گذری بر کتاب «پاپ و موسولینی» نوشته دیوید آی. کرتزر با ترجمه محمود قلی‌‌‌پور
دین و سیاست در عصر موسولینی
در اوایل همان سال... هفته‌‌‌نامه اسقفی تورین همان احساساتی را ابراز کرد که تمام کاتولیک‌‌‌ها در سراسر کشور از زبان کشیش‌‌‌هاو اسقف‌‌‌ها می‌‌‌شنیدند «کاتولیک‌‌‌های تورین، به سوی صندوق‌های رای برویم تا توافق جمعی خود از دولت موسولینی را هم‌‌‌صدا اعلام کنیم... زمان آن رسیده که آنچه ضد فاشیسم نامیده می‌شود برای همیشه نابود شود.»
این جملات از کتاب خواندنی «پاپ و موسولینی»نوشته دیوید آی. کرتزر و ترجمه محمود قلی‌‌‌پور آمده که اخیرا توسط نشر «اگر» منتشر شده است. رابطه دین و سیاست از موضوعات محوری در علم سیاست و جامعه‌‌‌شناسی دین بوده و توسط بسیاری از اهل فکر و اندیشه مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته است. کتاب پاپ و موسولینی، نمونه‌‌‌ای عینی از بیان چگونگی این رابطه است. کتاب «پاپ و موسولینی» با ارائه گزارشی دقیق و مبتنی بر اسناد و مدارک، نشان از این واقعیت تاریخی دارد که سیاست و دین در دوره‌‌‌های مختلف چنان به یکدیگر نزدیک شده‌‌‌اند که تفکیک آنها از هم سخت و دشوار به‌‌‌نظر می‌‌‌رسد. هرچند هسته اصلی سیاست را «قدرت» می‌‌‌سازد و دین را «معنویت» اما کتاب پاپ و موسولینی نشان می‌دهد که پاپ کاتولیک، چگونه برای رسیدن به اهداف خود -که شامل مواردی چون سرکوب پروتستان‌‌‌ها، مبارزه با کمونیسم، مقابله با زنان بدپوشش، محدود کردن یهودیت، طرح موضوعات دینی در کتاب‌‌‌های درسی و... می‌شود- به دفاع از فاشیسم می‌‌‌پردازد و در سوی دیگر، موسولینی و فاشیست‌‌‌ها چگونه برای جلب حمایت کلیسای کاتولیک به‌‌‌منظور گسترش قدرت خود، به آن نزدیک شده و خواسته‌‌‌های آنها را اجابت می‌کند. فاشیسم ایتالیا به عنوان نیرویی اهریمنی به تاریخ پیوست اما کلیسای کاتولیک همچنان به حیات خود ادامه داد. جالب آنکه طبق نوشته نویسنده کتاب، «کلیسای کاتولیک رمی بر اساس تمامی روایت‌‌‌ها و به اشکال گوناگون معتقد است قهرمانانه بر ضد فاشیسم ایتالیایی جنگیده است.»
اما همان‌طور که نویسنده اشاره می‌کند این ادعا با واقعیت‌‌‌های تاریخی سنخیتی ندارد و آنچه تاریخ گواهی می‌دهد، همراهی و نزدیکی این دو نهاد به یکدیگر در زمان موسولینی است. گرچه گاه از هم دور شده و به تهدید هم پرداخته‌اند. نگاه موسولینی و پاپ‌‌‌های هم‌دوره او به یکدیگر فراز و نشیب‌‌‌هایی دارد که در جای خود دارای اهمیت بوده و کتاب به تفصیل به آن پرداخته است.
