موضع علما درباره حج 95

گروه خبر: رایزنی‌ها و گفت‌وگو‌ها برسر اعزام زائران ایرانی به عربستان برای حج تمتع سال جاری ظاهرا به بن‌بست رسیده است. روز پنج‌شنبه علی جنتی، وزیر ارشاد در سفرش به قم و دیدار با مراجع تقلید در این شهر گفت: «شرایط برای انجام حج تمتع آماده نیست، زمان را از دست داده‌ایم، ما درحد توان تلاش کردیم اما کارشکنی ازسوی سعودی هاست.» مراجع تقلید نیز تاکید کردند که حج امسال واجب نیست.

از آن سو البته مقامات عربستان نیز ایران را به کارشکنی در مذاکراتشان متهم می‌کنند. در همین راستا به گزارش خبرگزاری فارس، وزارت حج و عمره عربستان سعودی روز پنج‌شنبه با انتشار بیانیه‌ای ایران را مانع اصلی عدم شرکت حجاج ایرانی در مراسم حج دانست. با این تفاسیر به‌نظر می‌رسد که زائران ایرانی امسال به‌دلیل مناقشه ایران و عربستان به حج تمتع اعزام نخواهند شد. این اولین بار نیست که تهران و ریاض وارد مناقشه دیپلماتیک برسر اعزام زائران ایرانی به مراسم حج شده‌اند. اولین بار در سال ۱۳۲۲ موضوع گردن‌زدن یک ایرانی در عربستان به‌دلیل حالت تهوع حین انجام طواف در مسجدالحرام، منجر به قطع رابطه ایران و عربستان شد. پس از آن دو کشور یک بار دیگر بر سر کشتار بی‌رحمانه حاجیان ایرانی در سال ۱۳۶۶ در مراسم «اعلام برائت از مشرکین» قطع رابطه دیپلماتیک کردند. پس از این رویدادها هرچند دو کشور درباره مسائل متعدد دیگری با یکدیگر اختلاف‌نظر داشته‌اند، اما این مسائل هیچ کدام به‌رغم سردی روابط به قطع روابط دو جانبه نینجامید. تا اینکه موضوع تعرض به دونوجوان ایرانی در فرودگاه جده و فاجعه منا که منجر به کشته شدن حدود ۵۰۰ تن از زائران ایرانی در مراسم حج تمتع سال گذشته شد، یک بار دیگر روابط دو کشور را تاریک کرد و مناقشه میان دو کشور بالا گرفت. این تنش در روابط دو کشور تا آنجا بالا رفته است که به‌رغم گفت‌وگوها و حتی سفر مقامات ایرانی به ریاض گشایشی در موضوع سفر زائران ایرانی به عربستان تاکنون حاصل نشده است و با سخنان علی جنتی وزیر ارشاد و مراجع تقلید به‌نظر می‌رسد که امسال هیچ زائر ایرانی عازم حج نخواهد شد. پیش از این، حج عمره نیز به‌دلیل ماجرای تعرض دو مامور عربستانی در فرودگاه جده به دونوجوان ایرانی به حالت تعلیق در آمده بود. در همین راستا روز پنج‌شنبه علی جنتی در دیدار با آیت‌الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی از مراجع عظام تقلید با ارائه گزارش آخرین وضعیت حج تمتع اظهار کرد از حدود چهار ماه پیش تلاش بر آن است تا بحث حج را با سعودی‌ها حل کنیم، زمانی که خواستیم هیاتی را از ایران اعزام کنیم دریافت ویزای آنها یک تا ۲ ماه طول کشید. به گزارش «ایرنا» او افزود: «بالاخره افرادی چون رئیس سازمان حج و زیارت با مشکلات زیادی ویزا گرفتند و به عربستان رفتند که با بی‌اعتنایی، تهدید و انگشت‌نگاری مواجه شدند و با وجود پاسپورت سیاسی وسایل آنها را تفتیش کردند.» جنتی ادامه داد: «رئیس سازمان حج و زیارت کشور چهار جلسه با وزیر حج عربستان برگزار کرد، برخوردهای آنها سرد و نامناسب بود و پیشنهادهای ما در زمینه مسائلی چون ویزا، حمل‌ونقل هوایی و تامین امنیت حجاج با توجه به نبود کنسولگری ایران پذیرفته نشد.» وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی گفت: «مسوولان عربستانی در مورد ویزا نیز هیچ قولی ندادند و معتقدند که حاجیان ما باید به کشور ثالثی بروند و ویزا بگیرند که اینها نشان می‌دهد شرایط برای حج آماده نیست، اکنون نیز زمان را از دست داده‌ایم و ولی ما درحد توان تلاش کردیم تا نشان دهیم که کارشکنی از سوی سعودی هاست.» به گزارش خبرگزاری میزان، سعید اوحدی رئیس سازمان حج و زیارت هم که وزیر ارشاد را در این سفر همراهی می‌کرد، گفت: «شرکت هواپیمایی عربستان هفته گذشته اعلام کرد که شرکت‌های هواپیمایی ایران مجوز ورود به این کشور را ندارند. او همچنین با بیان اینکه فضای سیاسی عربستان علیه ایران تند شده است، گفت: «باوجود پروتکل سیاسی، ما تاکنون چهار نامه به وزیر حج عربستان فرستادیم تا در خصوص حج مذاکرات انجام شود.»

امسال حج واجب نیست

همزمان آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید، در دیدار با علی جنتی گفت: «حجی آبرومندانه و عزتمندانه می‌خواهیم و باید دور حج امسال را قلم کشید.» به گزار‌ش «ایرنا»، او افزود: «اینکه دولت سعودی عنوان کرده که ایران نمی‌تواند با هواپیماهای خودی حاجیان ایرانی را به عربستان منتقل کند یک توهین است.» آیت‌الله مکارم شیرازی اضافه کرد: «باید اهرم‌های فشار داشته باشیم و اگر نداشته باشیم عربستانی‌ها خود را مالک حرمین شریفین می‌دانند و این طرح را باید دنبال کنیم که حرمین شریفین از نظر مراسم حج باید در اختیار سازمان همکاری اسلامی باشد و نمایندگانی از همه کشورها در آن حضور داشته باشند.» به گزارش «ایرنا» آیت الله عبدالله جوادی آملی از مراجع تقلید نیز در این دیدار گفت: «از نظر شرعی، کسانی که امسال از نظر مالی مستطیع شده‌اند، حج بر گردن آنها نخواهد بود، چرا که شرایط به‌گونه‌ای است که حج بر گردن آنها نیست.» آیت‌الله حسین نوری همدانی از مراجع تقلید هم گفت: «عزت اسلام و امنیت مسلمانان باید حفظ شود و تا این‌گونه نباشد زائران خود را به حج نمی‌فرستیم.» همچنین به گزارش «ایسنا»، این مرجع تقلید اضافه کرد: «وقتی امنیت و عزت حجاج در خطر است دیگر حج واجب نیست.» در همین حال به گزارش میزان، منصور حقیقت‌پور، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تاکید براین که در شرایط فعلی با توجه به رویکرد سعودی‌ها، شرایط برگزاری حجی عزتمندانه فراهم نیست. تاکید کرد: «در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با حضور مسوولان ذی‌ربط بحث‌هایی پیرامون اعزام یا عدم اعزام زائران ایرانی به مراسم حج امسال مطرح شد که در نهایت تصمیم گرفته شد با توجه به شرایط موجود، زائران ایرانی به مراسم حج امسال اعزام نشوند.»