برنامههای توسعهای حملونقل ریلی تا ۱۴۰۴ تشریح شد
لکوموتیوهای «برقی» در ریل
این در حالی است که برای تحقق این هدف باید ناوگان ریلی افزایش و ارتقا یابد و یکی از موضوعات اساسی در توسعه ناوگان، افزایش لکوموتیو و ناوگان کشش است که این روزها به عنوان پاشنه آشیل بخش ریلی مطرح است. به گفته مدیرعامل شرکت راهآهن، تغییر نوع کشنده‌ها از دیزل به برقی در دستور کار قرار دارد. در بخش عمده‌ای از دنیا در این زمینه شیفت پارادایمی وجود داشته و به طور کاملا اساسی از لکوموتیو دیزلی به برقی تغییر کاربری داده‌اند.
بر اساس حرکت به سمت برقی‌سازی امیدواریم که یک جهش در حوزه بار را شاهد باشیم. سیدمیعاد صالحی افزود: قدرت لکوموتیوهای برقی بیشتر از دیزلی بوده، همچنین تعمیر و نگهداری لکوموتیوهای برقی نسبت به لکوموتیوهای دیزلی، بسیار هزینه کمتری دارد. در تلاش هستیم در کنار استفاده از ظرفیت‌های موجود با افزایش قابلیت اطمینان و افزایش آماده به کاری ظرفیت موجود لکوموتیوها بتوانیم از ظرفیت تولید داخلی لکوموتیو استفاده کنیم. کما اینکه سفارشگذاری ساخت با شرکت‌های داخلی منعقد شده است. در سال ۱۴۰۱ تعداد ۲۳ لکوموتیو جدید به شبکه حملونقل کشور اضافه کردیم. در کنار این قصد داریم لکوموتیوهای زمین‌گیر را نیز به چرخه سیر بازگردانیم. مدیرعامل شرکت راهآهن در نشست خبری دهمین نمایشگاه حملونقل ریلی در جمع خبرنگاران به مسائل حملونقل ریلی در حوزه باری و مسافری پاسخ داد و از عدم‌واگذاری‌ها و واگذاری‌های نادرست در راه آهن گفت که مشروح آن را در ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌خوانید.
حذف سیگنالینگ از ردیف بودجه طی ۱۰ سال گذشته
مدیرعامل راهآهن درباره موضوع سیگنالینگ در پروژه‌‌‌های ریلی گفت: در حدود ۱۰سال گذشته به‌‌‌ویژه در دولت قبل، هنگام احداث پروژه‌‌‌های ریلی، سیگنالینگ و علائم (که باید بخش جدایی‌‌‌ناپذیر احداث پروژه‌‌‌ها باشد) از ردیف بودجه پروژه‌‌‌های عمرانی حذف شد. در بسیاری از پروژه‌‌‌هایی که احداث شده یا در آستانه احداث هستند، برآوردها بر اساس حذف سیگنالینگ بوده است.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، سید میعاد صالحی با بیان اینکه در حال حاضر بیش از نیمی از خطوط اصلی تحت پوشش علائم و ارتباطات بوده، گفت: مثلا در قزوین -رشت که در دولت گذشته به بهره‌برداری رسید، این علائم و سیگنال‌‌‌ها وجود ندارد. بر اساس مشورت با مقام وزارت، مقرر شد این موضوع مجدد به بودجه برگردد، تا هم برای پروژه‌‌‌های جدید و هم پروژه‌‌‌های نیمه، این علائم و سیگنالینگ نصب شود.
تغییر روش انتقال کالای اساسی از جاده به ریلی
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، معاون وزیر راه و شهرسازی درباره انتقال کالاهای اساسی به روش ریلی بیان کرد: سال گذشته تفاهم‌‌‌نامه‌‌‌ای با شرکت بازرگانی دولتی ایران و پشتیبانی امور دام با حضور وزیر راه و شهرسازی و وزیر جهاد کشاورزی منعقد شد. این تفاهم‌نامه مبتنی بر این است که اولویت حمل کالای اساسی با حملونقل ریلی باشد. در حالی که پیش از این الگو متفاوت بود.
وی افزود: در حال حاضر بخش قابل ملاحظه‌‌‌ای از کالاهای اساسی در بخشی که امکان بارگیری و تخلیه در مبدا و مقصد وجود داشته باشد، فراهم شده تا جهشی از انتقال حملونقل کالا از طریق بخش جاده‌‌‌ای به ریلی را شاهد باشیم.
