گازهای گلخانه‌ای و نقش آنها در گرم‌تر شدن کره‌زمین
دنیای اقتصاد: گازهای گلخانه‌ای به گازهایی گفته می‌شود که تراکمشان در جو، دیواره‌ای ایجاد می‌کند که نقش آن مانند شیشه گلخانه‌ها است. انتشار بیش از حد گازهای گلخانه‌ای زمین را گرم‌تر کرده و عواقب ناگواری به وجود خواهد آورد. نور مرئی خورشید می‌تواند از دیواره ایجاد شده توسط گازهای گلخانه‌ای عبور کند و به زمین برسد، اما نور مادون قرمزی که به خارج از زمین باز می‌تابد، امکان عبور نمی‌یابد و به گرما تبدیل می‌شود. عبارت گازهای گلخانه‌ای به ترکیبات کلروفلوروکربن CFC اطلاق می‌شود. عمده‌ترین این گازها عبارتند از دی اکسید کربن، متان و دی اکسید نیتروژن.
دکتر ویکتوریا جمالی، استادیار پیشین دانشکده محیط‌زیست دانشگاه تهران، می‌گوید: «گازهاى گلخانهاى گازهایى هستند که در اثر مصرف سوخت‌هاى فسیلى در اتمسفر ذخیره مى‌شوند و این ذخیره باعث مى‌شود که انرژى در زمین حبس بشود و ایجاد گرمایى بکند که شبیه گرماى موجود در گلخانه است. خیلى از فعالیت‌هایى که انسان در سطح کره‌زمین انجام مى‌‌دهد باعث افزایش این گازها مى‌شود و در نتیجه یکى از اثرات تراکم این گازها صدمه دیدن لایه ازن است.»
اثر گلخانه‌ای جو، اثری است طبیعی که بدون آن دمای میانگین زمین به منهای ۱۵ درجه خواهد رسید، در حالیکه به یمن وجود اثر نامبرده میانگین متوسط دمای زمین، مثبت ۱۵ درجه است، دمایی که زندگی موجودات زنده را میسر و وجود اکوسیستم‌های طبیعی را امکان‌پذیر کرده است. اما با گسترش صنعت و انتشار بیش از حد گازهای گلخانه‌ای این اثر به ضد خود تبدیل شده است.
ولی چه چیزی باعث شده است که اثر طبیعی حافظ انسان، بر ضد او به کار افتد؟ خانم جمالی که خود از پایه‌گذاران جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط‌زیست ایران است، عقیده دارد: «کشورهایى که صنعت در آن نقش زیادى دارد یا به عبارتى کشورهاى صنعتى در تولید این گازها و افزایش گرماى کره زمین و اثراتى که این گرما بر روى همه لایه‌هاى زندگى انسان و جانداران دارد و صدمات فراوانى که به آن وارد مىآید، بیشترین نقش را دارند. در طول قرن بیستم، در یک قرن صد ساله، ما فقط یک درجه افزایش دماى کره زمین را داشتیم، در صورتیکه تخمین مى‌زنند که دماى زمین تا پایان قرن بیست و یکم به میزان پنج تا شش درجه افزایش مى‌یابد و این فقط در اثر فعالیت‌هاى انسانى است که در سطح کره زمین اتفاق مى‌افتد و با افزایش درجه حرارت، ما اثرات مخربى بر روى یخ‌هاى قطبى، جزایر کوچک، در اقیانوس‌ها خواهیم داشت و شاهد از بین رفتن سیستم‌هاى زندگى خواهیم بود و مهاجرینى که به جمعیت اضافه مى‌شوند، بیمارىهایى که به وجود مىآید، خشکسالى‌ها، سیل‌ها و بسیارى اثراتى که شاید خیلى از آنها هنوز در تصور ما نمى‌گنجد.»
