بیش فعالی و راه‌های مقابله با آن
پردیس احمدپور
کارشناس روانشناسی
ممکن است در هر کلاسی یک یا چند دانش‌آموز پیدا شوند که با عدم‌تمرکز به‌موقع روی موضوعات کلاس، کم‌کاری، شیطنت‌های بی‌موقع و گرفتاری‌هایی که برای خود یا دیگران به‌بار می‌آورند، معلم را درمانده کنند. به زبان عامیانه از آنها به‌عنوان دانش‌آموز بیش‌فعال یاد می‌شود که اصولا این برچسب بر دانش‌آموز به‌مثابه زنگ خطری است برای معلمان دیگر و به‌معنای کنار آمدن و آموزش یک دانش‌آموز خارج از کنترل و بی‌توجه است. در هرحال وقت آن رسیده که این تصویر کلیشه‌ای را کنار گذاشته و با آگاهی بیشتر پنجره‌ای نو به روی کودکان بیش‌فعال (ADHD) بگشاییم.
کارشناس روانشناسی
ممکن است در هر کلاسی یک یا چند دانش‌آموز پیدا شوند که با عدم‌تمرکز به‌موقع روی موضوعات کلاس، کم‌کاری، شیطنت‌های بی‌موقع و گرفتاری‌هایی که برای خود یا دیگران به‌بار می‌آورند، معلم را درمانده کنند. به زبان عامیانه از آنها به‌عنوان دانش‌آموز بیش‌فعال یاد می‌شود که اصولا این برچسب بر دانش‌آموز به‌مثابه زنگ خطری است برای معلمان دیگر و به‌معنای کنار آمدن و آموزش یک دانش‌آموز خارج از کنترل و بی‌توجه است. در هرحال وقت آن رسیده که این تصویر کلیشه‌ای را کنار گذاشته و با آگاهی بیشتر پنجره‌ای نو به روی کودکان بیش‌فعال (ADHD) بگشاییم.
پردیس احمدپور
کارشناس روانشناسی
ممکن است در هر کلاسی یک یا چند دانش‌آموز پیدا شوند که با عدم‌تمرکز به‌موقع روی موضوعات کلاس، کم‌کاری، شیطنت‌های بی‌موقع و گرفتاری‌هایی که برای خود یا دیگران به‌بار می‌آورند، معلم را درمانده کنند. به زبان عامیانه از آنها به‌عنوان دانش‌آموز بیش‌فعال یاد می‌شود که اصولا این برچسب بر دانش‌آموز به‌مثابه زنگ خطری است برای معلمان دیگر و به‌معنای کنار آمدن و آموزش یک دانش‌آموز خارج از کنترل و بی‌توجه است. در هرحال وقت آن رسیده که این تصویر کلیشه‌ای را کنار گذاشته و با آگاهی بیشتر پنجره‌ای نو به روی کودکان بیش‌فعال (ADHD) بگشاییم.
