سردرد، بغرنج ترین بیماری روز (3)
عاطفه چهره‌گشا سردرد یکی از بغرنج ترین مسائل طب داخلی به شمار می‌رود از آنجایی که سردردها علل مختلفی دارند در اینجا سعی کرده‌ایم تا برخی علل و نسخه‌های درمانی رایج را در اختیار خوانندگان قرار دهیم.
سردردهایی که از پشت سر شروع می‌شوند
علت این‌گونه سردردها در اثر زیادشدن مایعات بدن است که باید مخلوط آب ترب و سکنجبین یا جوشانده شوید به بیمار بدهند تا استفراغ کند و به این سبب معده بیمار از امتلا پاک می‌شود که این خود در بهبودی بیمار موثر واقعی می‌گردد. دادن مربای هلیله یا مربای آمله و ۵ گرم سائیده ریوند چینی برای پاکسازی دستگاه گوارشی از امتلا سودمند است، ۵ گرم زراوند گرد بو داده در دو قاشق غذاخوری عسل ریخته میل شود و زنجبیل را در روغن (گل شب بو) سائیده بر سر بمالند و اگر قدری زعفران به دستور اضافه کنند بهتر است. برای پاکسازی مزاج این بیماران اگر از جوشانده سنا، ترب، بنفشه، بادیان، ریشه شیرین بیان، از هر یک ۱۰ گرم که در گل قند حل کرده باشند به مدت ۵ روز صبح ناشتا میل شود مفید است. تخم مورد را جوشانده استنشاق یا کوبیده و در بینی بکشند، همگی مسکن دردهای اینگونه بیماری‌ها است.
نسخه: اسارون، سنبل، مصطکی، زعفران، طباشیر، دارچین، اذخر، قسط شیرین، تخم کشوث، تخم کرفس، تخم کاسنی، زراوند طویل، جب بلیسان و عود بلیسان، هیل و عود از هر یک به نسبت مساوی، گل سرخ برابر تمام آنها و عسل چهار برابر تمام آنها، همه را کوبیده حل کرده روزی سه قاشق مرباخوری میل شود. این نسخه برای انواع سردردها و سرگیجه‌های بدون علل و صدا کردن گوش، ضعف معده و کبد و نیز برای کم شدن ورم‌های قسمت‌های مختلف بدن نافع است. این دارو برای سرد مزاجان بهتر است.
سردردهایی که در تعقیب حمام به وجود می‌آیند (پس از خروج از حمام)
درمان: با جوشانده بابونه و غیره به صورت نیم گرم سر را بشویند. مشک و عنبر استشمام کنند و شربتی از عرق گاوزبان و گلاب با عسل میل نمایند یا تخم ریحان را (۵ گرم) نرم کوبیده در نصف استکان عسل حل کرده بکار برند. عرق گشنیز یا ۵ گرم جوشانده تخم گشنیز در یک لیوان آب برای یک روز مفید است. این مقدار را تا بهبودی بیماری می‌توان ادامه داد.
سردرد به علت خشکی بینی
این سردرد با علائمی چون حالت گرسنگی، چرت زدن، احساس غم و اندوه همراه است و براثر واقع شدن در معرض بادهای گرم سمی و خوردن چیزهای خشک کننده بزاق و کم کننده ترشحات بدن و لاغری و خشکی پوست عارض می‌شود.
درمان: لعاب خرفه، اعاب بهدانه، لعاب اسپرزه. یکی از این داروها را انتخاب کرده روزی ۵ گرم در آب جوش حل کرده و میل کنند. روغن بادام یا روغن کدو، یا روغن بنفشه در بینی بچکانند و بر کف پا نیزبمالند، سپس حمام یا دوش آب گرم بگیرند یا آب گرم بر سر بریزند و آرد جو و آرد گندم را در روغن بادام حل کرده
بر سر بمالند.
