محمد خزاعی نماینده ایران در سازمان ملل متحد می‌شود
وظیفه دشوار جانشینی ظریف
دنیای‌اقتصاد- در حالی که دوره پنج‌ساله ماموریت محمدجواد ظریف به عنوان نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد رو به پایان است، سخنگوی وزارت امور خارجه از عزیمت محمد خزاعی، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی به نیویورک برای استقرار در نمایندگی ایران در سازمان ملل و جانشینی ظریف خبر داد. در عین حال در روزهای اخیر، روزنامه‌های خارجی و خبرگزاری‌های بین‌المللی در گمانه‌زنی‌های خود، محمدجواد ظریف را سرپرست گروه مذاکره‌کننده ایرانی در گفتوگوهای بغداد دانسته‌اند. گرچه این گمانه‌زنی‌ها بر اخبار رسمی استوار نیست و مقام‌های ایرانی با تاکید اعلام کرده‌اند نماینده ایران در مذاکره با آمریکا مشخص نشده است، با این حال به نظر می‌رسد این حدث و گمان‌ها بر پایه‌های استدلالی محکمی استوار است.
جواد ظریف که بیشتر عمر خود را در آمریکا گذرانده و انگلیسی را به لهجه آمریکایی صحبت می‌کند، بر سیاست‌های واشنگتن و به جناح‌بندی‌های سیاسی این کشور اشراف دارد. با چنین ویژگی‌هایی او از توانمندی کافی برای رویارویی با رایان کروکر، سفیر میانسال آمریکا در بغداد که در دوره جوانی سرکنسول آمریکا در خرمشهر بود و فارسی را می‌فهمد و می‌تواند به این زبان سخن بگوید، برخوردار است. ظریف همچنین تجربه دیدار و گفتوگو با کروکر را دارد و او را به خوبی می‌شناسد. افزون بر این، پیش‌تر دیمتری زمیس، رییس مرکز نیکسون ظریف را با آناتولی دوبرنین، سفیر افسانه‌ای اتحاد جماهیر شوروی در واشنگتن مقایسه کرد که در دوران جنگ سرد، نزدیک ربع قرن در آمریکا مستقر بود.
سوابق ظریف
محمد جواد ظریف که از آگوست ۲۰۰۲، عنوان سفیر و رییس نمایندگی ایران را در سازمان ملل متحد در اختیار دارد، اولین‌بار در ۱۹۸۵ به عنوان نماینده موقت ایران به این سازمان وارد شد.
وی در سال‌های ۹-۱۹۸۸ به تهران برگشت و تصدی مشاورت وزیر امور خارجه را برعهده گرفت.
ظریف به مدت سه سال از ۱۹۸۹ برای اولین‌بار به عنوان سفیر و رییس نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل به نیویورک بازگشت. وی در سال ۱۹۹۲ به ایران آمد و به مدت ۱۰سال معاون حقوقی و امور بین‌الملل علی‌اکبر ولایتی و کمال خرازی بود.
او که تحصیلات خود را در رشته روابط بین‌الملل از لیسانس تا دکترا در آمریکا و دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو و دانشگاه دنور گذرانده است، هم‌اکنون استاد دانشگاه تهران بوده و مباحث «حقوق بشر»، «حقوق بین‌الملل»، «سازمان‌های بین‌المللی» و «دیپلماسی چندجانبه» را تدریس می‌کند.
تالیفات ظریف ۴۷ساله که از جمله معدود دیپلمات‌های قدیمی ایران است که تحصیلاتی مرتبط با این حرفه دارد، از مرز ۳۰ عنوان می‌گذرد. او همچنین ریاست کنفرانس‌ها و گروه‌های متعددی را عهده‌دار بوده است؛ از جمله کنفرانس مقدماتی آسیایی- کنفرانس جهانی درباره نژادپرستی، کمیسیون خلع سلاح ملل متحد، کمیته ششم (حقوقی) چهل و هفتمین مجمع عمومی سازمان ملل و...
محمدجواد ظریف به اذعان دیپلمات‌ها و مطبوعات آمریکایی، در میان همتایان خود از موثرترین‌ها و موفق‌ترین‌ها بوده است. از جمله روزنامه واشنگتن پست در گزارشی از سفر ظریف به واشنگتن نوشت: ظریف که وظیفه پنج ساله‌اش به عنوان سفیر تهران در آمریکا رو به اتمام است، در واشنگتن به گرمی مورد استقبال قرار گرفت و دسترسی‌هایی دریافت کرد که رشک دیپلماتیک نمایندگان نزدیک‌ترین متحدان آمریکا را برانگیخت. او حتی برای صحبت کردن با امیدهای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا از هر دو طرف به کنگره دعوت شد.
