غیبت پنج خودروساز خصوصی

حمیدرضا بهداد

اگرچه خودروسازان نیمه‌دولتی کشور توانسته‌اند طی فروردین امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، به رشدی ۱/۳۱ درصدی دست یابند، اما خصوصی‌های خودروسازی ایران نه تنها در بازه زمانی موردنظر رشد نکردند، بلکه با افتی ۵/۱۸ درصدی نیز مواجه شدند و نام پنج شرکت نیز از آمار مربوطه حذف شد. بنا بر آماری که روی سایت رسمی‌انجمن خودروسازان کشور قرار گرفته است‌، خودروسازان بخش خصوصی در مجموع‌، تنها ۵۸۶ دستگاه انواع محصولات سواری را طی فروردین امسال به تولید رسانده‌اند و این موضوع نشان‌دهنده سهم «هشت دهم» درصدی آنها از کل تولیدات سواری خودروسازی کشور طی نخستین ماه امسال است.

این سهم بسیار اندک خودروسازان بخش خصوصی از آمار تولید صنعت خودروسازی ایران، در شرایطی است که بیشتر تولیدات این بخش، از کیفیتی مناسب و راضی‌کننده در مقایسه با محصولاتی که توسط خودروسازان نیمه دولتی کشور، یعنی

ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو تولید می‌شوند، برخوردارند، حال آنکه کل تولید ماه گذشته خصوصی‌ها، به اندازه رقم تولید یک روز ایران خودرو هم نیست!

تیراژ و سهم ‌اندک خودروسازان بخش خصوصی را بسیاری از کارشناسان و البته خود مسوولان این بخش‌، نتیجه بحران مالی و عدم تامین به موقع قطعات می‌دانند. خصوصی‌ها البته با مانع دیگری به نام محدودیت‌های تجاری نیز روبه‌رو هستند و به همین دلیل امکان گشایش به موقع و بی دردسر اعتبارات (LC) را ندارند.

در این وضعیت، عدم گشایش اعتبار نیز که مدت‌هاست برای تولیدکنندگان ایرانی «دردسرآفرین» و البته «عادی» شده است‌، مانعی اساسی برای تامین قطعات به شمار می‌رود و در نتیجه‌، تولید نیز با موانعی مواجه می‌شود.

در حال حاضر، تمام محصولات بخش خصوصی خودروسازی ایران‌، مونتاژی و در نتیجه به طور مستقیم‌، وابسته به قطعات وارداتی هستند‌، بنابراین اصلا عجیب نیست که با شرایط فعلی‌، تامین قطعات در روند و روال مناسبی صورت نگیرد.

به هر حال وقتی خودروسازان نتوانند به موقع و در حجمی مناسب، گشایش اعتبار کنند، تامین قطعات مورد نیاز آنها نیز در شرایط طبیعی انجام نمی‌شود و قطعات، با تاخیر به دست آنها می‌رسد و این موضوع به تولید اندک خصوصی‌های خودروساز می‌انجامد. اما تیراژ اندک خودروسازان بخش خصوصی در شرایطی است که آنها با وجود این تولید پایین‌، معمولا تعهداتی خارج از توان خود نیز ایجاد و به همین دلیل گاهی با اعتراض مشتریان و دردسرهایی در این زمینه مواجه می‌شوند.

در این بین‌، معمولا تنها گروه بهمن‌، آن هم به دلیل وضعیت مالی و تولید مناسب، با مشکل مهمی‌ در زمینه تعهدات ایجاد شده روبه‌رو نیست، اما شرکت‌هایی مانند زاگرس‌خودرو و تاپکو، معمولا با تعهداتی عقب افتاده مواجه و بخشی از مشتریان آنها سرگردانند.

در واقع طی چند سال گذشته معمولا این گونه بوده که خودروسازان خصوصی، بدون توجه چندان به توان تولید خود، اقدام به پیش‌فروش محصول کرده و با اعتراض مشتریان روبه‌رو شده‌اند. این در شرایطی است که وزارت صنایع روی رقم پیش‌فروش خودروسازان، حساسیت داشته و با توجه به پیش‌بینی که از آمار تولید آنها دارد، نسبت به صدور مجوز پیش‌فروش اقدام می‌کند.

زاگرس‌خودرو حذف شد

در شرایطی که هنوز بخشی از مشتریان زاگرس‌خودرو موفق به دریافت خودرو ثبت‌نامی خود نشده‌اند، ظاهرا این شرکت به کل از خودروسازی ایران حذف شده، چراکه در آمار انجمن خودروسازان کشور، نامی از این خودروساز قدیمی به چشم نمی‌آید. زاگرس‌خودرو که همکار ایرانی شرکت پروتون مالزی به شمار می‌رود و «ویرا» و «جنتو» را به مونتاژ می‌رساند، هم‌اکنون با تعهداتی عقب‌افتاده روبه‌رو است و سال گذشته حتی یک دستگاه نیز از این خودروها را مونتاژ نکرد.

شرایط عجیب و غریب زاگرس‌خودرو در شرایطی است که پارس‌خودرویی‌ها دو سال پیش بخش اعظم سهام این شرکت را خریدند، اما در حال حاضر هنوز مشخص نیست که چه سرنوشتی در این زمینه انتظار زاگرسی‌ها را می‌کشد.

