آیا اقتصاد جهانی با ریسک جدید روبه‌رو می‌شود
خطر موج دوم تورم در آمریکا؟
در سه ماه گذشته، تورم هسته (که قیمت مواد غذایی و حامل‌های انرژی را حذف می‌کند) با نرخ سالانه ۴درصد رشد کرده‌است. همچنین شاخص بهای تولیدکننده بیش از انتظار بالا رفته و انتظارات تورمی مصرف‌کنندگان را تشدید کرده‌است. نرخ تورم اکنون بسیار پایین‌تر از نقطه اوج آن است، اما هنوز نمی‌توان پیروزی نهایی را اعلام کرد، در نتیجه بازده اوراق خزانه تقریبا به سطح قبل از اعلام موضوع کمتر تهاجمی بانک‌مرکزی آمریکا بازگشته است. در همین‌حال، بازده اوراق بلندمدت نیز کماکان بالاتر از بازده اوراق کوتاه‌‌‌‌مدت است (که نشان می‌دهد بازار بدهی آمریکا هنوز انتظار وقوع رکود اقتصادی را ندارد.)
تورم در مناطق دیگر جهان چسبندگی بیشتری نشان داده‌است. قیمت‌ها در منطقه یورو در ماه ژانویه جهش چشمگیری داشت. تورم سوئد نیز در ماه گذشته افزایش یافت و بانک‌مرکزی استرالیا اخیرا هشدار داده‌است که بازگرداندن نرخ تورم به سطوح پایین به‌صورت پایدار کاری زمانبر خواهد بود. در بسیاری از کشورها، به‌خصوص در آمریکا، افزایش مجدد شاخص قیمت‌ها، تصمیم بانک‌های مرکزی برای تعدیل نرخ بهره را به تعویق خواهد انداخت. برای فهم بهتر آنچه در حال اتفاق است، باید به روند تقاضا توجه کرد. همه‌‌‌‌گیری کووید منجر به قرنطینه‌‌‌‌های گسترده و پرداخت‌های حمایتی سخاوتمندانه توسط دولت‌ها شد.
این امر باعث تقویت تقاضا و فشار بیش از حد به زنجیره‌های تامین شد. در سال۲۰۲۱، قیمت یک ماشین ظرف‌‌‌‌شویی در ایالات‌متحده ۱۲درصد رشد کرد، پس از حمله روسیه به اوکراین، قیمت مواد غذایی و حامل‌های انرژی به‌شدت بالا رفت، اما در حال‌حاضر و با وجود اختلال در تجارت بین‌المللی به دلیل تنش‌ها در دریای سرخ، قیمت کالاها در جهان رو به کاهش است.
مشکل روز
قیمت مواد غذایی و حامل‌های انرژی تا حد زیادی متعادل شده و مشکل امروز بیشتر معطوف به اوج‌‌‌‌گیری قیمت خدمات در جهان است. تورم بخش خدمات ارتباط زیادی با شرایط محلی دارد. اگر عرضه خدمات آرایش مو در منطقه‌ای محدود باشد، واردات چنین خدماتی از سایر نقاط مقدور نیست، بنابراین تعجبی ندارد که هزینه خدمات در آمریکا افزایش یابد. طی سه ماه گذشته، در بازار کار پررونق آمریکا ماهانه به‌طور میانگین ۲۸۹هزار شغل ایجاد شده‌است که بیش از دو‌برابر نرخی است که مطابق برآوردهای کارشناسی، پایدار محسوب می‌شود. دستمزدها در این کشور با نرخ سالانه ۴.۵درصد در حال رشد است. تولید ناخالص داخلی در نیمه دوم سال۲۰۲۳ با نرخ سالانه ۴.۱درصد رشد کرد و نماگرهای مختلف نشان می‌دهند که رشد اقتصادی کماکان قدرتمند است. با توجه به همین رشد قوی، تحلیلگران انتظار دارند که به‌رغم افت تورم در ماه‌های اخیر، روند قیمت‌ها مجددا صعودی شود.
در مناطق دیگر، شرایط متعادل‌‌‌‌تر است. نرخ بیکاری در اروپا نیز پایین است، اما رشد اقتصادی ضعیف‌‌‌‌تر است. در پایان سال۲۰۲۳، بریتانیا وارد رکورد اقتصادی شد. نظرسنجی‌‌‌‌ها درمورد وضعیت کسب‌وکار در منطقه یورو نیز تصویر امیدوارکننده‌‌‌‌ای را ترسیم نمی‌کند. البته به دلیل افت شدید قیمت گاز طبیعی، نگرانی‌های تورمی محدود است. افت قیمت انرژی منجر به کاهش تورم و افزایش نرخ رشد اقتصادی پایدار و غیرتورمی می‌شود.
اقتصاد چین در وضعیت نامساعدی قرارگرفته و با تورم منفی مواجه است. در ژاپن نرخ بهره کماکان زیر صفر است و اگر در این شرایط فشارهای تورمی به‌نحوی بالا برود که زمینه برای افزایش نرخ بهره فراهم شود، بانک‌مرکزی پیروز این جریان محسوب می‌شود. اگر قرار باشد موج دوم تورم در جایی نمایان شود، گزینه اول آمریکا خواهد بود. این امر به‌معنای واگرایی در سیاست پولی کشورهای مختلف خواهد بود، زیرا در این‌صورت نرخ بهره فدرال‌رزرو کماکان بالا خواهد ماند، درحالی‌که بقیه کشورهای ثروتمند تمایل به کاهش نرخ بهره دارند تا بتوانند به احیا رشد اقتصادی خود کمک کنند،چنین الگویی ارزش دلار آمریکا را تقویت خواهد کرد.
وقتی بازار پول آمریکا بازده بالا با ریسک کم به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌کند، بسیاری از کشورهای فقیرتری که برای استقراض دلاری در تلاش هستند، زیان بیشتری را متحمل می‌شوند. از طرف دیگر، اگر نرخ بهره نزولی نشود، احتمال غافلگیری وال‌‌‌‌استریت وجود دارد. به‌نظر می‌رسد که فعالان بورس آمریکا هنوز متوجه خطر انقباضی‌ماندن سیاست پولی فدرال‌رزرو در سال‌جاری برای بازار سهام نشده‌‌‌‌اند. باید یادآوری کرد که انتظار بازار برای افزایش نرخ بهره در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ منجر به عرضه سنگین سهام توسط سرمایه‌گذارانی شد که مجبور شدند برای ارزش‌گذاری قیمت سهام، درآمدهای آتی شرکت‌های بورسی را با نرخ بالاتری تنزیل کنند.