وی می‌افزاید: «حتى اگر این درجه دماى زمین به میزان دو تا سه درجه افزایش یابد، ما این اثرات سوء را در کره زمین خواهیم داشت و کشورها باید براى اینکه چنین اتفاقى نیافتد، چاره‌اى بیاندشند و براى همین است که در سال ۲۰۰۷ که هم اکنون آن را سپرى مى‌کنیم، چندین کنفرانس تغییرات جوی داشتیم که یکى در فرانسه اتفاق افتاد، یکى در بلژیک برگزار شد، سومى را در تایلند داشتیم و در اواخر سال ۲۰۰۷ هم یک نشست دیگر در اسپانیا خواهیم داشت که مصوبات این اجلاس‌ها مثل قانون براى کشورها لازم‌الاجرا است، براى اینکه برنامه‌هایشان را بر این اساس تنظیم بکنند که کمترین صدمه را بزند و برنامه‌شان طورى باشد که تا سال ۲۰۱۵ که در آن ما اجلاس سران را در رابطه با محیط‌زیست داریم، دستاوردى داشته باشند که بتوانند آن دستاورد را در آن اجلاس ارائه بدهند تا نشان بدهد، چقدر در رابطه با کاهش استفاده از سوخت‌هاى فسیلى و جایگزین کردن آن با انرژى‌هاى تجدید‌پذیر موفق بوده‌اند.»
چندی است که موضوع کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در مباحث نشست‌های زیست‌محیطی آلمان و دیگر کشورهای اروپایی جایگاه ویژه‌ای یافته است. بشر تنها چند سال فرصت دارد تا این امر را عملی سازد و آیندگان را از عواقب مصیبت‌بار آن نجات دهد. اما آیا در کشوری مانند ایران نیز از این ضرورت، آنقدرها که شایسته است، سخن به میان می‌آید؟
دکتر ویکتوریا جمالی می‌گوید: «ایران هم جزو آن کشورهایى است که بیانیه توسعه هزاره را امضا کرده است، بنابراین ما متعهد هستیم که در چارچوب توسعه هزاره حرکت بکنیم و یکى از اهداف توسعه هزاره همین حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار است. ولى از طرفى دیگر ما کشور تولید کننده نفت و گاز هستیم که خود نفت و تولیدات نفتى یکى از آلوده‌سازهاى کره زمین هستند که باید جایگزین بشوند، از طرف دیگر ما کشورى هستیم که امکانات استفاده از انرژى خورشیدى و بادى و حتى زمین‌گرمایى فراوانى در اختیار داریم. سیاست دولت باید در راستاى جایگزینى این انرژى‌ها باشد. به‌طورمثال توربین‌هاى بادى که در اختیار ما هست اندک است و نمى‌تواند به صورت درصدى جایگزین شود و در برنامه‌ریزى‌ها قرار بگیرد که دولت بتواند اعلام کند، چند درصد از انرژى‌هاى تولیدى کشور به طور مثال انرژى‌هاى خورشیدى یا بادى هست. باید این امر در چشم‌انداز برنامه توسعه بیست ساله که در نظر گرفته‌اند، دیده بشود که دیده هم شده ولى صرف داشتن قانون مهم نیست، بلکه اجراى آن مهم است که ما بتوانیم، این موارد پیش‌بینى شده را به صورت اجرایى درآورده و عملیاتى بکنیم.»
آلاینده‌‌های محیط زیست را باید کاهش داد و این مساله باید برای مردم همه کشورها به ضرورتی بی چون و چرا تبدیل شود. فعالان محیط‌زیست، چه وابسته و چه غیر‌وابسته به دولت، در این عرصه، وظیفه‌ای خطیر بر عهده دارند.
به عقیده ویکتوریا جمالی: «مهم‌ترین گامی که می‌توان برداشت، فرهنگ‌سازى است. ما باید فکر بکنیم که جامعه ما احتیاج به فرهنگ‌سازى دارد. سازمان‌هاى غیردولتى وظیفه دارند، مردم را آگاه بکنند و آن فرهنگ‌سازى لازم را در اقشار جامعه چه شهرى و چه روستایى انجام بدهند، نقش آنها را پررنگ کنند و آنها را آگاه بکنند که آنها مى‌توانند، چه کارى انجام بدهند تا در کاهش گازهاى گلخانهاى و تغییر اقلیم موثر باشند.»
ارسال نظر