مدیرعامل راهآهن جمهوری اسلامی در ادامه تصریح کرد: نماد اینکه حوزه ریلی در حمل کالاهای اساسی فعال‌تر شده، میزان سفارشگذاری واگنهای فله‌‌‌بر و تولیدشده در یک سال گذشته بوده و نشان می‌دهد که این پیام در اکوسیستم حمل کالای اساسی منتشر شده است.
وی افزود: به صورتی که هم اصلاح فرآیندها در وزارت جهاد کشاورزی طی شده و در سمت دیگر نیز زیرساخت‌های لازم شامل سیلوها و امکانات تخلیه و بارگیری در مبادی و مقاصد در حال فراهم شدن است. در بحث واگن‌ها نیز تا پایان سال‌جاری و سال آینده می‌توانیم یک جهش در تغییر شیوه حمل کالاهای اساسی از جاده به سمت ریل داشته باشیم.
واگذاری‌های نادرست
صالحی با اشاره به فرآیند نادرست خصوصی‌‌‌سازی شرکت‌های متعلق به راه آهن بیان کرد: یکی از مشکلاتی که در حوزه حملونقل ریلی در ۱۰ سال گذشته اتفاق افتاده این است که خصوصی‌سازی‌های لازم صورت نگرفته و از طرف دیگر بعضی از خصوصی‌سازی‌ها به نادرستی اتفاق افتاده است. این واگذاری‌ها به نهادها و افرادی بوده که یا علاقه نداشتند یا فاقد صلاحیت لازم بودند.
وی افزود: یکی از این موضوعات واگذاری حملونقل ریلی مسافری رجا بوده است. این شرکت بیش از ۱۰ سال قبل به بخش عمومی غیردولتی (سازمان تامین اجتماعی) واگذار شده و ما اکنون از واگذاری بدون کارشناسی بزرگ‌ترین شرکت حملونقل مسافری رنج می‌‌‌بریم. در همان مقطع واگذاری، سازمان تامین اجتماعی هیچ تمایلی به دریافت این شرکت به دلیل زیان‌‌‌ده بودن نداشت.
مدیرعامل راهآهن خاطرنشان کرد: اما حالا که این واگذاری صورت گرفته، انتظار داریم سازمان تامین اجتماعی به‌‌‌عنوان مالک ۱۰۰ درصدی پیگیر خدمات رجا باشد. زیرا مردم به‌‌‌صورت مستقیم با این خدمات در بخش واگنهای برون‌‌‌شهری و حومه‌‌‌ای در ارتباط هستند. در ۱۰ سال گذشته تزریق نقدینگی مناسب در رجا انجام نشده و نه تنها نوسازی نداشته بلکه دچار فرسودگی و عدم‌نوسازی و عدم‌تعمیرات نیز شده است. ۷سال است که شرکت رجا بابت تعمیر لکوموتیو و حق دسترسی به شبکه ریلی، به شرکت راهآهن هزینه‌ای پرداخت نکرده و به بدهی انباشته آن افزوده شده است.
ریل‌‌‌باس رجا به سیر بازگشت
مدیرعامل شرکت راهآهن در پاسخ به اینکه آیا قطارهای حومه‌‌‌ای رجا که به‌‌‌دلیل عدم‌ایمنی از سیر خارج شده بود، به سیر بازگشته گفت: از ۱۰ سال گذشته بعد از واگذاری نادرست این شرکت به تامین اجتماعی، ۱۴ ریل باس در اختیار رجا قرار گرفته بود. اما آماده به کاری آنها سال به سال کمتر شد و در نهایت در تابستان امسال هیچ‌کدام امکان سیر نداشتند.
وی افزود: با توجه به اینکه ای.پی.یوها و سیستم تهویه ریل‌‌‌باس‌‌‌ها تعمیر نشد و کولرها کار نمی‌‌‌کرد و نارضایتی مردم افزایش یافت، ایمنی سیر به خطر افتاده بود و از این رو راهآهن دستور توقف سیر قطارهای حومه‌‌‌ای رجا را صادر کرد.
صالحی با بیان اینکه ما به عنوان نهاد حاکمیتی باید کیفیت و رفاه مردم را فراهم کنیم، گفت: از این رو تذکرات جدی را به این شرکت و تامین اجتماعی و وزارت رفاه دادیم و از ابتدای مهر چهار ریل باس رجا به سیر بازگشت و امروز پنجمین ریل‌‌‌باس به سیر بازمی‌گردد و برای پاسخ به تقاضای سفرهای حومه‌‌‌ای استان تهران از شهرهای دیگر نیز قطار تامین کردیم تا برای ساعات پرتقاضا در استان تهران مشکلی نداشته باشیم.
