بیبرنامگی ایران در توسعه فولاد آلیاژی در کنار تمایل به آن نگران‌‌کننده است
جذابیت اغواکننده فولادهای خاص
مصرف داخلی، مهم‌ترین مولفه توسعه تولید
سید‌بهادر احرامیان عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به تشریح پیش‌‌نیازهای الزامی تولید فولادهای آلیاژی پرداخت و گفت: ظاهرا التهابی برای تولید فولادهای آلیاژی درکشور شکل گرفته است. به نظر من این موضوع به اندازه کافی سنجیده نشده است و تصمیمات اتخاذ شده کمی همراه با بیبرنامگی و بی‌تجربگی‌‌است. اساسا تولید فولادهای با ارزش افزوده بالا بسیار جذاب است به این خاطر که همه می‌‌دانند قیمت آن نسبت به فولادهای کربنی بالاتر است. برای تولید این نوع فولادها پیش‌نیاز بسیار مهمی وجود دارد که متاسفانه در کشور ما این پیش‌نیاز‌‌ها دست کم گرفته شده است.
وی در پاسخ به این سوال که دلیل توسعه این صنعت در برخی کشورها چیست گفت: اگر به کشورهایی که در تولید فولادهای آلیاژی موفق بوده‌‌اند و صادرکننده این نوع محصولات هستند توجه کنیم، مانند آلمان، ژاپن، کره جنوبی و سوئد می‌توان دریافت که برای پیشبرد برنامه‌های تولید فولادهای خاص مولفه‌‌ای بسیار مهم دارند، آن مولفه نیاز صنایع داخلی این کشورها به تولید فولادهای آلیاژی است. در این کشورها شاهد این مساله هستیم که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد تولیداتشان در داخل کشور مصرف می‌شود. شرکت‌‌های تولیدکننده این محصولات برای فروش فولاد خود به مشتریان داخلی، ارتباط زیادی با صنایع داخلی دارند و بر اساس آخرین نیاز‌‌های آنها دست به ایجاد تغییر و نوآوری در خط تولید خود می‌‌زنند. این امر باعث می‌شود تا اتفاقات زیر رخ دهد:
۱) نیاز صنعتگران داخلی به فولادهای آلیاژی به‌طور کامل برطرف می‌شود. ۲) صنعتگران داخلی به سفارش خود محصول مورد نیازشان را تهیه می‌کنند. ۳) تولیدکنندگان فولاد این کشورها برای رفع نیاز مشتریان ملزم به بهبود دانش تولید و کیفیت محصولاتشان هستند. ۴) تولیدکنندگان فولاد برای فروش محصولاتشان در داخل نیاز به بازاریابی پیچیده‌‌ای ندارند.
در واقع می‌توان گفت صادرکنندگان فولادهای آلیاژی در حال حاضر فقط سرریز تولیداتشان را صادر می‌کنند. این سرریز معمولا ۲۰ تا ۳۰ درصد تولیداتشان را شامل می‌شود و مابقی آن در داخل به مصرف می‌‌رسد. اما متاسفانه در ایران صنایعی که به صورت گسترده از فولادهای آلیاژی در خط تولیدشان استفاده می‌کنند، نداریم.
تولید انبوه فولاد خاص، بدون برنامه‌‌ریزی ناممکن است
احرامیان از روند توسعه این صنعت و دستیابی به تولید انبوه این محصولات در ایران ابراز نگرانی کرد و افزود: شرکت فولاد آلیاژی ایران که رسالت شکل‌‌گیری آن به صورت خاص تولید فولادهای آلیاژی بوده است، تا سال ۱۳۹۷ حتی نمی‌توانست ظرفیت خود را به‌طور کامل با تولید این دست فولادها پر کند. در چند سال اخیر بود که این شرکت توانست به اندازه ظرفیت خود، تولید فولاد آلیاژی داشته باشد. در ایران شاهد برنامه‌‌ریزی برای تولید میزان بسیار زیادی از فولادهای آلیاژی هستیم. درحالی که نیاز داخل به این محصول بسیار کمتر از آن چیزی است که تصور می‌شود. پس طبیعی است که این شرکت‌‌ها در صورت تاسیس با ظرفیت خالی مواجه خواهند شد. همان‌گونه که اشاره کردم نخستین و مهم‌ترین مشتریان فولادهای آلیاژی هر کشور، صنایع همان کشور هستند. صنایع ایران رغبتی به استفاده از این محصولات نشان نداده‌‌اند. پس تولیدکننده فولاد آلیاژی مجبور است بیشتر محصولات خود را صادر کند. صادرات نیز پیچیدگی‌‌ها و معضلات فراوان مخصوص به خود را دارد.
