ایران ۶ میلیارد دلار را هزینه می‌‌‌کند
آب در هاون کوبیدن «هاوس»
سرانجام چندی بعد زندانی‌‌‌ها آزاد شدند و پول‌‌‌های مسدودشده ایران نیز به بانکی در قطر منتقل شد. همان ابتدا نیز اعلام شد که این پول‌‌‌ها صرفا برای مصارف بشردوستانه می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. اما از ابتدا این اقدام مورد انتقاد جمهوری‌خواهان قرار گرفت و آنها مدعی بودند که این پول ایران را به عنوان دشمن آمریکا قدرتمندتر خواهد کرد. البته سیل انتقادات بعد از شروع جنگ اسرائیل و فلسطین در ۱۵ مهر شدت بیشتری گرفت و جمهوری‌خواهان کنگره آمریکا، دولت دموکرات حاکم بر این کشور را متهم کرده‌‌‌اند که با فراهم کردن دسترسی ایران به دارایی‌‌‌هایش، به محور مقاومت کمک کرده است.
هرچند بارها این مساله توسط مقامات دولت آمریکا تکذیب شد؛ در یکی از اظهارنظرها و درست چند روز پس از۷ اکتبر، جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا در پاسخ به اینکه که چرا آمریکا با وجود نگرانی از حمایت مالی ایران از حماس، ۶ میلیارد دلاری را که ماه گذشته در جریان توافق مبادله زندانیان آزاد شده بود، مجددا مسدود نکرده است؟ گفت: «من هیچ تصمیم سیاسی در این زمینه ندارم که بتوانم امروز در مورد آن صحبت کنم. اما مهم است مردم به خاطر داشته باشند که حتی یک سنت از آن پول به ایران نرفته و هیچ پولی از این ۶ میلیارد دلار جدا نشده است. ما از نزدیک بر آن نظارت خواهیم داشت.»
مجلس نمایندگان ایالات‌متحده، طرحی را برای جلوگیری از دسترسی ایران به ۶ میلیارد دلار آزاد شده حاصل از مبادله زندانیان، تصویب کرد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، مجلس نمایندگان آمریکا یک طرح دو حزبی را به تصویب رساند که مانع از دسترسی ایران به ۶ میلیارد دلاری می‌شود که اخیرا توسط ایالات متحده در مبادله زندانیان آزاد شده است. این اقدام را جمهوری‌خواهان در واکنش به جنگ غزه و طرح اتهام علیه ایران در این زمینه انجام دادند. این طرح با ۳۰۷ رای موافق در برابر ۱۱۹ رای مخالف، تصویب شد. مایکل مک کال، رئیس‌‌‌جمهوری‌خواه کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا ادعا کرد: «با چنین بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ثباتی در منطقه، آخرین کاری که باید انجام دهیم این است که ایران به ۶میلیارد دلار دسترسی داشته با‌‌‌شد تا از تروریسم [ادعایی] حمایت شود.»
مقامات دولت آمریکا این انتقادات را رد کرده و خاطرنشان کردند که هنوز حتی یک دلار در اختیار ایران قرار نگرفته و تاکید کردند که این دارایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها فقط برای نیازهای بشردوستانه قابل استفاده است. منتقدان جمهوری‌خواه دولت بایدن، مانند مک‌‌‌‌‌‌‌‌‌کال ادعا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که به‌‌‌رغم محدود شدن این پول به نیازهای بشردوستانه، قابل نقل و انتقال است و می‌تواند منابع دیگری را برای تهران آزاد کند تا از حماس حمایت کند. طرح مورد حمایت جمهوری‌خواهان اکنون به سنا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود، جایی که بعید است اکثریت دموکرات از آن حمایت کنند. چند تن از دموکرات‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مجلس نمایندگان که با این طرح مخالف بودند از تصمیم دولت بایدن مبنی بر انتقال پول در ازای آزادی زندانیان با تابعیت آمریکایی دفاع کردند، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه با توجه به اینکه اسرای آمریکایی اکنون توسط حماس در غزه نگهداری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.
در اواسط مهر ماه، گروهی متشکل از ۲۰ سناتور جمهوری‌خواه از جمله مارشا بلکبرن و مارکو روبیو، لیندسی گراهام، جان تون، مایک لی، آر یوتا، ریک اسکات، جیمز لنکفورد، جان کورنین، و تام کاتن در واکنش به حملات حماس به اسرائیل در نامه‌ای به جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا خواسته بودند که داراییهای ۶میلیارد دلاری ایران را که ماه گذشته در توافق تبادل زندانیان آمریکایی از حساب‌‌‌های کره جنوبی به قطر آزاد شده بود، مسدود کند. به گزارش «ایرنا»، مقامات ارشد ایران همواره تاکید کرده‌‌‌اند که داراییهای جمهوری اسلامی در قطر قابل مسدود شدن نیستند و مسدودکردن آنها از کنترل دولت‌‌‌های خارجی از جمله آمریکا خارج است.
پیش‌تر و در پاسخ به ادعاهای رسانه‌‌‌های غربی-عبری، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در خصوص تصمیم آمریکا برای بلوکه کردن ۶میلیارد دلار پول آزاد شده ایران در قطر گفته بود: «ما این موضوع را در چارچوب سیاست داخلی آمریکا و دعواهای سیاسی گروه رقیب می‌‌‌دانیم و این گزارش‌‌‌ها را غیر‌معتبر و به دور از واقعیت تلقی می‌‌‌کنیم. این رویایی است که تعبیر نمی‌شود.» نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران افزود: «مقامات کنگره و دولت آمریکا همگی کاملا آگاه هستند که نمی‌توانند از توافق عقب‌نشینی کنند. این پول حقا متعلق به مردم ایران است که دولت جمهوری اسلامی ایران از آن برای تسهیل همه نیازهای ضروری و غیر‌تحریمی ایرانیان استفاده خواهد کرد.»
چالش جدید بایدن
ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران درباره طرح جدید مجلس نمایندگان در خصوص اموال ایران در قطر به روزنامه«دنیای اقتصاد» گفت: «سیاست اقتصادی آمریکا، محدودسازی قدرت ایران در حوزه اقتصادی، اجتماعی، راهبردی و بوروکراتیک بوده و ادامه پیدا خواهد کرد. رقابت‌‌‌های انتخاباتی، چالش‌‌‌های جدیدی را در ارتباط با سیاست‌‌‌های اقتصادی و راهبردی جو‌بایدن نسبت به ایران ایجاد خواهد کرد.» متقی با اشاره به اینکه تصویب قانون بلوکه‌‌‌سازی منابع اقتصادی ایران از سوی مجلس نمایندگان آمریکا به عنوان یکی از سازوکارهای رویارویی آمریکا و ایران در خلیج‌‌‌فارس محسوب می‌شود، افزود: «طبیعی است که بایدن و استراتژیست‌‌‌های تاثیرگذار بر سیاست خارجی آمریکا تمایلی به درگیرسازی واشنگتن و تهران در عصر بحران‌‌‌های فزاینده و گسترش‌‌‌یابنده از حوزه اوراسیا و اوکراین تا شرق مدیترانه، غزه، حزب‌‌‌الله و اسرائیل نخواهند داشت.»
به گفته استاد دانشگاه تهران، در چنین شرایطی کنگره تلاش می‌‌‌کند تا محدودیت‌‌‌هایی را برای اقتصاد و قدرت سیاسی ایران در محیط منطقه‌‌‌ای به وجود آورد. قانون تحریم منابع مالی ایران در قطر یکی از سازوکارهایی است که دولت بایدن را با دردسر جدیدی روبه رو خواهد ساخت. وی تاکید کرد: «بایدن تلاش دارد تا شکل جدیدی از روابط سازنده با ایران را پیگیری کند. از همه مهم‌تر آنکه تا زمان تصویب این قانون، زمانی طولانی سپری خواهد شد. در این فاصله ایران می‌تواند بخش قابل‌توجهی از منابع مالی را از بانک‌‌‌های قطر خارج سازد. طبعا قطر در زمره کشورهایی است که تمایلی به نادیده گرفتن نقش سیاسی خود توسط آمریکا نخواهد داشت. قطر همواره تلاش داشته تا الگوی کنش همکاری‌‌‌جویانه و سازنده‌‌‌ای را پیگیری کند. به همین دلیل است که ایران موافقت کرد تا منابع مالی‌‌‌اش در قطر سرمایه‌گذاری و نگهداری شود.»
متقی تشریح کرد که الگوی رفتاری مجلس نمایندگان و سنای آمریکا نمی‌تواند منجر به بلوکه شدن منابع مالی ایران شود، زیرا تا زمان تصویب و توشیح احتمالی آن، امکان جابه‌جایی منابع مالی وجود خواهد داشت. به گفته استاد دانشگاه تهران، گزینه دوم آن است که مجلس نمایندگان و سنا به حدنصاب دو سوم اعضا برای تصویب قانون نایل شوند. در چنین شرایطی بایدن به‌‌‌گونه‌‌‌ای اجتناب‌‌‌ناپذیر مبادرت به وتوی لوایح تصویب‌‌‌شده خواهد کرد. فضای موجود بیانگر آن است که این قانون نتواند در مجلس سنا و نمایندگان با دو سوم آراء هر یک از مجلس‌‌‌ها به نتیجه قطعی در برابر بایدن نایل شوند.
متقی توضیح داد: «هر یک از دو گزینه یادشده بیانگر این نکته است که اولا ایران در شرایط آشوب، بحران و التهاب نباید پول خود را به مدت طولانی در یکی از بانک‌‌‌های خارج از کشور در وضعیت بلوکه قرار دهد. ثانیا تلاش موجود از سوی گروه‌‌‌های جمهوری‌خواه واکنشی به جنگ غزه در برابر ایران بوده و ماهیت راهبردی نخواهد داشت. نکته سوم آن است که احتمال تصویب و اجرای این امر اگر چه بسیار محدود است، اما بحران در روابط ایران و آمریکا را از حوزه امنیتی به عرصه راهبردی تسری خواهد داد.»
