گره‌گشایی از سبد کالا برای اجرای مرحله دوم

هما کبیری: هرچند کارشناسان معتقدند توزیع «سبد کالا» اتفاق و تجربه مهمی بود، اما توجه به این نکته قابل توجه است که سبدی که قرار بود توزیع آن در نخستین روز بهمن ماه ۹۲ آغاز شود و تا پانزدهم همان ماه به پایان برسد، تا سی و یکم فروردین‌ماه ۹۳ ادامه داشته و چالش‌های پیش‌بینی نشده‌ای را پشت سر گذاشت که می‌تواند چراغ راه دولت برای اتفاق‌های مشابه باشد. همین موضوع دستمایه برگزاری یک میزگرد تخصصی از سوی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی با رویکرد «بررسی نقاط قوت و ضعف توزیع سبد کالا» شد که روز گذشته با حضور محمدعلی گودرزی، مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت و همچنین احمد میدری، معاون رفاه اجتماعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شد.در این میزگرد محمدعلی گودرزی، مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت اهداف طرح توزیع سبد کالا را حمایت دولت از اقشار آسیب‌پذیر، کاهش تاثیر تورم‌زایی کمک‌های یارانه‌ای و تقویت کارکردهای دولت الکترونیک عنوان کرد و گفت: از ابتدا قرار بر این بود که بر اساس مصوبه هیات دولت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پس از راستی‌آزمایی جامعه هدف را با کمک سازمان هدفمندی یارانه‌ها مشخص کند و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز تامین و توزیع کالا را بر عهده داشته باشد. به همین منظور تفاهم‌نامه‌ای میان آقای میدری، معاون وزیر تعاون و آقای سینکی معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت و آقای جهانگرد به‌عنوان ناظر فنی از سازمان فناوری و اینجانب به‌عنوان مسوول آی‌تی پروژه امضا شد.بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی گودرزی، تعداد کل سرپرستان مشمول دریافت سبد کالا در کشور ۱۵میلیون و ۷۱۹هزار و ۲۶۲ نفر بود که بیشترین دریافت‌کنندگان مربوط به استان تهران و کمترین آنها از استان ایلام بودند. برای این منظور ۳هزار و ۷۳۲ فروشگاه توزیع‌کننده در سراسر کشور فعالیت می‌کردند که ۹۷درصد کل ترمینال‌ها از نوع برخط شناسایی شده و هم‌اکنون کار تسویه حساب آنها در حال انجام است. بر اساس این آمارها، ۱۴میلیون و ۳۱۲هزار و ۸۲۴سبد کالا در این مدت میان مردم توزیع شد که یک میلیون و ۱۴۲هزار نفر آنها نیروهای مسلح بودند که با حکمت کارت سبد خود را دریافت کردند. به گفته مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت، ۸۰درصد از کسانی که به شکل‌های مختلف مراجعه به سایت، پیامک، تلفن و ussd (اطلاع‌رسانی از طریق اپراتورهای همراه اول و ایرانسل) برای اطلاع از دریافت سبد کالا ارتباط برقرار کردند، متقاضی سبد کالا در نوبت‌های آتی بودند.

پیشنهادی که پذیرفته نشد

احمد میدری، معاون رفاه اجتماعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در این میزگرد بر این نکته تاکید کرد که عدم تخصیص سبد کالا به کشاورزان و کارگران ساختمانی موضوعی است که در حوزه وظایف این وزارتخانه نیست و هیات دولت درباره آن تصمیم‌گیری کرده است. او توضیح داد: در اجرای این طرح وظیفه وزارت صنعت، معدن و تجارت خرید کالا، هماهنگی فروشگاه‌ها و سیستم آی‌تی بود. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ابتدا پیشنهاد داد که وزارت صنعت، معدن و تجارت وارد خرید کالا نشود و کالاهای مورد نیاز به فروشگاه‌های زنجیره‌ای سفارش داده شود تا هم رقابت میان آنها به وجود آید و هم هزینه حمل از دوش دولت برداشته شود و تنها وظیفه نظارت داشته باشد اما در نهایت این پیشنهاد پذیرفته نشد. معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه توزیع سبد کالا اتفاق جدیدی در کشور نبود و در سه دهه گذشته همواره سبد کالا به شکل‌های مختلف میان کارکنان دولت توزیع شده، گفت: احساس تبعیض از آنجایی میان افراد شکل گرفت که سبد کالا روی کارت یارانه سرپرستان خانوار شارژ شد و همین موضوع هم موجب شد افزایش هجوم به فروشگاه‌ها بیش از ظرفیت پیش‌بینی شده باشد. گواه این موضوع این است که کارت‌های کشیده شده در پوزهای فروشگاه‌ها ۲ برابر کسانی بود که سبد کالا به آنها تعلق می گرفت. در این میان رفتار مردم جای بررسی دارد که با وجود اطلاع از تحویل یا عدم تحویل کالا باز هم در صف‌ها ایستادند. میدری با تاکید بر اینکه برای توزیع سبدهای آتی نباید وزارت صنعت، معدن و تجارت در خرید و توزیع کالا حضور داشته باشد، تاکید کرد: باید اقشار آسیب‌پذیر جامعه را شناسایی کرد، چون توزیع سبد کالا میان همه افراد جامعه اشتباه است. در همین مرحله دولت قرار بود به عده‌ای ۲ سبد کالا بدهد اما در نهایت مجبور شد به ۱۵میلیون سرپرست خانوار یک سبد کالا بدهد.وی با تاکید بر اینکه امنیت غذایی اولویت دولت برای توزیع سبد کالا است، گفت: سه درصد جامعه ما دچار فقر غذایی هستند و باید سبد کالا به سمت این گروه هدایت شود تا شعار امنیت غذایی در کشور محقق شود. در این زمینه با وزارت بهداشت هم جلساتی داشتیم و برای توزیع کالاهای مورد نیاز این قشر تصمیم‌گیری‌هایی نیز شده است.

استفاده از تجربه‌های توزیع سبد کالا

در پایان گودرزی با اشاره به اینکه «هزینه»، «زمان» و «کیفیت» سه عامل کلیدی در توزیع الکترونیکی کالا است، تاکید کرد: یکی از آسان‌ترین کارهایی که می‌توانست برای توزیع سبد کالا انتخاب شود، استفاده از کارت یارانه سرپرستان خانوار بود. وی تصریح کرد: در فاز اول از مرحله نخست توزیع سبد کالا حدود ۵ میلیون سبد میان افراد توزیع شد و در فاز دوم نیز حدود ۹ میلیون سبد کالا توزیع شد و به جرات می‌توان گفت یکی از موفقیت‌های اجرای این طرح با همه مشکلات موجود، آمارهایی است که راستی‌آزمایی شده و می‌تواند برای موارد مشابه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین اشکالات نحوه توزیع نیز مورد توجه قرار گرفت و به عنوان نمونه، در ثبت‌نام دریافت یارانه برای فاز دوم روشی مورد استفاده قرار گرفت که مشکلات ازدحام سبد کالا تکرار نشود. به گفته او در سه روز نخست توزیع سبد کالا، انتقادات رسانه‌ها به اوج خود رسیده بود اما رفته‌رفته با اصلاحات رو به بهبود دولت در توزیع، انتقادها کاهش پیدا کرد.

گره‌گشایی از سبد کالا برای اجرای مرحله دوم