بخش ریلی؛ ارزان‌ترین شیوه حملونقل
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه چه در بخش ترانزیت و چه جابهجایی مسافر باید اولویت اول حملونقل ریلی باشد، گفت: حمل ونقل ریلی هم از لحاظ قیمت و هم رفاه به‌‌‌صرفه‌‌‌تر و بهتر است.
وی افزود: در حوزه مسافری برای مسیر تهران - مشهد برای هر فردی که از حملونقل ریلی استفاده می‌کند، یارانه سوخت ٢۵٠هزار تومانی به ازای هر نفر پرداخت می‌شود. اما این رقم در بخش جاده‌‌‌ای (اتوبوس) ٧۵٠هزار تومان و در بخش هوایی یک میلیون و ۵٠٠هزار تومان است.
صالحی با اشاره به غفلت در بخش حملونقل ریلی تصریح کرد: در ترانزیت ریلی در مسیر سرخس - بندر عباس به طول ۱۶۰۰ کیلومتر، به ازای هر یک تن بار ۴٠ دلار درآمد به دست می‌‌‌آید و یارانه سوخت برای این مسیر، بین ۷ تا ١٠ دلار است.
وی افزود: اما در بخش جاده‌‌‌ای با همین درآمد، میزان یارانه سوخت ٧٠ دلار است؛ بنابراین اگر ۱۰ میلیون تن بار توسط بخش ریلی حمل شود، حدود ٣٠٠ میلیون دلار از حمل صرفه‌جویی در مصرف سوخت عاید کشور می‌شود. این اعداد اهمیت حملونقل ریلی را نشان می‌دهد که متاسفانه این بخش در سال‌های گذشته مورد غفلت واقع شده است.
برنامه برای توسعه حملونقل ریلی
توسعه حملونقل ریلی به عنوان یک برنامه چند محوره تدوین شده و در یک سال و نیم اخیر مسیرهای مختلفی را برای اخذ مجوز از مراجع مربوطه شامل کمیسیون‌های دولت، سازمان برنامه و بودجه و مجلس شامل کمیسیون‌های دولت طی کرده‌ایم.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اعلام این مطلب گفت: در حوزه توسعه زیرساخت بر اساس مجوز نهاد رهبری، سرمایه‌گذاری ویژه‌ای در حوزه ریلی صورت خواهد گرفت. بر همین اساس در حوزه زیرساخت ۹ محور ریلی مهم کشور اعم از ترانزیتی شمالی-جنوبی و شرقی-غربی در دستور کار قرار دارد که مصوبات و تامین مالی آن اخذ شده است. یکی از خطوط ریلی که اخیرا کلنگ احداث آن زده شده قطعه ریلی بیرجند-زاهدان است. همچنین خطوط ریلی زاهدان-چابهار و شلمچه-بصره نیز در دست احداث است. مسیر دیگر احداث خط دوم مسیر ریلی بافق-سنگان بوده که به لحاظ ترانزیتی و حمل بارهای معدنی بسیار حائز اهمیت است.
وی درباره توسعه ناوگان در بخش‌های لکوموتیو و واگن مسافری و باری گفت: به لحاظ تولید واگن باری به جز ترمز مشکلی وجود نداشته و تعمیق داخلیسازی انجام شده است. اگر این قطعه را داخلیسازی کنیم که این کار در حال انجام است، تولید واگن باری در کشور ۱۰۰درصد داخلیسازی خواهد شد.
مدیرعامل راهآهن با اشاره به وضعیت لکوموتیوهای باری و مسافری گفت: تا قبل از ورود لکوموتیوهای زیمنس که مختص بخش مسافری است، لکوموتیوهای جنرال موتورز (GM) هم واگنهای مسافری و هم باری را حمل می‌کرد. اما با ورود لکوموتیوهای نسل جدید زیمنس به کشور که قابلیت سیر با سرعت ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت را دارد، عمده حمل واگنهای مسافری با آنها صورت گرفته است.