واشنگتن پست یک ماه پیش در گزارش خود نوشت: جو بیدن، سناتور دموکرات آمریکایی پس از دیدار با ظریف گفت: ظریف جدی و عملگرا است، نه متعصب. او می‌تواند نقش مهمی را در کمک به حل اختلافات مهم ما با ایران به شکل صلح‌آمیز ایفا کند. چاک هاگل، سناتور جمهوری‌خواه نیز با اشاره به گفت‌وگوهایش با نماینده ایران «تعامل مستقیم» میان واشنگتن و تهران را خواستار شد و گفت: منزوی کردن ملت‌ها مشکلات را حل نمی‌کند.
واشنگتن پست ادامه داد: در طول گفتوگوهای ظریف با دایان فینستین، سناتور دموکرات، هری رید، رهبر اکثریت و جان دارنر، سناتور جمهوری‌خواه و عضو کمیته خدمات مسلح به وی سری زدند تا گفت‌و‌گویی داشته باشند. فینستین در این باره گفت: او را شخصیتی مثبت و منطقی یافتم که می‌تواند در صورت باقی ماندن در سازمان ملل مفید باشد. واشنگتن پست نوشت تحسین‌های مشابهی نیز در حالی که ظریف به موسسات دولتی آمریکا سر می‌زد بر انگیخته شد. همچنین در ضیافت شامی به میزبانی مرکز نیکسون، دمیتری زیمس رییس این مرکز ظریف را این طور معرفی کرد: یکی از تاثیر‌گذارترین دیپلمات‌هایی که تا کنون دیده‌ام. او سخنگویی قوی برای کشورش است، اما می‌داند که چه طور این کار را با نفوذ کلام و قابلیت قبول انجام دهد.
واشنگتن پست افزود: همه اینها فقط ظرف ۲۴ ساعت رخ داد، زمان محدودی که مجوز ویژه وزارت خارجه آمریکا تعیین می‌کرد که به او اجازه می‌داد قرنطینه ۲۵مایلی تحمیل شده به دیپلمات‌های ایرانی مستقر در سازمان ملل را ترک کند. این روزنامه افزود: از زمان بحران گروگان‌گیری ایران در سال ۱۹۷۹، روابط میان واشنگتن و تهران به ترکیب جدیدی از عدم ارتباط، سوءتفاهم و گاهی نمایش‌های خنده‌دار تبدیل شد.
به نوشته واشنگتن پست، جمهوری‌خواهان و دموکرات‌های آمریکایی با توجه به سوابقی که نسبت به ایران در نظر می‌گیرند در این خصوص بحث می‌کردند که «آیا مقامی ایرانی وجود دارد که آمریکا بتواند با او گفتوگو کند؟» برخی از کارشناسان سیاست خارجی آمریکا می‌گویند که ممکن است ظریف یکی از این معدود افراد باشد.
این روزنامه، با اشاره به برخی منتقدین ظریف به نقل از کنث تیمرمن، مدیر اجرایی بنیاد دموکراسی در ایران به نقل از وی آورد: اهداف همه آنها یکی است همه می‌خواهند اسراییل را نابود کنند، اما تفاوت‌های تاکتیکی در خصوص چگونگی رسیدن به آن وجود دارد.
به نوشته این روزنامه پیش از اعلام کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا در سال گذشته در خصوص این که آمریکا به مذاکرات اروپا با ایران در صورتی که غنی‌سازی اورانیوم تعلیق شود خواهد پیوست، از بولتون خواسته شد تا متنی را ارسال کند تا تهران از آن مطلع شود. وزارت امور خارجه به نمایندگی ایران در سازمان ملل اطلاع داد و زمانی را تعیین کرد تا بولتون آن را به ظریف تحویل دهد، اما پس از نیم ساعت، نمایندگی ایران تماس گرفت تا بگوید که دولت ایران خواهان یک دیدار نیست. بولتون با یادآوری آن روز گفت: من با او تماس گرفتم و گفتم باید این ورق را به تو تحویل بدهم و تو دستور داری که با من ملاقات نکنی.پس چکار کنیم؟ وی ادامه داد: ما توافق کردیم آن را با مسنجر ارسال کنیم.
واشنگتن پست افزود: لطیفه آن است که ظریف در کشورش نیز از سوی برخی مورد ظن است و این یکی از دلایلی است که تحلیلگران معتقدند به خاطر آن در تابستان سال جاری به کشورش فرا خوانده می‌شود.