توسعه این صنعت در ایران بسیار چالشی خواهد بود در ایران، همان‌گونه که گفتم صنایع داخلی ما آنقدر بزرگ نیست که مصرف‌کننده حجم انبوهی از فولادهای خاص باشد. پس سرمایه‌‌گذاری در این بخش باید با دقت و برنامه‌‌ریزی دقیق‌‌تر و با احتیاط بیشتری صورت گیرد.
نیاز مبرم ایران برای تولید فولادهای ویژه به صورت فزاینده در حال افزایش است. ارزش افزوده بیشتر، کاربرد استراتژیک این نوع محصولات، تحریم‌های شدید علیه صنعت کشور و... از دلایلی است که می‌تواند فولادسازان ایران را به تولید این نوع محصولات ترغیب کند. بهدلیل زلزله‌‌خیز بودن کشورمان باید توجه بیشتری به امنیت سازه‌ها شود. طبیعتا سازه‌های فولادی استحکام و دوام بیشتری نسبت به سازه‌های بتنی در برابر زلزله خواهند داشت. این مساله علاوه بر افزایش ایمنی ساختمان، در سرعت عمل ساخت نیز در مقایسه با بتن تاثیر مثبت دارد. ضمن اینکه بازیافت سازه‌های فولادی درصد بالایی نیز دارد و به نفع محیط زیست است. در صنعت خودرو نیز مشکلات استحکام و امنیت، باعث شده است کشورهای پیشرو در این صنعت به‌دنبال جایگزین کردن آلیاژهای مقاوم‌‌تر و البته سبک‌‌تر با ورقه‌های فولادی سنگین و ضعیف باشند. درمجموع نیاز کشور به فولادهای با‌کیفیت در هر لحظه در حال افزایش است.
بی توجهی به امکانات و ابزارهای تولید، رسیدن به اهداف بزرگ را غیرممکن می‌‌سازد. جذابیت تولید محصولاتی با ارزش بالاتر، نباید باعث غلیان هیجان تصمیم‌گیران این صنعت شود. شرط دستیابی به توسعه صنعت فولاد آلیاژی دقت به تمام زوایای فنی این مهم است. نه برنامه‌‌ای مبتنی بر تولید کمی و نه برنامه‌‌ای با تمرکز مطلق بر کیفیت می‌تواند کلید موفقیت باشد.
مزایای بی‌شمار فولاد آلیاژی
تفاوت قیمت و ارزش افزوده فاحش بین فولادهای خام و میانی با فولادهای آلیاژی باعث جذابیت تولید این محصول در کشورهای مختلف دنیا شده است. در حالی که بلوم و بیلت در بازار جهانی با قیمت‌‌هایی در حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ دلار در حال معامله‌‌شدن هستند، برخی محصولات آلیاژی فولاد به نرخ ۱۵۰۰ دلار بر هر تن فروخته می‌شوند. زنجیره فولاد این قابلیت را دارد که ماده اولیه با ارزان‌‌ترین قیمت به محصولات نهایی با ارزش افزوده‌‌ای چند ده برابری نسبت به ماده خام تبدیل شود. به‌طور مثال سنگ آهن دانه‌‌بندی را می‌توان در ایران به ازای هر تن ۲ میلیون تومان خریداری کرد و فولادهای ویژه را با قیمتی در حدود ۴۰ میلیون تومان به ازای هر تن. این حقیقت، نشان از این دارد که با سرمایه‌‌گذاری در حوزه فناوری‌‌های جدید می‌توان به تولید محصولاتی با ارزش افزوده بسیار بالاتر از مواد بالادستی و ساده‌‌تر دست پیدا کرد.
