واردات غلتک، ترس یا نیاز

بابک نظری

غلتک ها یکی از ابزارهای کلیدی نورد هستند که به دلیل تکنولوژی بالای تولید و تاثیرگذاری فراوان بر کیفیت و کمیت محصولات نوردی ( بخصوص ورق ها ) با حساسیت بسیار بالایی در میان تولید کنندگان فولاد انتخاب می شوند.

　

ایران در تولید غلتک از سالها پیش و پس از خرید تکنولوژی تولید غلتک های یک لایه استاتیک از شرکت آکرز سوئد توسط شرکت سدید ریختگر به مرحله خودکفایی کیفی رسید. محدودیت حجمی این تولیدکننده میدان را برای ورود سازندگان دیگر از جمله ایران غلتک و سپس چدن سازان باز کرد، بگونه ای که در زمان کوتاهی این شرکتها جای خود را در میان تامین کنندگان غلتک ایران بازکردند و با تولید غلتک های مختلف عمده نیاز غلتک های نورد گرم مقاطع را مرتفع کردند. با تولید غلتک های نورد ورق به روش گریز از مرکز توسط شرکت چدن سازان تقریبا تمام انواع گریدهای آلیاژی مورد نیاز صنایع نورد با کیفیت بسیار مناسب در داخل کشور ساخته می شود. ولی سوال اینجاست که چرا بعضی از تولیدکنندگان فولاد تمایل به واردات غلتک دارند. در ادامه سعی می شود علل مختلف این انگیزه و تمایل تعدادی از نورد کاران به واردات غلتک ارزیابی شود.

تکنولوژی تولید

آخرین تکنولوژی تولید غلتک ها و رینگ های نورد گرم تولید آنها به صورت گریز از مرکز چند لایه است . در این روش بی متال هایی از جنس چدن های آلیاژی یا فولادهای تندبر به عنوان پوسته ضد سایش عمل کرده و بازوی غلتک از جنس چدن داکتیل یا فولاد های کم کربن با تافنس بالا می باشد که در حال حاضر این تکنولوژی بر اساس آخرین تغییرات سال ۲۰۱۵ در داخل وجود دارد. شرکت های مدرن تولید کننده ورق که ورق هایی با ضخامت های ۲mm و کمتر را به روش نورد گرم تولید می کنند چاره ای بجز استفاده از فولاد های تندبر ندارند ولی متاسفانه در صنعت نورد ورق داخل هنوز امکانات و تکنولوژی های خطوط نورد امکان استفاده از این غلتک ها را نمی دهند. اما غلتک های نورد مقاطع کوچک از سال ۸۶ تولید و به صورت بسیار محدود استفاده می شوند. هر چند که به دلیل مشکلات مصرف کنندگان در ماشینکاری و آجزنی تمایل چندانی جهت استفاده از این غلتک ها وجود ندارد ولی خوشبختانه تعدادی از نورد کاران توانسته اند این مشکلات را حل کنند و به مرور این آلیاژ را جایگزین گریدهای سنتی نمایند.

تولیدکنندگان محدودی در دنیا تکنولوژی فولادهای تندبر را دارند. همچنین این آلیاژها به دلیل قیمت تمام شده بالا و هزینه های بالای نیروی انسانی در اروپا برای مقاطع کوچک تولید نمی‌شوند. از طرفی کشور ترکیه به عنوان یکی از فروشندگان غلتک به ایران به این تکنولوژی دسترسی ندارد و هم اکنون تعدادی از مصرف کنندگان ترک اقدام به خرید این محصولات از ایران کرده‌اند. علاوه بر این درحالی که یکی از بزرگترین و پیچیده ترین غلتکهای نورد گرم ورق (غلتک کاری شرکت فولاد اکسین خوزستان) در حال حاضر در داخل تولید می‌شود ، مطرح کردن عدم وجود تکنولوژی تولید برای واردات غلتک جایی از ارعاب ندارد.

قیمت

عمده غلتکهای نورد حاوی آلیاژهای گران قیمت از جمله نیکل، مولیبدن، وانادیم و .... هستند که پروسه زمان‌بر عملیات حرارتی به همراه حجم بالای ماشینکاری (در بعضی غلتکهای فولادی تا ۶۰ درصد وزن ریختگی) باعث بالارفتن قیمت تمام شده این محصولات می‌شود. حال چرا بعضی از سازندگان این محصول را با قیمت پایین تر از محصول داخلی عرضه می‌کنند؟ تحقیقات به عمل آمده بر روی تعدادی از غلتکهای ارزان وارداتی نشان می‌دهد که در تعدادی از این غلتکها جایگزین کردن عناصر آلیاژی ارزان مثل مس به جای نیکل و یا کرم به جای مولیبدن این آلیاژها را ارزانتر کرده . این اقدام شاید در درصدی از غلتکها که در شرایط نرمال کار می‌کنند مشکلی برای نورد نداشته باشند اما اثر منفی آنها بر تافنس غلتک باعث می‌شود که در شرایط متغیر و حادتر نورد حوادث غلتک بالا رود. از طرفی مجموع تناژ کارکرد غلتک (تن بر کالیبر) نیز کاهش می‌یابد. تعدادی از تولیدکنندگان ارزان خارجی پا را از این نیز فراتر نهاده و چدن‌های داکتیل GGG۶۰ یا GGG۵۰ را به جای آلیاژهای متداول غلتکهای نورد تحویل مصرف کننده می‌دهند.

زمان تحویل

از آنجا که تولید غلتک براساس سفارش و مطابق با نقشه صورت می‌گیرد پروسه تولید آن به زمان مشخص نیاز دارد که متناسب با جنس و روش تولید و پیچیدگی نقشه مشخص می‌شود. از آنجا که خطوط نوردی که از ترکیه خریداری شده اند عمدتاً با نقشه هایی نزدیک به هم طراحی شده اند، تعدادی از سازندگان غلتک از قبل این غلتکها را مطابق نقشه‌های قبلی تولید و به محض دریافت سفارش تحویل می‌دهند و این موضوع باعث کمتر شدن زمان تحویل تعدادی از تولیدکنندگان غلتک مقاطع کوچک ترک نسبت به داخل شده است.

ظرفیت تولید داخل

در افق ۱۴۰۴ تولید حدود ۵۰ میلیون تن فولاد در داخل دیده شده است که با احتساب نرخ سایش ۳/ ۰ برای مقاطع کوچک و برای ورق و برای مقاطع بزرگ حدود ۲۰.۰۰۰ تن غلتک نورد گرم مورد نیاز خواهد بود که در حال حاضر این ظرفیت در شرکتهای داخلی فعال تولیدکننده غلتک وجود دارد و تنها نیاز به تکمیل ظرفیتهای ماشینکاری در بالانس ظرفیت ریخته گری برای تامین این تناژ می باشد.

سایر عوامل

عوامل تحلیل شده نشان از عدم نیاز صنعت نورد کشور بر واردات غلتک نورد گرم دارد. اما سایر عوامل از جمله احساس اینکه ممکن است این عدم واردات، صنعت نورد را از بقیه دنیا دور نگه دارد باعث علاقه تعدادی از نوردکاران بر واردات غلتک شده که البته این واردات چنانچه در تعداد محدود انجام شود باعث تثبیت و اعتماد بیشتر و عملی این صنعت به تولیدکننده داخلی می گردد و نقطه منفی برای این صنعت محسوب نمی‌شود.

واردات غلتک، ترس یا نیاز