اوج دوباره المان‌ها؟
دنیای اقتصاد، ضحی زردکانلو- امسال نیز همچون سال‌های گذشته که در ایام عید، فضای شهری مشهد رنگ و بوی متفاوتی به خود می‌گرفت، منتظریم تا ببینیم هنرمندان و دست‌اندرکاران چه المان‌هایی را به منظور زیباسازی در سطح شهر نصب خواهند کرد؟ مشهد که از سال 89 پیشگام طرح استقبال از بهار در کشور بوده، امسال نیز برای هفتمین سال پیاپی با استقبال از بهار، نوروز95 را جشن خواهد گرفت. دبیر ستاد استقبال از بهار امسال میثم مرادی است که در همین مورد با او گفت‌وگو کردم. همچنین با امیر خالقی، هنرمند و مدرس دانشگاه که یکی از داوران جشنواره است در مورد کم و کیف ماجرا صحبت کردم در این میان یادی شد از محمدهادی جاوید، معاون سابق معماری و شهرسازی مشهد در دوره شهرداری محمدپژمان که از دست‌اندرکاران اولیه این طرح بوده است. مشروح این گفت‌وگوها را می خوانید
جشنواره بهار فیروزه‌ای
دبیر ستاد استقبال از بهار ۹۵ در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: امسال در راستای سنت حسنه استقبال از بهار، مجموعه فراخوان‌های مختلف هنری منتشر شد که وجه تمایزش با سال‌های گذشته در گسترش فراخوان المان‌های نوروزی به یک جشنواره فراگیر فرهنگی و هنری با عنوان بهار فیروزه‌ای است که از بخش‌های متنوعی برخوردار است. میثم مرادی بیناباج بیان می‌کند: افزایش مشارکت و تعامل مردم، تنوع بخشی به قالب‌ها و شیوه‌های هنری، افزایش سهم حضور و مشارکت هنرمندان رشته‌های مختلف و افزایش غنای محتوایی و تنوع موضوعی با تأکید بر هویت مشهد و نقش و جایگاه ملی و فراملی آن از رویکردهای ستاد جشنواره بهار فیروزه‌ای است. به همین منظور در جشنواره امسال علاوه بر فراخوان المان‌های نوروزی، فراخوان‌های تزیینات و گرافیک هنری، محله‌آرایی و نمایش نیز منتشر شده است. وی درخصوص نصب المان‌ها و آثار منتخب فراخوان‌ها در سطح شهر می‌گوید: تلاش داریم آثار را باتوجه به محتوا و مضمون در مکان‌های مناسب نصب کنیم و رویکردمان این است که تمام مناطق شهری از آثار رسیده به این جشنواره نوروزی برخوردار شوند. مرادی در پاسخ به این سوال که بودجه طرح استقبال از بهار چه قدر است؟ و چه مقدار هزینه برای این موضوع پیش‌بینی شده است؟ می‌گوید: هزینه‌های استقبال از بهار براساس اعتبار مصوب ابلاغی انجام می‌پذیرد، اما تلاش داریم با انتشار فراخوان‌های مختلف و اجرای برنامه‌های متنوع هنری در ایام نوروز هنرمندان سایر رشته‌ها نیز از اعتبار موجود سهیم شوند.

وعده توجه به شخصیت‌های هنری خراسان در المان‌ها
از دبیر ستاد استقبال از بهار می‌پرسم با توجه به اینکه ما در خراسان شخصیت‌های هنری برجسته‌ای همچون فردوسی، خیام، عطار و ... داریم، چه قدر شناساندن و پرداختن به این سرمایه‌های هنری و فرهنگی استان در چارچوب ارزش گذاری‌های شما گنجانده شده است؟ او تصریح می‌کند: یکی از موضوع‌های محوری ما در فراخوان، تأکید بر معرفی پیشینه تاریخی، ادبی، فرهنگی و هویتی مشهد و خراسان بوده است که به همین منظور در ابتدای انتشار فراخوان، نشست تبیین محورهای موضوعی فراخوان با حضور اساتید شاخص برگزار شد تا هنرمندان ما توجه جدی‌تری به برخی موضوعات مغفول مانده در سال‌های گذشته داشته باشند.مرادی در توضیح این مهم که عده‌ای از صاحب‌نظران معتقدند با توجه به این که مشهد مبدع طرح استقبال از بهار در کشور بوده اما در طول سال‌های گذشته به تکرار در انجام یک فعالیت رسیده بود، می‌گوید: همین موضوع باعث شد تا ما رویکردهای جدیدی را برای تبدیل فراخوان گذشته به جشنواره‌ای فراگیر مدنظر قرار دهیم. در سال‌های گذشته تنها بخشی از هنرمندان در قالب المان‌ها فعالیت داشتند و به هنرهای دیگر توجه کمتری می‌شد اما امسال تلاش کردیم وارد رویکرد جدیدی شویم. به همین منظور امسال فراخوان‌های متعددی منتشر کردیم تا هم هنرمندان در رشته‌های دیگر به هنرنمایی بپردازند و هم مردم مستقیما در استقبال از بهار شریک و فعال باشند. همچنین با تعریف محورهای تازه در فراخوان سعی شد تا نگاه جدیدتری نیز به لحاظ محتوایی شکل گیرد. وی در پایان با بیان اینکه المان‌ها در روزهای پایانی سال نصب خواهند شد، درمورد نحوه گزینش آثار برگزیده می‌گوید: همانند سال‌های گذشته برای هر اثر کدی را مشخص خواهیم کرد و مردم از طریق تماس و پیامک می‌توانند به آثار مورد نظر خود رأی دهند و نهایتا آثار برگزیده را در اردیبهشت ماه سال آینده با تقدیر از هنرمندان صاحب آثار برتر اعلام خواهیم کرد.