بحران به پولدارها هم رسید

اگرچه از گروه بهمن به عنوان پرتیراژترین و پولدارترین خودروساز بخش خصوصی کشور یاد می‌شود، اما این پولدار پرتیراژ نیز از بحران تولید فروردین امسال در امان نمانده؛ چراکه در ماه مورد نظر، حتی یک دستگاه خودرو سواری نیز در این شرکت به مونتاژ نرسیده است.

گروه بهمن که بخشی از سهام آن در اختیار تعاونی سپاه قرار دارد، در بخش سواری به مونتاژ «مزدا۳» مشغول است و معمولا هیچ گاه با بحران تولید و تعهدات عقب‌افتاده روبه‌رو نیست.

در حال حاضر برخی از مدیران پیشین ایران‌خودرو در این گروه به کار مشغولند.

کرمانی‌ها

اما نگاهی به آمار تولید کرمان‌خودرو و زیرمجموعه‌هایش بیندازیم و ابتدا از کرمان موتور شروع کنیم.

این شرکت که در حال حاضر محصولی چینی با نام لیفان را به مونتاژ می‌رساند‌، طی فروردین امسال تنها ۱۵۳ دستگاه از این خودرو را در دو مدل ۱۳۰۰ سی‌سی و ۱۶۰۰ سی‌سی از خط مونتاژ خود عبور داده و در نتیجه این آمار تولید، با افتی ۳/۲۰ درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته روبه‌رو شده است.

مدیران هم نیست

احتمالا هنوز آمار تولید «مدیران‌خودرو» به وزارت صنایع نرسیده که در آمار انجمن خودروسازان، نامی از این شرکت به چشم نمی‌آید.

مدیران‌خودرو نیز که جزو زیرمجموعه‌های گروه خودروسازی کرمان به حساب می‌آید، MVM چینی را مونتاژ می‌کند‌ و سال گذشته و در مقایسه با سال ۸۷، رشدی ۱/۳۶ درصدی را تجربه کرده بود.

MVM تولیدی این شرکت‌، تقریبا تنها خودرو چینی حاضر در بازار ایران است که مشتریان داخلی‌، چندان نسبت به کیفیت آن معترض نیستند. این محصول کوچک‌، به دلیل مصرف پایین و شکل ظاهری خاصی که دارد‌، پس از سهمیه‌بندی بنزین در تابستان ۸۶‌، مورد استقبال ایرانی‌ها قرار گرفت. MVMهای مدیران‌خودرو، در دو مدل سه سیلندر و چهار سیلندر، مونتاژ می‌شوند.

اما از راین‌خودرو‌، دیگر زیرمجموعه گروه خودروسازی کرمان نیز یادی کنیم. این شرکت که آوانته و ورنا را تحت لیسانس هیوندایی‌موتورز کره‌، به مونتاژ می‌رساند‌، طی فروردین امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشدی ۸/۱۶۰ درصدی را تجربه کرده است.

این درصد رشد البته در شرایطی به دست آمده که تیراژ این شرکت طی اولین ماه امسال، تنها ۴۳۳ دستگاه بوده است.

راین‌خودرو نیز مانند گروه بهمن‌، معمولا با تاخیر در تحویل محصولات پیش‌فروش شده خود مواجه نمی‌شود.

اما رشد تولید راین‌خودرو در حالی است که از بم‌خودرو‌، دیگر زیرمجموعه گروه خودروسازی کرمان، نامی در آمار انجمن خودروسازان نیست.

این شرکت، مونتاژکننده خودرو «گل» به حساب می‌آید و این در شرایطی است که ظاهرا با توقف تولید این محصول، بم خودرویی‌ها نیز کلا در تولید متوقف شده‌اند!

افت و خیز در بنیان توسعه پارس

شرکت بنیان توسعه پارس‌ یا همان تاپکو، نیز به عنوان یکی دیگر از خودروسازان بخش خصوصی کشور، نتوانسته طی فروردین ماه امسال، حتی یک دستگاه خودرو را نیز به مونتاژ برساند.

این شرکت که تحت مدیریت منوچهر غروی مدیرعامل پیشین ایران خودرو قرار دارد، تولید‌کننده فیات سی‌ینا به حساب می‌آید و سال گذشته توانست یک هزار و ۳۰۶ دستگاه از این محصول ایتالیایی را به مونتاژ برساند. این در شرایطی است که دو محصول دیگر این شرکت یعنی کوراندو و چیرمن، نه سال گذشته و نه فروردین امسال، هیچ تولیدی نداشته اند.

شرکت بنیان توسعه‌، طی سال گذشته بارها با اعتراض مشتریان در زمینه عدم تحویل به موقع سی‌ینا‌، خودرو ثبت نامی‌ مواجه شد و در حال حاضر نیز مشخص نیست که سرانجام اعتراض مشتریان به کجا رسیده است.

سناباد خودرو و مرتب هم نیستند!

در آمار ارائه شده از سوی وزارت صنایع، هیچ اشاره‌ای به میزان تولید دو شرکت، شرکت مرتب و سنابادخودرو نشده است.

این در حالی است که شرکت مرتب طی سال گذشته نیز آماری صفر دستگاهی را در تولید سواری از خود به جا گذاشت و حتی یک دستگاه سواری را نیز مونتاژ نکرد.

همچنین از سنابادخودرو نیز که مونتاژ‌کننده چری A۱۵ به شمار می‌رود، نامی در آمار تولید خودروهای سواری در فروردین ماه، برده نشده است.