توسعه در بطن محدودیت
دوره اول - حفظ و نگهداری وضع موجود: با توجه به خروج کارشناسان خارجی کشورها و خودداری آنها در آموزش، ضروری و لازم بود توانمندسازی نیروی انسانی آغاز و هم صنعت برق محافظت و نگهداری شود. در این راستا، ایفای نقش مرکز آموزش تخصصی برق و سپس دانشگاه شهید عباسپور ارزنده بود. همچنین
دوراندیشی مدیران و کارشناسان در ایجاد محوریت تعمیرات که با ایجاد کارگاه‌های تعمیرات ترانس و سپس بنیان گذاری شرکت تعمیرات نیروگاهی بوده، بسیار اثر گذار است.
دوره دوم- توسعه: این دوران افزون بر حفظ شرایط موجود، لازم بود با توجه به نیاز کشور به برق، توجه به توسعه شبکه‌های انتقال و توزیع و ایجاد نیروگاه‌ها شود. در این راستا مدیران مدبر، با دوراندیشی و برنامه ریزی دقیق علمی افزون بر توسعه، توجه به رویکرد ساخت داخل کرده‌اند و تفکر بزرگی را به اجرا درآوردند که موجب ایجاد شرکت مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران (مپنا) و ... است. توجه ویژه به حفظ و نگهداری، بهره‌برداری، توسعه با ایجاد شرکت‌هایی مانند مپنا و تعمیرات نیروگاهی و ..... در تولید و شرکت‌های مهم دیگر در انتقال و توزیع در دوران تحریم ما را حفظ و مصون کرد و باعث شد کمتر آسیب پذیر باشیم.
دوره سوم - توجه به اقتصاد برق: ایجاد بازار برق و بورس برق، موجب روند توسعه اقتصادی برنامه ریزی شد ولی متاسفانه با بی دقتی برخی از سازمان‌ها و تعیین قیمت تکلیفی و ثابت نگهداشتن قیمت برای نزدیک به ده سال و .... از نظر اقتصادی صنعت برق را آسیب پذیر و پیمانکاران توانمند را حذف و بدهی‌های صنعت برق را روز به روز افزایش داده است.
یکی دیگر از مهمترین مسائلی که در صنعت برق مهم است، آمادگی تجهیزات است. ما از اول انقلاب اسلامی تا سال ۸۲ سه مرتبه قطعی سراسری برق داشته‌ایم و از سال ۸۲ تا کنون خوشبختانه قطعی برق شبکه نداشته‌ایم و این مهم هم ناشی از مدیریت خوب، برنامه ریزی دقیق و هوشمند کارشناسان صنعت برق و سخت کوشی کارگران و کارکنان صنعت برق بوده که در وضعیت بد اقتصادی هم صنعت برق را با آمادگی کامل اداره کرده‌اند. همانطور که اگر در یک خودرو همه قطعات سالم و مرتب باشد ولی لاستیک کم باد باشد، کل خودرو قابل استفاده نیست. در همین راستا تمام زنجیره‌های صنعت برق در تولید، انتقال و توزیع باید آماده و در مدار شبکه باشند تا برق تامین شود. در بحث تولید برق اگر به هر دلیلی واحد نیروگاهی خارج شود و یا نتواند توان کامل را تامین کند ( خروج و یا محدودیت) از آمادگی واحد کاسته می‌شود.
از این رو محدودیت تولید برق متناسب با منشاء آن به چهار بخش مهم تقسیم می‌شود.
الف: محدودیت داخلی نیروگاه
ب: محدودیت در تامین سوخت
ج: محدودیت‌ها در کمبود آب یا عوامل محیطی
د: محدودیت تولید به‌دلیل عدم امکان انتقال از نیروگاه به مصرف کننده
البته به این نکته نیز باید توجه کرد که به‌دلیل هزینه‌های بالای تامین و نصب نیروگاه و تجهیزات شبکه توزیع برق، به طور معمول ظرفیت نصب شده متناسب با میزان مصرف، با لحاظ درصدی اضافه برای حاشیه امن، پیش‌بینی و اجرا می‌شود. حال اگر واحدهای در حال بهره‌برداری به هر دلیل نتواند توان برق مورد نظر را تامین کند، باعث عدم امکان تامین کامل برق مصرف کنندگان خواهد شد. در این صورت می‌بایست با صرف هزینه‌های کلان اقدام به احداث واحدهای جدید نیروگاهی برای جبران کاهش در آینده کرد یا به همان مقدار محدودیت باید خاموشی در شبکه اعمال نمود که تبعات متعدد امنیتی، اجتماعی و اقتصادی دارد. از سوی دیگر، امکان ذخیره برق وجود ندارد و همزمان با تولید باید مصرف شود. نکته مهم این است که مصرف کننده در افزایش و کاهش مصرف خود در هر زمان مختار است، ولی الزاماً نیروگاه می‌بایست هر لحظه آمادگی افزایش یا کاهش تولید را هماهنگ با مصرف داشته باشد.