داوری آثار امسال
امیر خالقی درخصوص مبنای گزینش آثار ارسالی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: بی‌گمان داوری و قضاوت سخت‌ترین وظیفه انسان از آغاز تا امروز بوده است و کار زمانی سخت‌تر شد که ما با بیش از۱۸۰۰ اثر رسیده مواجه بودیم و گاه آرای متفاوت درباره یک اثر، ساعت‌ها بحث و تبادل نظر داوران را به‌دنبال داشت تا اثری در نهایت انتخاب یا حذف شود. هیأت داوران امسال برای نخستین بار از ترکیب متفاوت حوزه‌های مختلف رسانه‌ای، هنری، فرهنگی و اجتماعی با سلایق،‌ نظرات و دیدگاه‌های مختلف تشکیل شد و سعی کردند تا نهایت دقت را در انتخاب آثار از همه جهات مدنظر قرار دهند و قطعا با وجود آن که حداکثر ملاحظات و سخت‌گیری‌ها برای پیشگیری از عدم‌تضییع حقوق تک‌تک شرکت‌کنندگان صورت گرفت، اما هیات داوران از اشتباه مبرا نیست و بر این اصل تأکید دارد که گزینش و انتخاب آثار هنری، لاجرم رابطه مستقیمی با سلایق انتخاب‌کنندگان دارد و لذا نتایج اعلام شده، بخشی حاصل استانداردهای شناخته شده هنری و بخشی نیز حاصل سلایق ما بود و شاید اگر ترکیب دیگری از داوران بر این وظیفه مقرر می شدند، بخشی از انتخاب‌ها متفاوت می‌گردید. لذا همه آثاری که رد شده‌اند لزوما به معنای ارزش پایین هنری آن‌ها نیست و آثار منتخب نیز لزوما به معنای عاری بودن آن‌ها از هرگونه عیب و نقصی نخواهد بود.

نوروز امسال شاهد 67 المان خواهیم بود
خالقی با اشاره به اینکه داوران پس از چندین مرحله داوری و تاکید بر انجام اصلاحیه برخی آثار از بین ۱۸۴۶ اثر در نهایت ۶۷ اثر را انتخاب کردند، در مورد داوری و هیأت داوران می‌گوید: تیم داوری هفت‌نفره فراخوان المان‌های نوروزی بهار ۹۵ متشکل از آقایان محمدحسین نیرومند، حسین ششکلانی، محمدحسین جعفریان، عبدالحمید قدیریان، حسین ماستیانی، رضا خوراکیان و بنده حقیر امیر خالقی بودیم که داوری کل آثار در همان تاریخ تعیین شده در فراخوان یعنی ۷ و۸ بهمن ماه طی دو روز انجام و نتایج به دبیرخانه فراخوان اعلام شد .خالقی درباره معیار انتخاب پنج اثر برگزیده ادامه می‌دهد: چگونگی روش انتخاب آثار برگزیده برعهده دبیرخانه فراخوان است ولی معمولا طبق سال‌های گذشته مجموع هر دو رأی دارای امتیاز بوده است،‌ یعنی آرای مردمی یک امتیاز و آرای داوران هم یک امتیاز معین دارند و در مجموع اثری که بالاترین امتیازها را دریافت کند اثر برتر خواهد شد .

