذخایر در عملیات بازار باز، نرخ بهره را کاهش داد.