در ده سال گذشته آمادگی نیروگاه‌ها ده درصد افزایش پیدا کرده است که معادل۵۰۰۰ مگاوات ظرفیت نیروگاهی جدید نصب شده است.
با توجه به بهره برداران متخصص و آشنا به دانش روز، پایش مداوم تاسیسات و داده برداری منظم و دقیق کلیه پارامترها دیسپاچینگ متخصص و مسلط به نقاط قوت و ضعف و عملکرد شبکه و واحدها، بازنگری مستمر در برنامه‌های اجرایی مدون شده و براساس نتایج تحلیل‌ها و همکاری کلیه مدیران و متخصصان مرتبط در شبکه و کلیه نیروگاه‌ها، پیگیری اجرای به موقع و درست برنامه‌های تدوین شده، ارائه بازخوردهای لازم جهت بازنگری آنها متناسب با نتایج اخذ شده و پیش‌بینی بودجه و تخصیص نقدینگی مناسب با شرایط واقعی به منظور حداکثر نمودن درصد موفقیت، برنامه‌های مدون شده بوده است.
در راستای این برنامه ها، تامین لوازم یدکی و انجام منظم سرویس و نگهداری تجهیزات و انجام به‌موقع تعمیرات واحدها ( نزدیک به ۱۰۰ هزار مگاوات تعمیرات در سال ) نقش مهمی دارد.
قابل ذکر است که سالیانه ۵ هزار مگاوات به تعمیرات کشور اضافه می‌شود و مدت تعمیرات در سال ۲۷۰ روز است. برای تعمیر و نگهداری این مگاوات اضافه باید تیمها وکارگاه‌های تعمیراتی را ایجاد کرد و یا باید به تعمیرات با نگرش و عینک دیگری نگریست که به‌جای تعمیرات پیش‌بینی کننده به تعمیرات پیش گیری کننده توجه کرد. بطور مثال اگر قرار است همه افراد سال یک بار آزمایش خون بدهند و بررسی شوند، می‌توان افراد سالم را دو سال یک بار و افراد مریض را چند مرتبه در سال چک کرد. از این رو با پایش وضعیت تولید نیروگاه‌ها و ترانسفوماتورها، می‌توان در موقع ضروری تعمیرات را انجام داد که این مهم در بعضی مواقع ۴۰ الی ۵۰ درصد هزینه تعمیرات را کاهش می‌دهند. نیروگاه‌های حرارتی از جمله صنایع پیچیده و مهمی است که تمام علوم در آن، بخصوص در نیروگاه‌های بخار کاربرد دارد و تعمیرات و تکنولوژی آنها نیازمند آشنایی با دانش روز و داشتن تجربیات فنی خاص بخصوص در شرایط تحریم دارد. تأمین قطعات و ارتقاء تعمیرات از مهمترین کارهایی است که در شرکت مپنا و شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران انجام می‌شود. شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران در دهه شصت به‌عنوان معاونت تعمیرات توانیر ایجاد شد و در همان سال به شرکت تعمیر نیرو تبدیل و در سال ۱۳۷۵ به شرکت توسعه صنایع نیروگاهی ایران و در سال ۱۳۸۰ به تعمیرات نیروگاهی ایران تغییر نام داد که با ابزارهای مهم، مخصوص و پیچیده و ماشین آلات سنگین و مدرن در ۲۵ هزار متر مربع سوله در کار تولید پره‌های نیروگاه‌های بخار و کمپرسور نیروگاه‌های گازی و ساخت روتور نیروگاه‌های بخار و تعمیر و بالانس روتورهای سنگین تا ۸۰ تن و همچنین تعمیر ترانسفورماتورهای قدرت با ولتاژ ۴۰۰ KV و قدرت ۴۰۰ MVA تخصص و توان دارد. اعزام مختصصان مجرب در امور مکانیک و تحلیل مهندسی و آنالیز ارتعاشات و همچنین امکان حضور هم زمان در ۱۵ نیروگاه کشور جهت کارهای تعمیراتی و واکنش سریع ۲۴ ساعته در تعمیرات اضطراری کشور، از مهمترین خصیصه این شرکت بوده و شعار شرکت، موفقیت مشتری است.