این روزنامه ادامه داد: ظریف از قواعد اسلامی پیروی می‌کند، با یک خانم دست نمی‌دهد یا از کراوات استفاده نمی‌کند که به عنوان سمبل غرب مورد تحقیر قرار می‌گیرد. اما انگلیسی را با لهجه آمریکایی پس از آن که دو مدرک در سانفرانسیسکو و یک دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه دنور دریافت کرد، صحبت می‌کند. وی بلافاصله پس از آنکه رایس دوره دکترا را در همان رشته در آنجا به پایان رساند در دنور بود. ظریف پیش از آنکه به کشورش برود و سمت معاون وزیر امور خارجه را دریافت کند، همان طور که بیشتر خاطرنشان می‌کند بخش عمده دوران بزرگسالی‌اش را در آمریکا گذرانده است تا ایران، و هر دو فرزند او در آمریکا متولد شدند. کریم سجادپور عضو موسسه صلح کارنگی می‌گوید: در آمریکا او چهره جمهوری اسلامی است و در ایران برخی تندروها او را به عنوان چهره آمریکا در نظر می‌گیرند.
در ادامه این مطلب آمده است: موهای ظریف در دوران خدمتش در سازمان ملل از جو گندمی رو به سفیدی آورد و این در حالی است که فقط ۴۷ سال سن دارد.
واشنگتن پست ادامه داد: حتی گفت‌و‌گوی غیر رسمی میان واشنگتن و تهران از زمانی که دولت کارتر روابطش با ایران را پس از تسخیر سفارت آمریکا در سال ۱۹۷۹ قطع کرد، یک هدف اغوا کننده بوده است و هر دو کشور گشایش‌هایی اما به ندرت به طور همزمان برای طرف دیگر داشته‌اند.
واشنگتن پست در ادامه آورده است: پس از حملات ۱۱ سپتامبر دیپلمات‌های دو کشور دیداری واقعی را زمانی که در یک اتاق قرار داشتند آغاز کردند. در سال ۲۰۰۱ ظریف فرستاده ایران به گفتگو‌های سازمان ملل درباره آینده افغانستان پس از خلع طالبان بوده او در بن - آلمان به طور روزانه با جیمز دابینز فرستاده آمریکا دیدار می‌کرد.
در ادامه گزارش این روزنامه آمده است: در حالی که ظریف برای ترک سازمان ملل آماده می‌شود، هشدار می‌دهد که زمان رو به پایان است. وی در ضیافت شام مرکز نیکسون گفت: حل مساله هسته‌ای دو سال قبل، یک سال قبل با هفته قبل از الان بسیار آسانتر بود و خیلی ساده‌تر خواهد بود که این مساله امروز حل شود تا دو یا سه ماه دیگر پس از آنکه قطعنامه دیگر شورای امنیت علیه ایران تصویب شود. می‌دانم که اگر شما این مسیر را دنبال کنید چند قطعنامه دیگر خواهید داشت و ما نیز چند سانتریفیوژ بیشتر در نطنز خواهیم داشت. ظریف گفت: نتیجه این امر حل معضل نیست، بلکه رویارویی بیشتر در هر دو طرف است. این مسیری نیست که موردنظر است.
جانشین ظریف
در حالی که ظریف آماده بازگشت به تهران می‌شود، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رییس سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران باید چمدان‌هایش را ببندد و باز به آمریکا برود. محمد خزاعی که سال‌ها نماینده ایران در بانک جهانی بوده و در واشنگتن دی‌سی زندگی کرده است، وظیفه سختی را در پیش دارد. وی علاوه‌بر اینکه بایستی در سازمان ملل از منافع کشورمان دفاع کند، در نمایندگی ایران در نیویورک عملکرد خوب و قوی جواد ظریف را پشت سر دارد و باید بهتر از او یا هم‌سنگ او ظاهر شود.
شاید مهم‌ترین ماموریت او بعد از بازگشت به تهران و تحویل ریاست سازمان از پرویز داوودی که اکنون معاون اول رییس‌جمهوری است، تنظیم و تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی قانون سرمایه‌گذاری خارجی باشد. محمد خزاعی علاوه‌بر نمایندگی دولت ایران در بانک جهانی، در دوره‌های اول و دوم مجلس شورای اسلامی، مخبر کمیسیون اقتصادی بوده و در عین حال مخبر کمیسیون ویژه بررسی لایحه بانکداری اسلامی هم بوده است.
در پرونده فعالیت‌های او، تدریس معارف اسلامی در دانشگاه علامه طباطبایی هم دیده می‌شود. خزاعی در زمانی که به علت دشمنی‌های آمریکا، بانک جهانی به ایران سخت می‌گرفت، توانسته بود وام‌هایی با بهره مناسب برای امور توسعه‌ای در ایران دریافت کند.
در دوره ریاستش بر سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی ارتباط با سازمان‌های بین‌المللی از جمله صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی، صندوق اوپک، میگا و خیلی از نهادهای دیگر بین‌المللی، در حوزه فعالیت‌های او بود و همچنین در زمانی که نماینده ایران در بانک جهانی بود، ارتباط با مجامع بین‌المللی از مسوولیت‌های او بود. بنابراین او که رشته‌اش دیپلماسی نیست، با دنیای دیپلماسی نیز بیگانه نیست.
ارسال نظر