ADHD چیست؟ چگونه به‌وجود می‌آید و علایم آن کدامند؟
ابتدا باید گفت که ADHDیک اختلال است نه یک بیماری! ازاختلال کم‌توجهی و بی‌قراری (ADHD) در گذشته به‌عنوان یک مشکل رفتاری یاد می‌شد اما امروزه اثبات شده که ADHD نوعی ناتوانی مغزی در خودکنترلی فرد است که باعث مشکلاتی نظیر نداشتن توجه، تمرکز، انگیزه و توانایی مدیریت تکالیف مختلف، ناتوانی در مدیریت خواب و هوشیاری، ضعف درکنترل هیجانات و تکانه‌های شدید رفتاری و اختلال در استفاده از حافظه کاری کوتاه‌مدت، گوشه‌گیری و بی‌حوصلگی به‌خصوص در کلاس درس و... می‌شود.این اختلال مانند افسردگی سطوح مختلفی دارد، می‌تواند خفیف، متوسط و حاد باشد.گرچه تعدادی از افراد ADHD از ناتوانی در تمرکز و توجه به موضوعات خاص بی‌قراری یا رفتارهای غیرقابل کنترل هیجانی رنج می‌برند، بسیاری از آنها نیز ساکت، گوشه‌گیر، منفعل در جمع، حواس‌پرت و بی‌علاقه می‌نمایند.ADHD زمینه ارثی و گاه زیست‌شناختی دارد؛ معمولا ۲۰تا۳۰ درصد از افراد ADHD یکی از اولیا یا خواهر و برادری نیز با این اختلال دارند.تحقیقات در زمینه رشد مغزی کودکان نرمال و کودکان ADHD نشانگر تفاوت‌هایی در بخش‌هایی از مغز که مسئول خودکنترلی فرد هستند، می‌باشند. یافته‌ها نشان می‌دهند که این بخش‌های مغز در افراد ADHD معمولا ۳تا۵ سال دیرتر تکامل می‌یابند.۷۰ درصد افراد ADHD حداقل تا اواخر دوران نوجوانی با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کنند و برای بسیاری از آنها این اختلال در تمام عمر، یک همراه همیشگی است.
روش‌های درمانی
رفتاردرمانی: رژیم‌درمانی و دارودرمانی روش‌هایی هستند که در کم کردن علائم، مفید و اثبات شده‌اند.
رفتاردرمانی: آموزش روش‌های کنترل رفتار به کودک توسط معلم، روانشناس یا روانپزشک است.
رژیم‌درمانی: شامل حذف مواردی نظیر نوشابه، شیرینی‌جات و غذاهای آماده و افزودن مواد غذایی دارای اسیدچرب مثل ماهی کنجد و تخمه آفتابگردان است. ویتامین ب۶ در رژیم غذایی می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
دارودرمانی: مؤثرترین شیوه درمانی است که در کنار راه‌های دیگر استفاده می‌شود.
نکته گیج کننده در رابطه با اختلال کم‌توجهی و بی‌قراری این است که علائم بسته به موقعیت تغییر می‌کنند. به‌عنوان مثال هرچند دانش آموز ADHD ممکن است تکالیف ریاضی و نحوه انجام دادن آنها را نتواند به‌خاطر بسپارد اما ممکن است توانایی خارق‌العاده‌ای در به‌خاطرسپاری نام بازیکنان موردعلاقه‌اش یا شعر و آهنگی که دوست دارد از خود نشان دهد. درجواب چرایی این موضوع می‌توان گفت مغز فرد به‌دلیل لذت بردن از فعالیت موردعلاقه‌اش سریعا فرآیند فعالیت‌های شیمیایی‌اش را تغییر می‌دهد و این اتفاق تحت‌کنترلش نیست. لازم به‌ذکر است افرادی که از این اختلال رنج می‌برند هیچ تفاوت هوشی با دیگران ندارند، حافظه بلندمدت قوی و خوبی دارند و تنها مشکل آنها با حافظه کاری کوتاه‌مدت است. پس می‌توان نتیجه گرفت ایجاد علاقه و انگیزه در دانش آموزان ADHD می‌تواند بسیار تعیین‌کننده باشد.
بیش‌فعالی و خواندن ونوشتن
مشکل انگیزه و علاقه در خواندن و نوشتن نیز همچون حافظه کوتاه‌مدت خودنمایی می‌کند. دانش‌آموزان ADHD اصولا در هنگام خواندن، متن را به خوبی متوجه می‌شوند و معانی کلمات، جملات و مفهوم پاراگراف‌ها را درک می‌کنند اما چند دقیقه بعد هیچ نظری در رابطه با متن ندارند و به همین خاطر معمولا مجبور می‌شوند متن را چندباره بخوانند، زیر آن خط بکشند یا یادداشت بردارند.به‌نظر می‌رسد از بین تمامی تکالیف، نوشتن مشکل‌ترین کار باشد. آنها ممکن است به شدت کند عمل کنند و با وجود داشتن ایده‌ها و پاسخ‌های خوب در ذهنشان زمان زیادی برای منظم کردن و سروسامان دادن لغات، جملات و پاراگراف‌ها صرف کنند که این یکی از دلایل عملکرد ضعیف این دانش‌آموزان در امتحانات کتبی می‌شود.
