نفت 50 دلاری  همه چیز دنیا را تغییر داد
معروف‌ترین بستنی‌فروشی سراسر ونزوئلا در شهر مریدا که بستنی‌هایش حتی بعضی همسایه‌های آمریکای لاتینی این کشور را به این شهر می‌کشاند، دو ماه پیش تعطیل شد. دلیل این تعطیلی کمبود شیر در کشوری بود که با تورم 64 درصدی در اقتصادش روبه‌رو شده، حقوق کارمندان کم شده و دولت وضعیت اضطراری اعلام کرده ‌است. این یکی از مصیبت‌های نفت 50 دلاری برای کشورهای تولیدکننده است. کمی آن‌طرف‌تر در آمریکا اما رانندگان هر روز که به پمپ ‌بنزین مراجعه می‌کنند، شاهد کاهش قیمت بنزین هستند. فروش خودروهای سبک و سنگین در آمریکا به بالاترین حد در 10 سال گذشته رسیده‌ است.
بزرگ‌ترین‌ سقوط قیمت نفت در یک دهه گذشته، قدرت و ثروت را در جهان جابه‌جا می‌کند و در حال تغییر همه شاخص‌ها است. این کاهش قیمت رکورد پشت رکورد، هر روز ادامه دارد و اکنون دیگر کسی از نفت زیر ۴۰ دلار هم تعجب نمی‌کند. شکی نیست که نفت در سال میلادی جدید ۲۰۱۵ هم در میان تحولات خبرساز است. به گفته یکی از استادان دانشکده اقتصاد دانشگاه هاروارد، نفت در هر نسل یک‌بار شوک ایجاد می‌کند، اما شوکی که همه چیز را تکان می دهد. الگوی اقتصاد جهانی از بعد از جنگ جهانی دوم روشن بوده‌ است. سه دوره رونق و چهار دوره سقوط. سه دوره رونق نتیجه قیمت‌های پایین نفت بوده و چهار دوره سقوط با افزایش قیمت نفت همراه بوده‌است. اما آنچه اکنون در بازارهای جهان شاهدش هستیم، پیرو این الگو نیست. شاخص سهام در بازارهای آسیا و اروپا رو به کاهش است. در تابستان گذشته، قیمت نفت برنت ۱۱۵ دلار بود اکنون به زحمت در مرز ۵۰دلار مانده‌است. بر اساس الگوی اقتصاد، باید این قیمت پایین انرژی، مصرف را تقویت کند، سرمایه‌گذاری را بالا ببرد و سود شرکت‌ها را افزایش دهد در نتیجه قیمت سهام هم بالا برود. اما آیا چنین شده؟ نگاهی به بازارهای سهام در اروپا و آسیا این را نشان نمی‌دهد. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند قیمت نفت کل سال ۲۰۱۵ پایین بماند. اینکه چقدر پایین را هنوز کسی نمی‌داند. اما پیش‌بینی شده که اگر نفت زیر ۳۹ دلار برود پس می‌تواند به زیر ۳۰ دلار هم برسد.
بزرگ‌ترین‌ برنده این کاهش قیمت تا اینجا کشور فیلیپین بوده‌است که رشد اقتصادی‌اش تسریع شده و در سال جدید میلادی به 6/7 درصد می‌رسد. فیلیپین ازواردکنندگان صرف انرژی است و این روند کاهشی قیمت، بهترین خبر برای اقتصاد این کشور است. بعد از فیلیپین، تایلند و هند و کره جنوبی در کنار تایوان و چین، بیشترین سود را در جهان از سقوط قیمت نفت می‌برند. روسیه اما باید منتظر رشد اقتصادی دو درصدی باشد. در میان اقتصادهای پیشرفته جهان، هنگ‌کنگ بزرگ‌ترین برنده این کاهش قیمت است. عربستان، روسیه و امارات اما بیشترین آسیب را می‌بینند.
