هوادار یک طرف، تماشاچی یک طرف

جدا از نتایج دو تیم اصفهانی سپاهان و ذوب‌آهن در جریان مسابقات جام حذفی و البته نیم فصل اول لیگ برتر که فوتبال اصفهان را تحت تاثیر قرارداده؛ مهم‌ترین اتفاق این یک ماه اخیر فوتبال استان مربوط به حضور گسترده هواداران فوتبال در استادیوم نقش جهان است که برای دو مسابقه ظرفیت ۳۵ هزار نفری این استادیوم را تکمیل کرده‌اند. در بازی سپاهان مقابل استقلال تهران در نیمه نهایی جام حذفی تماشاگران اصفهانی با حضور در استادیوم نقش جهان نشان دادند که بر خلاف صحبت‌های قبلی تا قبل از افتتاح استادیوم نقش جهان، شرایط سپاهان برای میزبانی در بازی‌های مهم بسیار مناسب است و این حجم از هوادار می‌تواند به عنوان یک نیروی کمکی به موفقیت فوتبال اصفهان کمک کند. هواداران حتی یک هفته بعد هم آمدند و شکست سپاهان در برابر نفت و حذف ذوب آهن به دست تراکتور را هم شاهد شدند. البته شرایط برای تیم فوتبال ذوب‌آهن به اندازه سپاهان در زمینه استفاده از پتانسیل هوادار خوب نیست با این وجود نمی‌توان تلاش ذوب‌آهنی‌ها برای موفقیت تیم‌ فوتبال خودشان را منکرشد؛اما سوال اصلی این است که جدای از بحث هواداری و هیجانی روی سکوها، چند درصد از این هواداران می‌توانند از قالب یک تماشاگر ساده خارج شوند و به صورت تمام و کمال نقش هوادار یک تیم را بر عهده بگیرند. در فوتبال ایران سالهاست که هواداران مظلوم‌ترین قشری هستند که برای برگزاری یک مسابقه فوتبال مورد توجه قرار می‌گیرند و امکاناتی که در اختیار آنها قرار می‌گیرد با بازدهی حضورشان در استادیوم‌های ورزشی هیچ همخوانی ندارد.

ضعف امکانات

ورزشگاه‌های نه چندان استاندارد و عدم وجود امکانات کافی در اماکن ورزشی باعث شده تا وضعیت هواداری به خصوص در حوزه فوتبال سروسامان آنچنانی نداشته باشد و فوتبال ما حتی در یک برنامه‌ریزی ساده مثل فروش اینترنتی بلیت مسابقات فوتبال هم دچار مشکل می‌شود و سوژه بلیت فروشی در محل برگزاری بازی هم سالهاست که تبدیل به یک موضوع تکراری و البته همیشه داغ برای برنامه‌های ورزشی شده است. تا همین دو سال قبل اوضاع برای ورود تماشاگران به استادیوم‌های ورزشی بسیار بدتر از امروز بود و هنگام برگزاری مسابقت مهم ورزشی بسیاری از هواداران مجبور بودند برای تهیه بلیت از ساعت‌ها قبل راهی استادیوم شوند تا با تهیه بلیت امکان تماشای بازی را پیداکنند اما فروش اینترنتی بلیت که البته هنوز هم به صورت یک قانون رسمی و فراگیر در فوتبال در نیامده تا حدودی این معضل را پوشش داده و تعدادی از تماشاگران و طرفداران حوزه فوتبال حداقل از لحاظ تهیه بلیت مشکلی ندارند.

استفاده مالی از ظرفیت هواداری

از طرف دیگر رونمایی از اسپانسرهای پیامکی در این۲ سال اخیر و حمایت آنها از باشگاه‌های پرطرفدار هم اقدام دیگری بوده که هواداران فوتبال را درگیرکرده و این اسپانسرها از طریق پول هایی که از هواداران به صورت قطره قطره جمع می‌کنند؛ علاوه بر تامین سود مالی خود؛ نسبت به پرداخت هزینه با تعدادی از باشگاه‌ها هم اقدام می‌کنند تا استفاده از این پتانسیل تبدیل به یک اتفاق رایج در فوتبال ایران شود. ولی این موضوع فقط در مورد چند باشگاه خاص عینیت دارد و در بقیه باشگاه‌های لیگ برتری و البته فوتبال اصفهان هنوز این مساله جانیفتاده است.همین امسال باشگاه ذوب‌آهن بر طبق روال گذشته علاوه بر پرداخت هزینه رفت و برگشت هواداران به استادیوم فولادشهر حتی بلیت رایگان هم تهیه می‌کند تا با این کار درصد جذب هوادار برای بازی‌های خود را بالا ببرد و از ظرفیت روانی آنها روی سکوها استفاده کند. البته این نوع هزینه در حوزه فوتبال هرچند در مقایسه با هزینه‌های میلیاردی خرید بازیکن مبلغ بالایی نیست ولی به هر صورت این پول از صندوق باشگاه خارج می‌شود و در حوزه‌ای به کار می‌آید که در فوتبال مدرن و به روز دنیا یک صنعت درآمدزا برای باشگاه‌های بزرگ ورزشی است.

در دنیای فوتبال حرفه‌ای و در لیگ‌های معتبر اروپا نام هوادار تنها و تنها برای حضور در استادیوم و تشویق تیم‌ها اهمیت ندارد بلکه کمک مالی آنها به تیم هایشان هم بخش بسیار زیادی از هزینه‌ها را تامین می‌کند. هوادارانی که پیش از آغاز مسابقات فصل تمام بلیت‌های بازی‌های تیمشان در کل فصل را رزرو می‌کنند؛ با این کار از لحاظ مالی یک فرصت مناسب در اختیار تیم‌های خود قرار می‌دهند تا با استفاده از این پول نسبت به خرید بازیکن اقدام کنند و البته با رضایت کامل هم این کار را انجام می‌دهند. از طرف دیگر داستان فروش پیراهن و نمادهای هر باشگاهی هم موضوع دیگری است که هواداران حوزه فوتبال را به حمایت از تیم هایشان مقیدکرده و باعث شده تا تزریق منابع مالی از سمت هواداران نسبت به باشگاه‌های ورزشی همواره وجود داشته باشد و آنها را که برای تماشای فوتبال به استادیوم‌ها می‌روند از قالب تماشاگری که به دنبال تفریح است به یک هوادار و طرفدار دوآتشه تبدیل کند که موفقیت تیمش از هر چیز دیگری برایش مهم‌تر است.

حرکت به سمت حرفه‌ای‌گری

البته مقایسه این شرایط حاکم در اروپا با وضعیت هواداران فوتبال در ایران کمی دور از انصاف است؛ چون زیرساخت‌ها و امکاناتی مثل قانون کپی رایت و وضعیت سخت‌افزاری که در خارج از ایران وجوددارد و باعث راحتی هواداران حوزه فوتبال است در ایران وجود ندارد؛ با این وجود در کلیت کار می‌توان نقش یک تماشاگر ساده را با یک هوادار واقعی از یکدیگر تفکیک کرد. در فوتبال ما در استان اصفهان هنوز هم تماشاگرانی که راهی استادیوم‌های ورزشی می‌شوند برای پرداخت مبلغ ۵ یا۱۰ هزار تومان بلیت مسابقات فوتبال دچار مشکل هستند و سعی می‌کنند تا از زیر بار مالی این موضوع فرارکند چون این پول را به عنوان کمک هزینه باشگاه و تیم محبوبشان نمی‌دانند و یا در این مورد توجیه نشده‌اند. البته شرایط اقتصادی در فوتبال ما و فرهنگ هواداری شرایط متفاوتی را در این حوزه رقم زده ولی برای مثال باشگاه سپاهان که برای دو مسابقه مختلف خود در یک هفته نزدیک به۷۰ هزار نفر را به استادیوم نقش جهان کشانده از لحاظ مالی چقدر منتفع شده و آیااین مسئله کمکی به بحث هزینه باشگاه به هنگام برگزاری مسابقات ورزشی و نگهداری سخت افزاری استادیوم‌های ورزشی داشته یا خیر؟

سوال دوم اینجاست که از این تعداد چند درصد خود را مقید به حضور در بقیه بازی‌های سپاهان می‌دانند تا تیم محبوبشان را حمایت کنند و چند درصد فقط و فقط برای تفریح و گذران چند ساعت پرهیجان به استادیوم آمده‌اند. در فوتبال دنیا می‌توان دید که نوع و حساسیت بازی تاثیر آنچنانی بر روی تعداد هواداران ندارد و همان تماشاگرانی که در بازی منچستر یونایتد و سوانزی، اولدترافورد را پر می‌کنند در بازی منچستر و آرسنال هم حضور دارند. چون به فوتبال به عنوان یک هوادار نگاه می‌کنند و نه یک تماشاگر ساده ولی در ایران به راحتی می‌تواند از تعداد تماشاگران کاهش یافته دو بازی پشت سر هم نسبت به میزان پیشرفت فرهنگ هواداری و البته تماشای تفریحی در حوزه فوتبال مقایسه ای منطقی انجام داد.