بخش خصوصی محور کسب و کار در مازندران

استان مازندران با توجه به مواهب بی‌شمارش بستر تولید بسیاری از مواد معدنی و محصولات کشاورزی، باغداری و دامداری است.رئیس اتاق بازرگانی،صنایع، معادن وکشاورزی مازندران معتقد است: استان مازندران به رغم فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی که برای سرمایه‌گذاری نسبت به بسیاری از استان‌ها دارد، از سهم پایینی در طرح‌های ملی برخوردار بوده و آنچه پویایی و کسب‌و‌کار را در این استان زنده نگاه داشته، حضور بخش خصوصی است. مشروح گفت‌وگو با عبدالله مهاجررا می‌خوانید:

مزیت‌ها و جذابیت‌های استان مازندران برای جذب سرمایه گذار در کدام بخش‌هاست؟

کشاورزی و دامداری، گردشگری، حمل و نقل و ترانزیت و بخش معدن از مزیت‌ها و جذابیت‌هایی است که استان مازندران می‌تواند در این بخش‌ها سرمایه گذار جذب کند.این در حالی است که مازندران به علت آب و هوای بی‌نظیرش در زمینه‌های مختلف همچون پرورش و تولید گوشت سفید، گل و گیاه، مرکبات، کیوی و برنج رتبه‌های اول تولید در سطح ملی را به خود اختصاص داده است. همچنین مازندران به علت واقع شدن در سبز‌ترین کمربند حاشیه جنوبی خزر و دریای کم‌نظیرش سالانه پذیرای بیش از ۳۰ میلیون گردشگر است که پتانسیل بالایی را برای جذب سرمایه‌گذاری دربخش گردشگری به همراه دارد. از سوی دیگر، با توجه به گستردگی مرز آبی، وجود منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد و بنادر نوشهر و فریدون‌کنار، زمینه مناسبی برای حمل‌ونقل و ترانزیت کالا در این استان موجود است. واقع شدن استان در منطقه خاص از نظر زمین‌شناسی سبب شده از لحاظ مواد معدنی نیز مزیت‌های خاص خود را داشته باشد. مازندران از لحاظ ذخیره فلورین، سنگ گرانیت و پوکه معدنی رتبه اول و از لحاظ ذخیره ذغالسنگ رتبه سوم را در کشور دارد.

در حال حاضر شرایط کلی استان را برای واحدهای تولیدی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سهم بخش‌های مختلف اقتصادی در تولید ناخالص استان به این ترتیب است که بخش خدمات با بیش از ۵۰ درصد در رتبه اول قرار دارد، کشاورزی با ۳۰ درصد رتبه دوم را به خود اختصاص داده است و بخش صنعت و معدن با سهم ۱۰ درصدی در ردیف‌های بعدی قرار دارند. بر این اساس باید گفت تولید‌کنندگان کمتر از ۵۰ درصد بخش‌های اقتصادی استان را تشکیل می‌دهند و عدم رونق در تولید به سبب رکود حاکم، سبب آسیب دیدن اقتصاد استان و عدم ایجاد محیط امن و آرام برای تولید‌کننده خواهد بود. این در حالی است که نزدیک به ۷۰ درصد واحد‌های تولیدی مستقر در شهرک‌های صنعتی استان مشغول به کار نیستند.

چه تعداد بنگاه اقتصادی در مازندران فعال است؟ مهم‌ترین چالش های پیش روی فعالان اقتصادی استان چیست؟

کمی بیش از ۳۰ درصد بنگاه‌های اقتصادی در استان فعال اند. در واقع ۱۴۳۹ واحد تولیدی تنها در ۳۹ شهرک صنعتی استان قرار دارند که این تعداد حدود یک سوم واحد‌های تولیدی موجود در استان مازندران است. در این خصوص مهم‌ترین چالش ما عدم وجود نقدینگی برای کارخانه‌ها ،کارگاه‌ها و فعالان اقتصادی است. بر اساس بررسی‌های کارشناسی، قیمت تمام‌شده محصولات کشاورزی نسبت به محصولات رقبای ما بیشتراست و باید این مشکل را حل کنیم.میزان تولیدات بخش کشاورزی استان مازاد نیاز کشوراست و باید بسترهای صادراتی در کشورهای هدف نیز محقق شود، اما در این بخش هنوز شرایط مناسب نیست. در همین حال قیمت تمام‌شده مرکبات اجازه نمی‌دهد در زمینه صادرات برنامه‌ریزی داشته باشیم، البته در زمینه صادرات کیوی خوب عمل شده است.از سوی دیگر، در بسته‌بندی محصولات با مشکل جدی روبرو هستیم و این امر موجب شده برخی محصولات از طریق دیگر کشورها و با بسته‌بندی آنان صادر ‌شود که باید برای حل این مشکل صادرات محصولات را منضبط کنیم.