هر دوره‌ای از یک منظر دوره اوج بوده است
نظر امیر خالقی هم درباره این موضوع که خیلی از هنرمندان مشهد معتقدند دوره اوج المان‌های مشهد و طرح استقبال از بهار به سر آمده و دیگر کیفیت سابق را ندارد، جویا شدم، او می‌گوید: در نگاه اول اگر به ظاهر موضوع و مقایسه با یک و یا دو دوره از اجرای فراخوان طی سال‌های گذشته بنگریم، شاید در برخی موارد این حرف درست باشد، اما نگاه من به‌عنوان یک مدرس دانشگاه نگاه تحقیقاتی و علمی است. برای سنجش این موضوع ابتدا باید معیار و شاخص دوره اوج مشخص باشد سپس داوری شود. به نظر شما دوره اوج استقبال از بهار به چه دوره‌ای گفته می‌شود؟ دوره‌ای که بیشترین آثارهنری و المان در سطح شهر اجرا شد؟ یا دوره‌ای که زیباترین آثار اجرا شد؟ یا شاید دوره‌ای که بیشترین هنرمندان بومی و شاخص مشهد حضور داشتند؟ و شاید دوره‌ای که بیشترین حضور عمومی و مردمی در فراخوان به صورت جشنواره انجام شد؟ و شاید دوره‌ای که فراخوان به صورت ملی و سراسری برگزار گردید؟ یا شاید دوره‌ای که بیشتر آثار اکران دائمی و ماندگار شد؟ و شاید هم دوره‌ای که المان‌های شاد و مردمی بیشتر اجرا شد؟ شاید هم دوره‌ای که توجه بیشتری به آثار معناگرا و مفهومی شد؟ و البته ده‌ها موضوع و شایدهای دیگر که می‌شود به آن به‌صورت تحقیقاتی و پژوهشی پرداخت و ازنظر علمی و اجتماعی بررسی کرد، اما اگر از تمام این جوانب و موضوعات مختلف به فراخوان استقبال از بهار بنگریم، به نظر من هر دوره‌ای برای خود دوره اوج و شکوفایی بوده و اتفاقی نو و جدید در آن روی داده است، حتی این چند سال اخیر که برخی آن را سال‌های افول و ضعف فراخوان می‌دانند هم اتفاقاتی افتاده که می‌تواند الگوی سال‌های آینده باشد، اما در مجموع استقبال از بهار یک اتفاق مهم و یک رویداد تاثیرگذار و اجتماعی در زندگی مردم بوده و هست و نباید به راحتی از کنار آن گذشت، چه بسا شاهدیم در همین انتخابات اخیر مجلس نیز برخی کاندیداها با انتصاب خود به‌عنوان مجریان فراخوان به دنبال رأی‌آوری مردمی و بهره‌برداری شخصی از این رویداد اجتماعی بودند .

المان‌های سال‌های گذشته چه هدفی را دنبال می‌کردند؟
معاون سابق معماری و شهرسازی مشهد در مصاحبه با «دنیای اقتصاد» در توضیح رویکرد متفاوت مدیران شهری به طرح استقبال از بهار در دوره‌های قبل می‌گوید: ما تعریفمان از طراحی المان این بود که باید حجم‌ها با یکسری فرم و شکل ایجاد شوند. هدف ما از طراحی المان‌ها بازگشت به گذشته بود، گذشته‌ای که شاید نسل جدید از آن بی‌اطلاع باشند. محمدهادی جاوید با اشاره به المان چرخ خیاطی درخصوص اهداف طرح استقبال از بهار در سال‌های گذشته می‌گوید: این المان علاوه بر اینکه اشاره به زنان خانه‌دار در گذشته دارد، حاکی از همراه بودن زنان در تامین معیشت خانواده است. یا اینکه مردی مادر پیری را بر دوش می‌کشد و این به بسیاری از ارزش‌های پایه‌ای و فرهنگی ما اشاره می‌کند که تکریم بزرگان از مهم‌ترین آن‌هاست. هدف دیگر ما نیز این بود که شهر را برای مسافران جذاب و زیبا نمایش دهیم و وقتی زائران در مقابل این المان‌ها عکس یادگاری می‌گیرند، آن عکس را به‌عنوان یکی از سوغاتی‌های مشهد با خود به شهرشان ببرند. وی با تاکید براینکه رنگ، تاثیرگذاری زیادی بر مخاطب دارد، می‌گوید: ما به دنبال این بودیم که با ایجاد تنوع رنگ در الما‌ن‌ها، فضای گرم و لطیفی را به مردم منتقل کنیم. به همین خاطر برای نورپردازی اهمیت ویژه‌ای قائل بودیم، چراکه شهر فقط به روز ختم نمی‌شود و جلوه آثار و نمادها در تاریکی شب نیز حائز اهمیت است.جاوید در پایان با بیان اینکه هر اتفاقی که در شهر می‌افتد مستقیما روی مردم تاثیر می‌گذارد، می‌گوید: ما در همین راستا برای ارائه یک اثر هنری در شهر به موضوعات علمی نیز توجه داشتیم.