پایداری تولید هر واحد نیروگاهی ملزم به آماده بکار بودن بدون اشکال کلیه تاسیسات و تجهیزات است که این امر مستلزم بهره‌برداری مناسب، پایش منظم، دقیق و علمی کلیه تجهیزات، داده پردازی پارامترهای مهم (دیسپاچینگ ها) و سرویس و نگهداری استاندارد بوده که موجب بهره وری و کاهش هزینه‌ها شده است. یکی از مهمترین دستاوردهای سرویس و نگهداری استاندارد، کاهش نرخ خروج اضطراری واحدهای نیروگاه و افزایش پایداری تولید برق واحدهاست که خود ضامن امنیت شبکه برق کشور بوده و جلوگیری از رشد تصاعدی خرابی و خسارات به تجهیزات و سیستم‌ها در شناسایی عوامل خرابی و ارائه راه حل به‌موقع آن ،خود سبب جلوگیری از افزایش هزینه تعمیر و نگهداری واحدها شده است. تأمین قطعات و نگهداری نیروی متخصص و انجام به‌موقع سرویس‌ها مرتبط با اقتصاد برق و واقعی شدن قیمت برق است. چرا که از روی GDP می‌توان متوجه شد که اگر در دنیا نرخ یک کیلو وات ساعت برق هفت سنت است وهزینه خاموشی ۵/ ۱ دلار، بنابراین به صرفه است که شبکه برق را با تأمین مالی پایدار نگهداشت تا هزینه خاموشی برق را به اقتصاد و صنایع و .....تحمیل نکرد.
کلام آخر اینکه با هوشمندی مدیران و کارشناسان، صنعت برق بعد از انقلاب اسلامی به‌صورت پایدار اداره شده ولی توجه لازم به زحمات همکاران بخش برق نمی‌شود. به مانند قلب انسان، زمانی که در طول شبانه روز در حال انجام وظیفه است، کسی به آن دقت و توجه ندارد و زمانی که دچار مشکل می‌شود، توجه به آن جلب می‌شود.
از این رو ضروری است که قبل از اینکه دچار عارضه شویم فکری به حال اقتصاد برق کنیم و داشته‌های خود از جمله مدیران خوب، نیروهای متخصص و سرمایه ملی ( نیروگاه یا خطوط و پست‌ها ) و شرکت‌های پیمانکاری توانمند که سرمایه‌ها و بازوی صنعت برق هستند را دریابیم و نگذاریم زیر بار فشارهای تورم و اقتصاد از بین بروند. چرا که در زمانی که ثبات اقتصادی نیست هر قرارداد تجاری غیر قابل قبول بوده مگر با ضریب ریسک خیلی بالا. از این جهت شرکت‌های تعمیراتی، تامین کالا، مجری نصب و.... بسیار آسیب پذیرند. همانطور که ملاحظه شد در هر سه دوره تقسیم بندی برق، حفظ شبکه از ابتدا نقش بسزایی داشته است. در این راستا توجه به شرکت‌های تامین کننده و مجری نصب و تعمیراتی نیاز به عزم جدی دارد و برای حفظ این شرکت‌ها که بازوی صنعت برق هستند و در تداوم و پایداری برق نقش بسزایی دارند، تامین مالی و نقش اقتصاد برق خیلی پر رنگ بوده است. به همین جهت باید به سمت واقعی شدن قیمت برق حرکت کرد که در این راستا تامین کنندگان برق، شرکت‌های تولید، بخش خصوصی و سرویس دهندگان برق ذینفع خواهند بود.