نقش اولیا و آموزگاران
اولیا و آموزگاران می‌توانند در صورت مشاهده علائم ذکر شده در دانش‌آموزان، هرچه سریع‌تر آنها را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع دهند تا درصورت تأیید اختلال، حمایت‌ها و هدایت‌های لازم از سوی اولیای مدرسه، پدر و مادر و اعضای خانواده برای این دانش‌آموزان فراهم شود تا ازضعف در روابط اجتماعی، افت شدید درسی، عقب‌ماندگی تحصیلی، افت اعتماد به‌نفس و به‌دنبال آن افسردگی در کودکان جلوگیری شده و روزنه‌های شکوفایی و موفقیت برایشان باز شود.
کارشناس روانشناسی
ممکن است در هر کلاسی یک یا چند دانش‌آموز پیدا شوند که با عدم‌تمرکز به‌موقع روی موضوعات کلاس، کم‌کاری، شیطنت‌های بی‌موقع و گرفتاری‌هایی که برای خود یا دیگران به‌بار می‌آورند، معلم را درمانده کنند. به زبان عامیانه از آنها به‌عنوان دانش‌آموز بیش‌فعال یاد می‌شود که اصولا این برچسب بر دانش‌آموز به‌مثابه زنگ خطری است برای معلمان دیگر و به‌معنای کنار آمدن و آموزش یک دانش‌آموز خارج از کنترل و بی‌توجه است. در هرحال وقت آن رسیده که این تصویر کلیشه‌ای را کنار گذاشته و با آگاهی بیشتر پنجره‌ای نو به روی کودکان بیش‌فعال (ADHD) بگشاییم.
ADHD چیست؟ چگونه به‌وجود می‌آید و علایم آن کدامند؟
ابتدا باید گفت که ADHDیک اختلال است نه یک بیماری! ازاختلال کم‌توجهی و بی‌قراری (ADHD) در گذشته به‌عنوان یک مشکل رفتاری یاد می‌شد اما امروزه اثبات شده که ADHD نوعی ناتوانی مغزی در خودکنترلی فرد است که باعث مشکلاتی نظیر نداشتن توجه، تمرکز، انگیزه و توانایی مدیریت تکالیف مختلف، ناتوانی در مدیریت خواب و هوشیاری، ضعف درکنترل هیجانات و تکانه‌های شدید رفتاری و اختلال در استفاده از حافظه کاری کوتاه‌مدت، گوشه‌گیری و بی‌حوصلگی به‌خصوص در کلاس درس و... می‌شود.این اختلال مانند افسردگی سطوح مختلفی دارد، می‌تواند خفیف، متوسط و حاد باشد.گرچه تعدادی از افراد ADHD از ناتوانی در تمرکز و توجه به موضوعات خاص بی‌قراری یا رفتارهای غیرقابل کنترل هیجانی رنج می‌برند، بسیاری از آنها نیز ساکت، گوشه‌گیر، منفعل در جمع، حواس‌پرت و بی‌علاقه می‌نمایند.ADHD زمینه ارثی و گاه زیست‌شناختی دارد؛ معمولا ۲۰تا۳۰ درصد از افراد ADHD یکی از اولیا یا خواهر و برادری نیز با این اختلال دارند.تحقیقات در زمینه رشد مغزی کودکان نرمال و کودکان ADHD نشانگر تفاوت‌هایی در بخش‌هایی از مغز که مسئول خودکنترلی فرد هستند، می‌باشند. یافته‌ها نشان می‌دهند که این بخش‌های مغز در افراد ADHD معمولا ۳تا۵ سال دیرتر تکامل می‌یابند.۷۰ درصد افراد ADHD حداقل تا اواخر دوران نوجوانی با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کنند و برای بسیاری از آنها این اختلال در تمام عمر، یک همراه همیشگی است.
