خشونت بی‌حد در جامعه‌ای از هم‌گسیخته

دنیای اقتصاد: «موسسه‌ پادشاهی امور بین‌المللی» در انگلستان گزارش کارشناسانه‌ای در مورد اوضاع عراق منتشر کرده، که در رسانه‌های بین‌المللی بازتاب گسترده‌ای یافته است. عنوان این گزارش «پذیرش واقعیات عراق» است. نکات عمده گزارش موسسه سلطنتی امور بین‌الملل که به «چتم هاوس» (Chatam House) نیز شهرت دارد، از این قرار‌اند:

*عراق وجودی تکه‌تکه دارد. هر تکه، با خصلت قومی، مذهبی، عشیرتی و منطقه‌ای، پویش خود را دارد و از یک عامل مرکزی به نام دولت پیروی نمی‌کند. دولت عاملی است در کنار دیگر عامل‌ها.

*در عراق نه یک جنگ داخلی، بلکه چند جنگ داخلی داریم.

*شکاف‌های مختلف به عمق وجود جامعه راه برده‌اند. خونریزی در عراق، در سطح نیست، از نوع یک خونریزی داخلی است.

*در یک سال آینده بحران ژرفای بیشتری خواهد یافت. اگر چاره‌ای برای اختلافها بر سر کنترل منابع نفتی و مناطق یافت نشود، بحران ابعاد غیرقابل کنترلی خواهد یافت.

وجود این واقعیات را بایستی پذیرفت تا بتوان در آنها تغییری در جهت بهبود داد. راه حل سیاسی آن است که از دل همسازی در جامعه‌ عراق درآید و این همسازی را تقویت کند.

گزارش با توضیح دامنه خشونت آغاز می‌شود. آمار وحشت‌انگیز هستند. به عنوان مثال تنها در ماه آوریل ۲۰۰۷ تعداد قربانیان بمب‌افکنی‌ها بنابر آمار رسمی ۱۵۰۰ تن غیرنظامی بوده است.

برای درک مساله خشونت در عراق بایستی به آمار اکتفا نکرد و در صدد درک ماهیت آن برآمد. مساله‌ اصلی از نظر گزارش شکاف‌های عمیق جامعه‌ عراق است. این شکاف‌ها به جنگ همه علیه همه منجر شده است.

گزارش می‌گوید که برای درک وضعیت در عراق بایستی به این نکات توجه خاصی کرد:

*جامعه‌ عراق دستخوش گسیختگی شده است.

*ملت‌گرایی عراقی وجود دارد، اما یک ملت واحد وجود ندارد.

القاعده دارای شبکه‌ای گسترده و قوی شده است.

*ظرفیت تاثیرگذاری قدرت‌های منطقه‌ای بر روی عراق بیشتر از آمریکا و انگلیس است.

*عراق راه حل فوری ندارد. اگر راه حلی وجود داشته باشد، پیاده شدن آن سال‌ها به طول می‌انجامد.

به نظر کارشناسان بریتانیایی اگر در عراق تا یک سال دیگر جهت‌گیری‌ای جدی برای حل مسائل صورت نگیرد، شیرازه‌ امور در کشور به طور کامل گسسته خواهد شد.

کارشناسان چتم-هاوس در گزارش خود در مورد عراق برای کنترل اوضاع در این کشور، این پیشنهادها را کرده‌اند:

*سنی‌ها باید به دولت راه پیدا کنند.

*برای مشکلات و نگرانی‌های کردها بایستی پاسخی یافت که آنان را قانع کند.

*بر زمینه پذیرش یک ساختار فدرالیستی برای کشور، باید پیش از هر چیز مساله کنترل منابع نفتی و مساله‌ تقسیم مناطق مورد مناقشه میان گروه‌های قومی حل و فصل گردد.

گزارش در بخش نتیجه‌گیری خود تاکید می‌کند، برای آنکه مدنیت در کشور قوام لازم را برای دستیابی به صلح بیابد، بایستی رهبران و گروه‌های سیاسی دارای اعتبار با تمام قوا در درون توده‌ مردم به تبلیغ در این مورد دست زنند و ذره ذره کوشش شود، گسست‌ها پرشود و جامعه به سمت همبستگی حرکت کند.