استان مازندران تا چه حد توانسته از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های همجواری با دریای خزر بهره‌مند شود؟

همجواری با دریای خزر از دیدگاه‌های متعدد قابل بررسی است. از نظر تجارت بین‌الملل، این گذرگاه استراتژیک برای هم مرز بودن با برخی کشور‌های CIS و مخصوصا روسیه است. حمل‌و‌نقل دریایی یکی از با‌صرفه‌ترین راه های جابه‌جایی‌‌‌ کالا در اقتصاد است که زمینه و بستر آن در مازندران به علت همجواری با دریای خزر فراهم است. از سوی دیگر، آب و هوای معتدل استان که یکی از مهمترین دلایلش همجواری با خزر است، بسترهای مناسبی برای فعالیت‌های کشاورزی و دامپروری مخصوصا پرورش آبزیان فراهم کرده است. همچنین شرایط و امکان جذب توریست یکی از مهم ترین ویژگی‌های همجواری این استان با دریاست که به رغم وجود بستر‌های مناسب برای توسعه اقتصادی، بهره کافی از آن نبرده است.

چه مقدار از درآمدزایی استان از طریق فعالیت‌های دریایی تامین می شود و چقدر می‌توان آن را افزایش داد؟ به بیان دیگر، سهم دریا در اقتصاد استان چه اندازه است؟

عبارتی همچون «سهم دریا در اقتصاد استان» باعث محدود کردن پتانسیل‌های موجود خواهد شد. شاید بتوان سهم اقتصاد استان را از شیلات به ‌صورت یک معیار عددی بیان کرد، اما تعیین گزینه‌های موثر در اقتصاد استان که از ویژگی‌های همجواری با دریا تاثیر می‌گیرند، بسیار گسترده است. همچنین تجزیه و تحلیل این داده‌ها به علت پراکندگی بسیار مشکل خواهد بود. درحقیقت می‌توان این‌طور بیان کرد که هر آنچه در استان مازندران به‌صورت درآمد شناخته می‌شود، متاثر از دریای خزر است و درواقع تمام درآمد استان، مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از دریاست. این گستره تمام فعالیت‌های بازرگانی استان را از تولید تا ترانزیت برای صادرات، از طریق دریا دربرمی گیرد. فعالیت صنایع نیز از این قاعده مستثنی نیست. صنایع استان بیشتر در زمینه مواد غذایی و لبنی فعالیت دارند که به علت آب و هوای معتدل مدیترانه‌ای که بستر مناسبی برای تولیدات دام و کشاورزی ایجاد کرده، شکل گرفته‌اند. سایر صنایع نیز که پاسخگوی نیازهای فعالان اقتصادی در زمینه‌های گوناگونند، متاثر از این پتانسیل اند. سابقه ذخایر معدنی موجود در استان هم از لحاظ زمین‌شناسی به حضور دریا در این منطقه بر می‌گردد. کشاورزی، دامداری و حتی صنایع دستی این منطقه نیز متاثر از همجواری استان مازندران با دریاست.

در اغلب کشور‌های دنیا شهرهای بزرگ و صنعتی نزدیک دریا هستند. چرا ما نتوانسته ایم از این ویژگی استفاده کنیم؟

تلاش برای برآورده کردن نیازهای جامعه بشری مقدمه پیشرفت و توسعه شهرها و کشورها بوده است. هرگاه تقاضا به‌عنوان معیاری برای سنجش نیاز محدود باشد، برآورده کردن آن با هزینه و فعالیت کمتری انجام خواهد شد. اینکه انتظارات مردم استان به‌عنوان زیر‌مجموعه جامعه‌ای بزرگتر در سطح بسیار پایینی قرار دارد، مطمئنا تلاشی برای پیشرفت و آینده‌ای درخشان تر در پی نخواهد داشت و انگیزه‌ای برای این حرکت ایجاد نخواهد شد. معتقدم اولین قدم برای توسعه و پیشرفت از سوی مردم جامعه برداشته می‌شود و درصورت خواست مردم، دولت‌ها تلاش خود را معطوف به برآورده شدن نیاز‌هایشان می‌کنند. پس تا زمانی که مردم مازندران به سهم کمی از توسعه و پیشرفت قانع باشند، تلاشی برای بهره مندی بیشتر از پتانسیل های موجود ، نه از طرف مردم و نه از طرف دولت صورت نخواهد گرفت.