افزایش حدود ۲۰درصدی آماده به کاری لکوموتیوهای برقی
معاون وزیر راه و شهرسازی درباره میزان آماده به کاری لکوموتیوهای نسل جدید زیمنس (برقی) گفت: زمانی که بنده مسوولیت راهآهن را به عهده گرفتم حدود ۸۲ دستگاه از این لکوموتیوها در سیر بودند و بخشی از آنها زمین‌گیر بودند. اما با تلاش‌های صورت گرفته و منابع جذب شده میزان این لکوموتیوها در سیر در ماه اخیر به بیش از ۹۵ دستگاه لکوموتیو رسیده و برنامه این است که تا پایان آذر سال‌جاری به بیش از ۱۰۰ دستگاه لکوموتیو آماده به کار در حوزه مسافری برسیم.
صالحی تصریح کرد: در حوزه لکوموتیوهای باری یک عقب ماندگی تاریخی ۲۰ تا ۳۰ ساله در تعیین‌تکلیف لکوموتیوهای جنرال موتورز (GM) زمین‌گیر وجود دارد و باید تعیین‌تکلیف شوند. برخی از این لکوموتیوهای زمین‌گیر شده ممکن است حائز تکنولوژی قدیمی باشند که بعد از ۳۰ سال ارزش افزوده‌ای برای بازگشت به شبکه نداشته باشند.
وی افزود: اما لکوموتیوهایی نیز وجود دارند که امکان بازگشت آنها به شبکه وجود داشته و در ضمن صرفه اقتصادی هم دارند. برای این لکوموتیوها یک طرح جهشی در نظر گرفته شده تا به چرخه سیر باز‌گردانده شوند.
مدیرعامل راهآهن در پاسخ به پرسشی درباره عمر واگنهای مسافری کشور گفت: البته در کشور واگن با عمر بالای ۴۰ سال هم داریم. ۱۴ سال قبل ۱۹۰۰ واگن مسافری فعال در سیر داشتیم، اما متاسفانه در ۱۰ سال گذشته نوسازی و از رده خارج کردن واگنهای مستعمل صورت نگرفته و نتیجه این شده که امروز تعداد واگنهای مسافری در سیر به زیر ۱۰۰۰ دستگاه رسیده است. به همین دلیل برنامه‌‌‌ای برای افزایش تعداد واگنهای مسافری داریم.
جزئیات همکاری ریلی ایران و افغانستان
مدیرعامل شرکت راهآهن همچنین درباره جزئیات دیدار با مسوولان افغان برای همکاری‌‌‌های ریلی گفت: اخیرا دو جلسه با مدیرعامل راهآهن افغانستان برگزار کردیم و سیاست ایران این است که دیپلماسی حملونقل را با تمام کشورهای همسایه دنبال کند و تلاش ما برای افزایش تعاملات ریلی با کشورهای همسایه از جمله افغانستان است.
وی افزود: ۶٠ کیلومتر راهآهن از شمتیغ تا روزنک در خاک افغانستان ساخته شده است که پس از تغییر دولت افغانستان بخشی از این مسیر تخریب و سرقت شد. در جلسات با مدیران ریلی افغانستان قرار بر این شد که نواقص احصا و بررسی شود.
صالحی گفت: همکاری برای بازسازی این مسیر نیاز به این دارد که دولت افغانستان نسبت به عقد قرارداد اهتمام داشته باشد. ما آماده هستیم صادرات بار از ایران و واردات از افغانستان از شبکه ریلی انجام شود و این مشارکت ایران در بازسازی و تامین منابع برای علمیات بازسازی، بر اساس مدلی است که راهآهن افغانستان ارائه دهد. البته افغان‌‌‌ها اعلام کردند که در این حوزه تمایل به همکاری با ایران دارند.
آغاز طراحی راهآهن سریع‌‌‌السیر تهران-مشهد
معاون وزیر راه و شهرسازی درباره راه‌اندازی راهآهن سریع‌‌‌السیر گفت: در حال طراحی راهآهن سریع‌‌‌السیر تهران- مشهد با توجه به تکنولوژی پیچیده آن هستیم که به زودی جزئیات آن اعلام می‌شود.
میعاد صالحی در ادامه گفت: قطار سریع السیر دارای تکنولوژی پیچیده‌ای است چراکه نسل راهآهن برقی دارای تکنولوژی پیشرفته است و از فضای دیزلی به نسل راهآهن برقی ارتقا پیدا کرده است.
وی افزود: در حال طراحی این مسیر هستیم که به زودی جزئیات آن اعلام می‌شود البته با توجه به تکنولوژی پیشرفته این مسیر علاوه بر استفاده از ظرفیت و دانش داخلی از دانش کشورهای همسایه این بخش استفاده خواهیم کرد.
