یک بیماری زنانه

در مورد بیماری‌ها نظرات عامیانه‌ای وجود دارد که گاهی ثابت کردن آنها سال‌ها ممکن است به طول بینجامد. به‌عنوان مثال ممکن است شنیده باشید که در مورد بیماری ام‌اس گفته‌اند یک بیماری که مخصوص زنان طبقه مرفه است اما واقعیت این‌گونه جملات عامیانه مشخص نشده است. در مورد بیماری آلزایمر هم چنین رویکردی وجود دارد. آیا این بیماری یک بیماری زنانه است یا مردان بیشتر از زنان به بیماری آلزایمر دچار می‌شوند. پیش از اینکه وارد این بحث شویم لازم است برخی نکات درخصوص این بیماری ذکر شود که رعایت آنها می‌تواند تا حدی به، به تاخیر انداختن این بیماری کمک کند.

در این راستا گفته می‌شود که بروز آلزایمر را می‌توان با رعایت مستمر بهداشت روانی و جسمی در طول زندگی، کنترل یا به تاخیر انداخت. هر چند آلزایمر عارضه‌ای است که به‌عنوان یک روند طبیعی در افراد بر اثر افزایش طول عمر اتفاق می‌افتد، اما کهولت سن یکی از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به این بیماری است. عدم مصرف دخانیات، نداشتن استرس و دغدغه فکری و همچنین انجام فعالیت فکری، فرهنگی و مطالعاتی مستمر و همچنین ورزش‌های روزانه می‌تواند سن ابتلا به بیماری آلزایمر را به تاخیر بیندازد. در هر حال درصد بالایی از افراد بالای ۷۰ تا ۸۰ سال، دیرتر یا زودتر دچار این بیماری خواهند شد و گاهی حتی ممکن است فرد سالم، ورزشکار، اهل تفکر و مطالعه به علت عوامل ژنتیکی نیز به آلزایمر مبتلا شود. این افراد بعد از یک مدت ابتدا زمان را گم می‌کنند، بعد مکان و اشخاص را و در نهایت دچار فراموشی کامل می‌شوند و در سنین بالاتر، حتی رفتارهای کودکانه مثل مکیدن انگشت و در افراد بسیار بسیار سالمند رفتار پسرفت به دوران کودکی مشاهده می‌شود.

داشتن رفتارهای بهانه‌جویانه، آغاز و انتهای روند زندگی افراد را به هم شبیه ساخته است. سالمندان باید خود آموزش ببینند که چگونه به ارتقای وضعیت روانی و جسمانی خود توجه کنند و از سوی دیگر ارزش‌های اخلاقی به این مفهوم باید در جامعه نهادینه شود که فرد تا پیر می‌شود جای آنها در خانه سالمندان نیست و تا جایی که می‌شود باید از آنها در کانون خانواده نگهداری کرد.ترتیب دادن برنامه‌های ملاقات منظم و دوره‌ای با افراد مسن در خانه سالمندان ضروری است. در صورت ناچاری و سپردن افراد سالمند به این خانه‌ها، باید هرازگاهی با بازگرداندن موقت آنها به کانون خانواده، به تقویت روحیه و کاهش دغدغه‌های فکری و روانی سالمندان کمک کنیم.

زنان و بیماری آلزایمر

برخی می‌گویند بیماری آلزایمر یک بیماری زنانه است. البته هنوز علت اینکه چرا زنان بیشتر از مردان دچار این بیماری می‌شوند مشخص نیست اما به دلایلی که هنوز روشن نشده است، زنان بیشتر از مردان به آلزایمر مبتلا می‌شوند. شاید یکی از دلایل عمده آن است که زنان به‌طور متوسط بیشتر از مردان عمر می‌کنند و همزمان با افزایش سن، شیوع آلزایمر هم بیشتر می‌شود. گفته می‌شود که ممکن است در دوران یائسگی به علت کاهش هورمون استروژن، زمینه بروز آلزایمر فراهم شود، اما این مطلب تایید نشده است و تحقیقات بسیاری لازم است انجام شود تا نشان دهد آیا تجویز استروژن، درمان موثری برای آلزایمر است یا خیر. علت دیگر می‌تواند تحصیلات کمتر زنان و حضور کمتر آنان در عرصه‌های اجتماعی باشد. البته این‌ها فرضیاتی هستند که در حال حاضر به دقت تحت بررسی است. البته هر عاملی که باعث افزایش فشار خون و بالا رفتن کلسترول شود، تغذیه نامناسب، فعالیت‌های فکری پیش پا افتاده و استفاده نکردن از خلاقیت و قوای ذهنی، همچنین تعامل اجتماعی کمتر، عوامل محیطی موثر در ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.

اما مهم‌ترین عامل در بیماری آلزایمر سن بالا و نیز استعداد ژنتیکی است که بشر در حال حاضر قادر به کنترل این دو حالت نیست. در خانواده‌هایی که اعضایی از آن‌ها به بیماری آلزایمر مبتلا بوده‌اند، حتما باید افراد در سنین سالمندی تحت نظر قرار گیرند. درمان ریشه‌کن کننده‌ای که بتواند پروتئین ایجاد‌کننده بیماری آلزایمر را از مغز پاک کند، هنوز یافت نشده است، ولی موادی که بتوانند حافظه را تقویت کنند وجود دارند. به خصوص درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند اختلالات روانپزشکی بیماران نظیر بدبینی، پرخاشگری، بی‌خوابی و راه رفتن‌های زیاد را کنترل کنند. قانونی در علم پزشکی وجود دارد که برای بهبود عملکرد مغز باید از آن استفاده کرد. همان‌طور که ورزشکاران برای ورزیده‌تر شدن عضلاتشان به ورزش و تمرین می‌پردازند، افراد نیز با خلاقیت و استفاده از مغز، ابتلا به بیماری آلزایمر را به تعویق می‌اندازند.تحقیقات علمی نشان داده است افرادی که کمتر از هشت سال تحصیلات دارند، بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر قرار دارند.

زنان و سن بالای 75 سال

برخی معتقدند زنانی که بالای ۷۵ سال دارند به بیماری آلزایمر دچار می‌شوند. این حالت تاکنون برای زنان بیشتر از مردان بوده است. در این‌باره گفته می‌شود که پس از سن ۷۵ سالگی خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در زنان بیشتر از مردان است و در مجموع، عارضه سکته مغزی و بیماری‌های نورلوژیک، آلزایمر و پارکینسون در افراد سالمند بسیار شایع است. تجمع پلاک‌های امیلوئیدی در بروز بیماری آلزایمر نقشی عمده دارند و بررسی‌ها، نشان‌دهنده ارتباط بین کلسترول بالا و ابتلا به بیماری آلزایمر در سالمندان است. مصرف روزانه مقادیر بالای الکل و سطح پایین تحصیلات نیز از عوامل افزاینده خطر ابتلا به زوال عقلی محسوب می‌شوند. به همین سبب، شناخت عواملی که خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را می‌افزایند جهت آغاز اقدامات پیشگیرانه پیش از بروز بیماری دارای اهمیت فراوانی است. شرایط و کیفیت زندگی در کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه‌یافته تفاوت دارد، به‌طوری‌که سن یک سالمند در برخی کشورهای در حال توسعه۶۰ سال تعریف می‌شود، ولی در کشورهای توسعه یافته سن بالای ۷۵ سال به‌عنوان شاخص سن سالمند شناخته می‌شود.

علائم آلزایمر در زنان شدیدتر است

نتایج یک بررسی جدید نشان داده است که علائم بیماری آلزایمر در شرایط یکسان در زنان شدیدتر از مردان است. شواهد علمی و تحقیقاتی نشان می‌دهد که پیامدهای بیماری آلزایمر روی زنان و مردان متفاوت است. بسیاری از مطالعات انجام شده درباره تاثیر تفاوت‌های جنسی در توانایی‌های ذهنی بر این نکته اشاره دارند که مشکلات و ناتوانی‌های گفتاری در زنان مبتلا به آلزایمر نسبت به مردان بیشتر است. به گفته این محققان، اختلال در مهارت‌های تشخیص اسامی در زنان مبتلا به آلزایمر بیشتر از مردان بروز می‌کند و این تفاوت‌ها با گذشت زمان ادامه پیدا می‌کند. اما وقتی نوبت به مشکلات رفتاری می‌رسد، مردان مبتلا به آلزایمر بیشتر از زنان از این لحاظ آسیب می‌بینند و شدت ناتوانی‌های رفتاری در مردان مبتلا به آلزایمر با پیشرفت بیماری بیشتر می‌شود. در واقع توانایی‌های مدیریت رفتاری در مردان بیمار بیشتر از زنان، دچار اختلال می‌شود.

آلزایمر در کمین زنان مبتلا به چاقی شکمی

برخی می‌گویند انباشته شدن چربی دور شکم در سن میانسالی، با بروز آلزایمر در دوران سالمندی ارتباط مستقیم دارد. نتایج یک تحقیق جدید نشان داده است زنانی که دور کمر خود چربی ذخیره می‌کنند و شکم بزرگ دارند، دو برابر بیشتر از دیگر زنان در سنین سالمندی با خطر ابتلا به زوال عقل و اختلال مشاعر مواجه هستند. هر فردی که مقدار زیادی چربی در اطراف شکم خود داشته باشد بیشتر با خطر مرگ زودهنگام ناشی از حمله قلبی یا مغزی مواجه است. این افراد اگر به هر دلیلی تا سن ۷۰ سالگی و بیشتر عمر کنند، نسبت به سایر همسالان خود بیشتر در معرض خطر زوال عقل قرار دارند. گفتنی است، این محققان در بررسی‌های خود هیچ رابطه‌ای بین شاخص توده بدنی بالا و بروز آلزایمر پیدا نکردند، به این معنی که چاقی کل بدن به اندازه چاقی دور شکم در ابتلا به آلزایمر تاثیرگذار نیست.