مشکلات و چالش‌های توسعه اقتصاد دریا چیست؟ چه تعداد از بنگاه‌های بخش خصوصی مازندران در بخش دریا فعالیت می‌کنند؟

همان‌طور که گفتم نمی‌توان مرزی برای فعالیت‌های مرتبط با توسعه اقتصادی مبتنی بر دریا در استان در نظر گرفت. می‌توان در شاخه‌های مختلف و براساس معیار‌های تعریف شده به سنجش و ارزیابی بهره‌مندی استان از این موضوع پرداخت و بر اساس آن مشکلات و چالش‌ها را شناسایی و معرفی کرد. به‌طور مثال، می توان صنعت حمل‌و‌نقل دریایی را در زمینه گردشگری مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد و تعداد بنگاه‌های بخش خصوصی را در این زمینه شناسایی و مشکلات و چالش‌های پیش روی آنها را به ترتیب اولویت بررسی کرد. با این روش می توان بررسی کرد که آیا این فقط یکی از زیر شاخه‌های گردشگری در زمینه فعالیت‌های دریایی است؟ آیا نمی‌توان گردشگری را که برای استفاده از دریا به مازندران می آید به‌عنوان یک مشتری برای بنگاه‌های بخش خصوصی که خدمات ارائه می‌دهند، به شمار آورد؟ آیا نمی توان دانشجویان غیر‌بومی منطقه را جزو توریست‌های علمی این استان قرار داد که دریا و محیط طبیعی را دلیل انتخاب این محل می دانند؟ به این ترتیب نمی‌توان هیچ‌کدام از فعالیت‌های بخش خصوصی را غیر‌مرتبط با دریا دانست.

به نظر شما چه بخش‌هایی در استان مازندران توانایی جذب سرمایه گذار جدید را دارد؟

استان مازندران با توجه به مواهب و نعمات بی‌شمارش، بستر تولید بسیاری از مواد معدنی و محصولات کشاورزی، باغداری و دامداری است، اما این محصولات و مواد در حال حاضر به‌صورت خام در بازارهای داخلی و بین‌المللی عرضه می شوند و به همین دلیل ارزش افزوده بالایی ندارند. در صورت حمایت از سرمایه‌گذاران برای اجرای طرح‌های صنایع تبدیلی، مطمئنا فضای رقابتی و اقتصادی مطلوب برای جذب سرمایه‌گذاران ایجاد خواهد شد.

آیا از پتانسیل‌های بخش خصوصی در واگذاری پروژه‌های نیمه تمام دولتی استفاده شده است؟

استان مازندران به رغم فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود برای سرمایه‌گذاری، نسبت به بسیاری از استان‌ها از سهم پایینی در اجرای طرح‌های ملی برخوردار بوده و آنچه پویایی و کسب و کار را در استان زنده نگهداشته حضور بخش خصوصی است. باید به سمت و سویی برویم که در کنارهم بودن را تمرین کنیم و مسائل کلان استانی را در نظر بگیریم. عمق مشکلات واحدهای تولیدی استان بسیار زیاد است، در حالی که جایگاه مازندران در صنعت و تولید نباید تا این حد نامناسب باشد. از مسوولان استان انتظار نگاه مهربان‎تری نسبت به وضعیت تولید داریم و اگر برنامه‌ها و نگاه‌های تعریف‌شده از سوی دولت محقق شود، برخی از مشکلات برطرف می‌شود.

مهم‌ترین‌ برنامه‌های اتاق ساری برای حمایت از تولید داخل و تحقق اقتصاد مقاومتی چیست؟

برنامه‌ریزی برای حمایت از تولید در اولویت اتاق است و از راهبردهای اساسی بخش خصوصی به شمار می‌رود. بر این اساس، بررسی هدفمند و شناخت مشکلات تولید‌کنندگان، جمع‌آوری پیشنهادها و راهکار‌ها از طریق مشاوران و کارشناسان در موضوع مربوطه، ارائه مشکلات و راهکار‌های لازم به مسوولان، تلاش برای معرفی ظرفیت‌های استان در صحنه‌های بین‌المللی با دعوت از هیات‌های اقتصادی کشورهای مختلف یا حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تلاش برای جذب سرمایه گذار برای ایجاد رونق در کسب‌و‌کار با معرفی پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری در مازندران، مهم‌ترین‌ موضوعاتی است که اتاق ساری دنبال می‌کند.

دستاوردهای اتاق ساری پس از برجام در زمینه همکاری با کشور‌های منطقه و سرمایه‌گذاران خارجی چیست؟

با جدیتی که مقام معظم رهبری دارند و با مدیریت دولت، امروز ایران در جهان و منطقه جایگاه مناسبی پیداکرده و سرازیر شدن گروه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی به کشور نشانگر تدبیر مقام معظم رهبری و دولت کنونی است. در مجموع می‌توان گفت در حوزه سیاسی موفق بوده‌ایم و در سال پیش رو باید برنامه‌های اقتصادی دولت شکوفا شود.