حسین زارعی

این روزها بحث‌های زیادی در مورد افزایش حق بیمه بیمه‌نامه‌ شخص ثالث صورت می‌گیرد. هر کسی در هر پست و مقامی دیگری رامتهم به سوء‌مدیریت می‌‌کند. یکی از تندترین انتقادات از سوی فرماندهی محترم راهنمایی و رانندگی صورت گرفت. (روزنامه دنیای اقتصاد شماره ۱۲۱۷ روز شنبه مورخ ۱/۲/۸۶) ایشان فرمودند: «افزایش ۴۲درصدی قیمت بیمه شخص ثالث یک حرکت نپخته و منفی است و به اعتقاد ما بیمه در کشور تک‌بعدی مدیریت می‌شود». از سوی دیگر بیمه مرکزی ایران اعلام کرد نرخ بیمه شخص ثالث افزایش نیافته و طبق نرخ‌های سال قبل اعمال می‌شود. اما در این میان هیچ مقامی دلیل افزایش حق بیمه بیمه‌نامه‌های شخص ثالث را به درستی به آگاهی مردم نرساند که چرا حق بیمه بیمه‌نامه شخص ثالث افزایش یافته است و چرا هر ساله مردم باید مبالغ بیشتری را نسبت به سال قبل برای خرید بیمه‌نامه شخص ثالث بپردازند. ما در این نوشتار کوتاه سعی خواهیم کرد به این نوع سوالات پاسخ دهیم.

بیمه شخص ثالث براساس قانون بیمه اجباری مسوولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث مصوب ۱۳۴۷ اجباری است و دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی موظف به داشتن بیمه‌نامه شخص ثالث هستند. در قانون، تعهدات بیمه‌نامه شامل جبران خسارت‌های بدنی و مالی است و خسارت‌های بدنی نیز شامل فوت، نقص عضو از کارافتادگی و جرح و سایر دیاتی است که محاکم قضایی بر اساس قانون مجازات اسلامی تعیین می‌کنند، است. طبق ماده ۲۹۷ قانون مجازات اسلامی، اعیان شش ‌گانه برای پرداخت دیه عبارتند از: ۱- ۱۰۰شتر سالم ۲- ۲۰۰ گاو سالم ۳- ۱۰۰۰ گوسفند سالم ۴- ۲۰۰ لباس سالم از حله‌های یمن ۵- ۱۰۰۰ دینار مسکوک سالم و غیر مغشوش که هر دینای یک مثقال شرعی طلا به وزن ۱۸نخود است ۶- ۱۰۰۰۰درهم مسکوک سالم و غیرمغشوش که هر درهم به وزن ۶/۱۲نخود نقره است. در حال حاضر بندهای ۱ و ۲ و ۳ مورد استفاده قرار می‌گیرد که محکوم یا مقصر باید از میان یکصد شتر، دویست گاو یا هزار گوسفند یکی را انتخاب و به محکوم علیه یا زیان‌دیده بپردازد. تبصره ماده ۲۹۷ قانون مجازات اسلامی بیان می‌دارد در صورت تراضی طرفین قیمت هر کدام از امور شش‌گانه پرداخت می‌شود. اما از آنجایی که تعیین قیمت مواد فوق از سوی حکومت اسلامی ممکن است موجب بروز اختلاف بین محکوم و محکوم علیه گردد لذا ابتدای هر سال قیمت اعیان سه گانه (شتر، گاو و گوسفند) از سوی مقامات قضایی تعیین می گردد. بنابر این قیمت‌های تعیین شده از سوی مقامات قضای برای سال ۱۳۸۶ به شرح زیر است:

ارزش ریال دیه کامل بر مبنای بند ۱ماده ۲۹۷ قانون مجازات اسلامی (یکصد شتر سالم) ۳۵۰۰۰۰۰۰۰ریال

ارزش ریالی دیه کامل بر مبنای بند ۲ماده ۲۹۷ قانون مجازات اسلامی (دویست گاو) ۶۰۰۰۰۰۰۰۰ریال

ارزش ریالی دیه کامل بر مبنای بند ۳ماده ۲۹۷ قانون مجازات اسلامی (هزار گوسفند) ۶۳۶۰۰۰۰۰۰ریال

با توجه به ماده۲۹۹ قانون مجازات اسلامی دیه قتل در صورتی که صدمه و فوت هر دو در یکی از چهار ماه حرام (رجب، ذی‌القعده، ذیحجه و محرم) و یا در حرم مکه معظمه واقع شود علاوه بر یکی از موارد ششگانه مذکور در ماده ۲۹۷ به عنوان مجازات باید به یک سوم هر نوعی که انتخاب شده اضافه گردد. لذا قیمت اعیان سه‌گانه فوق پس از اعمال جریمه موضوع ماده ۲۹۹قانون مجازات اسلامی به شرح زیر خواهد بود:

ارزش ریالی دیه کامل بر اساس یکصد شتر سالم ۴۶۶۶۶۶۶۶۶ریال

ارزش ریالی دیه کامل بر اساس دویست گاو ۸۰۰۰۰۰۰۰۰ریال

ارزش ریالی دیه کامل بر اساس هزار گوسفند ۸۴۸۰۰۰۰۰۰ریال

بر اساس مصوبه شماره ۱۱۶۰۲۴ ت ۳۶۳۵۸ ه مورخ ۱۸/۹/۸۵ هیات محترم وزیران،‌ حداقل مبلغ بیمه برای تامین خسارت‌های بدنی هر نفر در هر حادثه معادل مبلغ ریالی ارزانترین نوع دیه یک مرد مسلمان در ماه‌های حرام همه ساله توسط مقامات ذیربط تعیین می‌گردد، خواهد بود. بنابر این حداقل مبلغ بیمه در بخش خسارت‌های جانی و بدنی در سال ۱۳۸۶ برابر ۴۶۶۶۶۶۶۶۶ریال است که شرکت‌های بیمه به جهت رند شدن مبلغ ۴۷۰۰۰۰۰۰۰ریال در نظر گرفته‌اند. اما درسال ۱۳۸۵ این مبلغ معادل ۳۵۰۰۰۰۰۰۰ریال بود و حدود ۱۲۰۰۰۰۰۰۰ریال به میزان آن اضافه شده است و به همین اندازه نیز شرکت‌های بیمه بر اساس مصوبه هیات محترم وزیران مکلف شده‌اند از تعهدات اضافه به فروشند و دارندگان وسایل نقلیه نیز باید نسبت به سال گذشته ۱۲۰۰۰۰۰۰۰ریال تعهدات اضافه بخرند و برای خرید این تعهدات اضافه شده، باید حق بیمه‌ آن را بپردازند لذا پرداخت حق بیمه میزان ۱۲۰۰۰۰۰۰۰ریال تعهدات، کل مبلغ حق بیمه شخص ثالث را افزایش خواهد داد.

مثالی ساده در این مورد، موضوع را برای عموم قابل فهم خواهد نمود.

اگر شخصی یک کیلوگرم گوجه‌فرنگی به قیمت ۴۰۰۰ریال خریداری نماید و همین شخص بار دوم ۵/۱کیلوگر از همان گوجه فرنگی را به قیمت ۶۰۰۰ریال خریداری نماید آیا می‌توان گفت نرخ گوجه‌فرنگی افزایش یافته است؟

یا اینکه باید گفت مقدار محصول افزایش یافته است. در شرکت‌‌های بیمه، محصول قابل فروش میزان تعهدات هستند.

درخصوص بیمه شخص ثالث نیز همین اتفاق افتاده است.

سال ۸۵ حداقل تعهدات اجباری بر طبق مصوبه دولت ۳۵۰۰۰۰۰۰۰ریال بوده و در سال ۸۶ این مبلغ با توجه به افزایش نرخ اعیان سه‌گانه (شتر، گاو و گوسفند) برای پرداخت دیه از سوی مقامات قضایی به حدود ۴۷۰۰۰۰۰۰۰ریال افزایش یافته است.

اما متاسفانه بعضی از مسوولان و دست‌اندرکاران با انجام مصاحبه‌های تند که پایه علمی ندارد، شرکت‌های بیمه را متهم به افزایش نرخ بیمه شخص ثالث می‌کنند، در صورتی که با اندکی مطالعه و ملاحظه، منشا افزایش قیمت بیمه شخص ثالث روشن می‌شود.

شرکت‌های بیمه مجری مصوبات دولت و قوه محترم قضائیه در خصوص میزان دیه هستد و اجازه افزایش نرخ بیمه شخص ثالث نیز برعهده هیات‌محترم وزیران است.

از مسوولان و دستگاه‌های مسوول انتظار می‌رود.

به جای متهم نمودن دیگری با همدلی و همکاری در جهت بهبود وضعیت بیمه شخص ثالث در کشور قدم بردارند و ما شاهد روزی باشیم که حتی یک وسیله نقلیه در کشور بدون بیمه شخص ثالث معتبر، وجود نداشته باشد.

کارشناس ارشد بیمه