یکی از موارد مورد توجه بانک‌های مرکزی جهان در این موج کاهش قیمت نفت، تاثیر آن بر تورم است. اگر قیمت نفت زیر ۶۰ دلار بماند، تورم جهانی به حدی می‌رسد که از سال ۲۰۰۸ تا‌کنون نرسیده ‌بود. برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تورم جهانی به ۵/۱ درصد می‌رسد. همین پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که نرخ تورم در اروپا ممکن است منفی بشود. نرخ تورم در آمریکا، انگلیس و ژاپن تا ۵/۰‌درصد می‌رسد. در اتحادیه اروپا، سقوط قیمت نفت باعث منفی شدن نرخ تورم می‌شود. این نرخ تورم منفی اگرچه در ظاهر ممکن است خبر خوبی باشد، اما واقعیت این است که به معنای رکود در اقتصاد است. براساس هدف‌گذاری که بانک مرکزی آمریکا از نظر ثبات قیمت‌ها اعلام کرده، نرخ بهره باید ۲ درصد باشد. نرخ تورم در اقتصادهای درحال ظهور جهان هم کاهش می‌یابد البته کاهش ارزش پول ملی در این کشورها و همچنین سیاست‌هایی که برای کنترل و مهار قیمت خرده‌فروشی در بازار به اجرا گذاشته شده، ممکن است این سقوط نرخ تورم را کند کند.
آمریکا که هم واردکننده نفت است و هم صادرکننده آن، با نفت 50 دلاری شاهد رشد اقتصادی 8/3 درصدی در دو سال آینده خواهد بود. وقتی نفت 84 دلار بود، پیش‌بینی نرخ رشد برای اقتصاد آمریکا 3 درصد بود. البته روند رشد مصرف و افزایش هزینه مصرف‌کنندگان با کاهش ارزش سهام شرکت‌های نفتی غربی و تضعیف سرمایه‌گذاران انرژی، کند می‌شود. شاخص سهام استاندارد و پور از میزان مصرف در تاریخ 5 ژانویه کاهش 9/1 درصدی را نشان می‌دهد.
بزرگ‌ترین‌ کسری بودجه تاریخ عربستان
عربستان متهم اول کاهش قیمت نفت در جهان است. بسیاری می‌گویند که پافشاری عربستان بر عدم کاهش سهمیه تولید نفتش، یکی از عواملی است که باعث سقوط آزاد قیمت نفت در بازارهای جهانی شده‌است. اما به معنای آن نیست که عربستان از پیامدهای پرخسارت این کاهش قیمت در امان است. نفت 50 دلاری باعث شده که عربستان اولین کسری بودجه خود را در 5 سال گذشته و بیشترین کسری بودجه تاریخ خود را تجربه کند. بودجه‌ای که دولت عربستان در تاریخ 25 دسامبر برای سال میلادی 2015 اعلام کرده، بودجه‌ای 3/229 میلیارد دلاری است که رقمی بالاتر از بودجه 2014 است. درآمدها در این بودجه 7/190 میلیارد دلار است که کمتر از درآمد بودجه 2014 است. این یعنی کسری بودجه 6/38 میلیارد دلاری. نفت اگر نگوییم تنها منبع درآمد، اما اصلی‌ترین منبع درآمد عربستان است. بنابراین واضح است که قیمت نفت تاثیر زیادی بر بودجه سالانه این کشور می‌گذارد. برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که قیمت نفت در بودجه عربستان به‌طور متوسط بشکه‌ای 55 تا 63 دلار تخمین‌زده شده ‌است. روزنامه الشرق الاوسط عربستان نوشته‌است، بنابر پیش‌بینی این کشور قیمت نفت در سال 2015 به‌طور متوسط حول 75 دلار خواهد بود و میزان تولید نفت این کشور هم 7 میلیون بشکه در روز می‌ماند.
در میان کشورهای عربی، فقط عربستان نیست که از کاهش قیمت نفت آسیب دیده است. بازارهای سهام کشورهای عربی از جمله کویت بعد از رشد یک ساله، در سه ماهه گذشته شاهد سقوط ارزش بودند. دولت کویت به کابینه فرمان ریاضت اقتصادی داده و خواستار یافتن راه‌هایی برای کاهش وابستگی اقتصاد و درآمد کشور به نفت شده ‌است.
سقوط ارزش پول نروژ
ارزش کرون واحد پول نروژ اخیرا به پایین‌ترین حد در ۱۲ سال گذشته رسیده‌است. دلیل اصلی این سقوط، کاهش قیمت نفت است. نروژ از کشورهای عمده صادرکننده نفت جهان و بزرگ‌ترین صادرکننده نفت اروپا است.