روش‌های درمانی
رفتاردرمانی: رژیم‌درمانی و دارودرمانی روش‌هایی هستند که در کم کردن علائم، مفید و اثبات شده‌اند.
رفتاردرمانی: آموزش روش‌های کنترل رفتار به کودک توسط معلم، روانشناس یا روانپزشک است.
رژیم‌درمانی: شامل حذف مواردی نظیر نوشابه، شیرینی‌جات و غذاهای آماده و افزودن مواد غذایی دارای اسیدچرب مثل ماهی کنجد و تخمه آفتابگردان است. ویتامین ب۶ در رژیم غذایی می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
دارودرمانی: مؤثرترین شیوه درمانی است که در کنار راه‌های دیگر استفاده می‌شود.
نکته گیج کننده در رابطه با اختلال کم‌توجهی و بی‌قراری این است که علائم بسته به موقعیت تغییر می‌کنند. به‌عنوان مثال هرچند دانش آموز ADHD ممکن است تکالیف ریاضی و نحوه انجام دادن آنها را نتواند به‌خاطر بسپارد اما ممکن است توانایی خارق‌العاده‌ای در به‌خاطرسپاری نام بازیکنان موردعلاقه‌اش یا شعر و آهنگی که دوست دارد از خود نشان دهد. درجواب چرایی این موضوع می‌توان گفت مغز فرد به‌دلیل لذت بردن از فعالیت موردعلاقه‌اش سریعا فرآیند فعالیت‌های شیمیایی‌اش را تغییر می‌دهد و این اتفاق تحت‌کنترلش نیست. لازم به‌ذکر است افرادی که از این اختلال رنج می‌برند هیچ تفاوت هوشی با دیگران ندارند، حافظه بلندمدت قوی و خوبی دارند و تنها مشکل آنها با حافظه کاری کوتاه‌مدت است. پس می‌توان نتیجه گرفت ایجاد علاقه و انگیزه در دانش آموزان ADHD می‌تواند بسیار تعیین‌کننده باشد.
بیش‌فعالی و خواندن ونوشتن
مشکل انگیزه و علاقه در خواندن و نوشتن نیز همچون حافظه کوتاه‌مدت خودنمایی می‌کند. دانش‌آموزان ADHD اصولا در هنگام خواندن، متن را به خوبی متوجه می‌شوند و معانی کلمات، جملات و مفهوم پاراگراف‌ها را درک می‌کنند اما چند دقیقه بعد هیچ نظری در رابطه با متن ندارند و به همین خاطر معمولا مجبور می‌شوند متن را چندباره بخوانند، زیر آن خط بکشند یا یادداشت بردارند.به‌نظر می‌رسد از بین تمامی تکالیف، نوشتن مشکل‌ترین کار باشد. آنها ممکن است به شدت کند عمل کنند و با وجود داشتن ایده‌ها و پاسخ‌های خوب در ذهنشان زمان زیادی برای منظم کردن و سروسامان دادن لغات، جملات و پاراگراف‌ها صرف کنند که این یکی از دلایل عملکرد ضعیف این دانش‌آموزان در امتحانات کتبی می‌شود.
نقش اولیا و آموزگاران
اولیا و آموزگاران می‌توانند در صورت مشاهده علائم ذکر شده در دانش‌آموزان، هرچه سریع‌تر آنها را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع دهند تا درصورت تأیید اختلال، حمایت‌ها و هدایت‌های لازم از سوی اولیای مدرسه، پدر و مادر و اعضای خانواده برای این دانش‌آموزان فراهم شود تا ازضعف در روابط اجتماعی، افت شدید درسی، عقب‌ماندگی تحصیلی، افت اعتماد به‌نفس و به‌دنبال آن افسردگی در کودکان جلوگیری شده و روزنه‌های شکوفایی و موفقیت برایشان باز شود.
ارسال نظر