غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی *
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۲۴ ژانویه الی ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱) از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس طی هفته گذشته به دلیل اعلام سیاست‌های جدید اقتصادی آمریکا نظیر کاهش مالیات، عدم تغییر نرخ بهره بانکی، ادامه برنامه تزریق 600 میلیارد دلار نقدینگی با خرید اوراق قرضه و افزایش خوش‌بینی‌ها برای بهبود تقاضای انرژی و رشد سرمایه‌گذاری در آمریکا، اصرار سیاستگذاران فدرال رزرو در جلسات هفته گذشته مبنی بر ادامه خرید بدهی‌های دولت به منظور تحرک بخشیدن به اقتصاد این کشور، انتشار آمار و اطلاعات مثبت اقتصادی آمریکا نظیر رشد 2/3 درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور در 3 ماه چهارم سال 2010، افزایش شاخص‌های احساس و اعتماد مصرف‌کننده در آمریکا، ادامه ناآرامی‌ها در مصر و نگرانی از گسترش موج اعتراضات مردمی به دیگر کشورهای عربی خاورمیانه، قیمت نفت‌خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول) از حدود 87/87 دلار در هر بشکه در تاریخ 24 ژانویه 2011 تا بیش از 34/89 دلار در هر بشکه در تاریخ 28 ژانویه افزایش یافت. اگرچه کشور مصر با تولید 673 هزار بشکه در روز نفت خام سهم قابل توجهی در عرضه جهانی این محصول نداشته و بیست و یکمین تولید کننده نفت خام در جهان به شمار می‌رود، اما وسعت و گستردگی نا آرامی‌ها در این کشور و استفاده از زور برای سرکوب اعتراضات مردمی، سبب افزایش واکنش‌های بین‌المللی و نگرانی از گسترش دامنه این اعتراضات به دیگر کشورهای عربی و نفت‌خیز شده است. علاوه بر این، کانال سوئز یکی از مهم‌ترین گلوگاه‌های انتقال نفت خاورمیانه به اروپا، در قلمرو کشور مصر قرار دارد.
البته طی هفته مذکور، افزایش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا معادل ۸/۴ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۲۱ ژانویه ۲۰۱۱، برطرف شدن نگرانی معامله گران درباره عرضه نفت خام در بازار آمریکا، گفت‌وگو با سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برای افزایش تولید به منظور متعادل نمودن قیمت‌های نفت خام، انتشار برخی آمار و اطلاعات منفی از اقتصاد آمریکا نظیر افزایش تعداد متقاضیان کار در این کشور و افزایش تردیدها درباره بهبود اقتصادی اخیر، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی به شمار می‌روند.
طی هفته گذشته، در ابتدا به دلیل اعلام سیاست‌های جدید اقتصادی آمریکا مبنی بر کاهش مالیات، عدم تغییر نرخ بهره بانکی، ادامه برنامه تزریق 600 میلیارد دلار نقدینگی با خرید اوراق قرضه و در نتیجه افزایش خوش بینی‌ها برای افزایش تقاضای انرژی و رشد سرمایه‌گذاری در این کشور و انتشار آمار و اطلاعات مثبت اقتصادی آمریکا، ارزش شاخص‌های بورس طی دوره 27- 24 ژانویه 2011 از یک روند افزایشی برخوردار بود، ولی مجددا در پی اعلام آمار مربوط به افزایش تعداد متقاضیان کار در آمریکا و افزایش تردیدها درباره بهبود اقتصادی اخیر، ارزش شاخص‌های بورس در روز پایانی هفته با کاهش قابل توجهی همراه بوده و موجب شد تا متوسط ارزش شاخص‌ها در بازار آمریکا طی هفته گذشته با کاهش همراه باشد.
ارزش یورو در مقابل دلار طی هفته گذشته، در ابتدا در پی کاهش مشکلات اقتصادی و بهبود وضعیت اقتصادی کشورهای منطقه یورو از یک روند افزایشی طی دوره ۲۷- ۲۴ ژانویه ۲۰۱۱ برخوردار بود، ولی مجددا در روز پایانی هفته به میزان قابل توجهی کاهش یافت.