سردرد به علت خوردن غذاهای چربی دار، غلیظ و دیر هضم
در این نوع درد بیشتر متوجه کاسه چشم‌ها شده و سرگیجه و خیالات واهی و هذیان پیش می‌آید و نیز سیاهی رفتن جلو چشم آشکار می‌شود.
درمان: ۱۰ گرم سیاهدانه و مرزنجوش را نرم کوبیده بو کنند. روغن بادام تلخ در بینی بکشند. بخور بادیان دهند. بابونه و شوید را جوشانده استنشاق نمایند یا کوبیده سداب و مرزنجوش بو کنند (از هر کدام ۵/۲ گرم) و سر را با جوشانده آن بشویند یا آب آن را در بینی بکشند ( ۱۰ گرم برای دو مرتبه هر قسمت را در یک بطری آب بجوشانند)
سردرد در مزاج‌های سوداوی
این‌گونه سردردها بر اثر خوردن غذاهای سوداوی مثل بادنجان و عدس و کلم و گوشت گاو و گوشت شکار و غیره به وجود می‌آید که علائمی چون سنگینی سر، تیرگی صورت، بی‌حالی، چرت زدن، کندی نبض، خشکی چشم‌ها و بینی، وسواس و افکار نامنظمی برای بیمار پیدا می‌شود و همچنین سفیدی ادرار و غیره ظاهر می‌شود.
درمان: جوشانده بسفایج، اسطوقدوس، گل گاوزبان، بادرنجویه، مویز، آلوچه خشک و ترنجبین مفید است. غیر از آلوچه از بقیه هر یک ۱۵ گرم، ترنجبین شیره کش شده ۲۵ گرم به مدت ۱۰ روز به صورت جوشانده صبح و عصر
میل کنند.
به هر جوشانده دو گرم افتیمون کوبیده اگر اضافه کنند بهتر است، عرق کاسنی روزی دو استکان مفید است. اگر روزانه سر را با جوشانده بابونه، مغز ناخنک آویشن، برگ چغندر یا جوشانده گل بنفشه و گل نیلوفر و بادرنجویه و بابونه و قرنفل بشویند در بهبودی بیماری موثر است. یا یکی از روغن‌های زیر را به سر بمالند. روغن بابونه، روغن سداب، یا بابونه ۱۰ گرم، مغز ناخنک ۱۰ گرم، مرزنجوش ۱۵ گرم همه را خوب سائیده در یک استکان روغن گل حل کرده به سر بمالند.
سردرد به علت حرارت زیاد و گرما و مکان‌های خیلی گرم و قرار گرفتن زیر آفتاب و کنار آتش و تکلم به آواز بلند و نیز در تعقیب خشم و غضب و خوردن چیزهای گرم و تاخیر غذا از وقت اعتیاد
در این حالت علائمی از قبیل خشکی چشم‌ها و بینی، تغییر حواس و غلبه عطش و حال چرت زدن، صدا کردن گوش‌ها و سستی اندام‌ها به‌خصوص سستی در حواس پنج‌گانه برای بیمار ظاهر می‌شود.
درمان: بیمار باید در مکانی خنک که با صندل و گل بنفشه و کافور و گلاب آراسته شده باشد قرار گیرد و مرتبا صندل، گلاب، کافور، سیب، گشنیز تر، بنفشه و سرکه بو کند. اگر درد ساکت نشود گلاب را سرد کرده بر سر بریزند و شربت لیمو، شربت انار ترش و شیرین، شربت تمرهندی، لعاب اسپرزه، شیر خشت و دوغ سرد را در عرق کاسنی یا عرق نیلوفر ریخته به کار برند. اگر در این بیماران حرارت زیاد زیان رسانده باشد باید آب جو را با لعاب اسپرزه و آرد جو و کدوی رند شده مخلوط کرده و بر سر ضماد کنند و از جوشانده گل ختمی، گل پنیرک، گل نیلوفر، سبوس گندم پاشویه کنند، صندل، آب گشنیز، روغن گل و گلاب را مخلوط کرده و قدری سرکه به آن آمیخته به قسمت جلوی سر ضماد کنند.