تصویب کمک‌های مالی به یونان و ایرلند از سوی اتحادیه اروپا و صندوق بین‌المللی پول، تا حدودی موجب تضعیف ارزش یورو در مقابل دلار گردیده است، ولی کارشناسان معتقدند این روند تداوم نیافته و برنامه‌های انبساطی بانک مرکزی آمریکا، سبب کاهش ارزش دلار خواهد شد. بطور کلی ارزش دلار در مقابل یورو در پی تصمیمات فدرال رزرو مبنی بر ارائه کمک‌های مالی برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور، از یک روند کاهشی برخوردار بوده است. سیاستگذاران بانک مرکزی آمریکا اعلام کرده‌اند که آماده ارائه کمک‌های بیشتر برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور هستند، لذا در صورت اجرای برنامه‌های انبساطی بانک مرکزی آمریکا و تزریق پول به اقتصاد این کشور برای جلوگیری از بازگشت به رکود، ارزش دلار افت خواهد کرد.
بر‌اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۲۴ ژانویه الی ۲۷ ژانویه ۲۰۱۱، ابتدا ازحدود ۲/۹۳ دلار در هر بشکه تا کمتر از ۸/۹۱ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۵ ژانویه کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۴۲/۹۳ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۷ ژانویه افزایش یافت.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 27 ژانویه 2011، با 72 سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 92 دلار و 75 سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 21 ژانویه 2011 معادل 93 دلار و 47 سنت بود.
همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه ژانویه ۲۰۱۱ (تا ۲۷ ژانویه)، با ۴ دلار و ۶ سنت افزایش نسبت به میانگین ماه دسامبر ۲۰۱۰ به هر بشکه ۹۲ دلار و ۶۱ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه دسامبر ۲۰۱۰ معادل ۸۸ دلار و ۵۵ سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده ۱۲ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
تولید نفت خام آمریکا طی دوره 14 ژانویه 2011 الی 21 ژانویه 2011 به میزان 116 هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح 321/5 میلیون بشکه در روز قرار گرفته است و معادل 100 هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 22 ژانویه 2010 می‌باشد. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از 999/8 میلیون بشکه در روز به 385/9 میلیون بشکه در روز (معادل 386 هزار بشکه در روز) افزایش یافته است که معادل 518/1 میلیون بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
پیش‌بینی قیمت:
در اوایل هفته گذشته با توجه به روند کاهشی به‌وجود آمده از روزهای قبل، روند کاهشی ادامه یافت و قیمت نفت WTI در حدود 86 دلار با حمایت مناسبی روبه‌رو شد. در روز جمعه با وخیم شدن اوضاع مصر و با توجه به در کف بودن قیمت نفت، شرایط برای بورس‌بازان برای خرید قراردادها بسیار مناسب بود که موجب افزایش شدید گردید. روند افزایشی به نحوی بود که قیمت در بالاتر از سطح 8/88 دلار که سطح برگشتی ماهانه است قرار گرفت و فعلا به صورت سطح حمایتی عمل می‌کند. از مهم‌ترین آمارهای اقتصادی آمریکا، اعلام رشد اقتصادی برای فصل چهارم بود که شرایط مناسب اقتصادی را نشان می‌داد.
همچنین شاخص‌های اعتماد و احساس مصرف‌کننده نیز بهبود یافتند، ولی در نقطه مقابل تعداد متقاضیان کار افزایش یافت.
اقتصاد اروپا نیز از وضعیت حاد قبلی تا حدودی خارج شده است که در مجموع آمار اقتصادی منتشر شده فشار افزایشی بر قیمت وارد کردند. شرایط بنیادی در بازار نفت حاکی از افزایش در ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین بود که نسبت به سال گذشته نیز در سطحی بالاتر قرار دارد و تا حدودی فشار کاهشی وارد آوردند.
روز دوشنبه هفته جاری ماه ژانویه به پایان می‌رسد و قیمت بسته شده در این ماه می‌تواند اطلاعات مفیدی برای روند قیمتی برای ماه فوریه نشان دهد. قیمت بسته شده فعلی بالاتر از ۸۶ دلار است که نشان از روند افزایشی دارد، ولی هنوز نسبت به ماه قبلی در سطح پایین تری قرار دارد که به معنی عدم توانایی لازم برای ادامه روند افزایشی است، بنابراین قیمت بین دو سطح ۸۶ و ۹۳ دلار قرار گرفته است. در هفته جاری قیمت ۸۸ دلار اولین سطح حمایتی و ۹۰ و ۹۱ دلار سطوح مقاومتی هستند.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی