میدان دام در بافت مسکونی
میدان‌های دام در عمق محله‌های شهر
بیشترین بازار مصرف دام زنده در ماه ذی‌الحجه شکل می‌گیرد. از عید قربان تا زمان بازگشت حجاج، بازار خرید دام زنده داغ می‌شود. در سال‌های نه‌چندان دور شهروندان برای خرید دام زنده به بافت‌های محلی شهر که تلفیقی از باغشهر و زمین کشاورزی بود، مراجعه و از آغل‌های محلی و مراکز نگهداری که در بافت روستایی شهر قرار داشتند، گوسفند زنده خریداری می‌کردند. امروز هنوز هم می‌توان ردپای این مراکز را در شهر دید. در سال‌های اخیر به دلیل افزایش بیماری‌های مشترک بین انسان و دام ازجمله تب کنگو و شکایت مردم، از تعداد مراکز محلی فروش دام کاسته شده و البته طبق قانون شهرداری‌ها، نگهداری دام زنده در بافت شهری، در رده مشاغل مزاحم شهر بوده که با فعالیت این مراکز برخورد شده است.
با جمع‌آوری آغل‌های محلی و کمبود دام زنده، مسوولان برای پوشش نیاز بازار در زمان‌هایی مانند عید قربان، مراکز سیار و موقتی را در اصفهان در نظر گرفتند که زیر نظر دامپزشکی بوده و با ذبح شرعی و بهداشتی، نیاز مردم را برطرف کنند.
در چند سال اخیر فضای باز مراکز کمیته امداد و تعدادی از خیریه‌های واقع در شهر اصفهان با نظارت دامپزشکی، در روزهای منتهی به عید قربان، دام زنده عرضه می‌کنند. به نظر می‌رسد این نهادهای حمایتی به دلیل وظایفی که بر عهده‌دارند برای عرضه دام زنده انتخاب‌شده‌اند تا کسانی که قصد قربانی دام دارند، نذر خود را برای مصرف خانواده‌های کم‌درآمد به کمیته امداد تحویل دهند. این در حالی است که اگر اصفهان میدان دام داشت، نماینده این نهاد با حضور در این میدان می‌توانست نذورات مردم را دریافت کند.
ازآنجایی‌که تعدادی از مراکز کمیته امداد و خیریه‌های شهر اصفهان توسط افراد خیر تامین شده، بنابراین این اماکن در دل محله‌ها و بافت‌های مسکونی قرار دارند. تبدیل فضای باز مراکز کمیته امداد به محل نگهداری گوسفند زنده در بافت مسکونی شهر، مشکلات زیادی را برای مردم و به‌خصوص همسایه‌های این نهاد ایجاد کرده که به‌رغم انتقادها و درخواست‌های مکرر شهروندان اما ایجاد فضاهای فروش دام موقت در بافت مسکونی شهر و در مجاورت خانه‌های مسکونی همچنان ادامه دارد.
مراکز مزاحم شهری
طبق اطلاع‌رسانی کمیته امداد استان اصفهان، امسال در ۶ مرکز سطح شهر اصفهان و سه شهرستان فلاورجان، برخوار و شاهین‌شهر، پایگاه‌های جمع‌آوری کمک‌های مردمی و قربانگاه‌ها با همکاری سازمان دامپزشکی و نظارت ناظران ذبح شرعی برای رفاه حال نیکوکاران اصفهانی برپا شد.
هرساله بخشی از فضای باز مراکز کمیته امداد شهر اصفهان با میله‌های داربست برای نگهداری موقت تعداد زیادی گوسفند برای مدت حداقل۲۴ساعت آماده می‌شود. محلی نامناسب و بسیار گرم که برای کاستن حرارت آفتاب، بر فراز آن سایبان پارچه‌ای با تعرض به خانه‌های مجاور، نصب می‌شود. اینکه نگهداری تعداد زیادی گوسفند زنده در چنین شرایطی چقدر بهداشتی بوده و یا موجب آزار حیوان می‌شود را مسوولان دامپزشکی استان باید پاسخگو باشند اما مجاورت دام زنده و ذبح آن با خانه‌های مسکونی در شرایطی که رئیس گروه بیماری‌های قابل‌انتقال وزارت بهداشت تاکید کرده به دلیل شیوع بیماری تب کریمه کنگو و ابتلای ۱۹ نفر به این بیماری، در آستانه عید قربان مردم از ذبح دام در منازل و معابر خودداری کنند، ساکنان هم‌جوار مراکز موقت عرضه دام زنده در شهر اصفهان را نگران کرده است. گذشته از آنکه سال‌هاست آلودگی‌های صوتی، زیست‌محیطی و بوی نامناسب این مکان‌ها، خانه‌های مجاور این مکان‌ها را آزرده کرده است.
قانون چه می‌گوید؟
قانون‌های فعلی، نگهداری دام زنده در بافت مسکونی شهر را ممنوع کرده است. طبق قانون در مناطق شهری بالای ۵۰ هزار نفر، نگهداری هرگونه دام، حیوان اهلی و طیور ممنوع است به‌ویژه اگر باعث مزاحمت و ایجاد مشکلات بهداشتی برای همسایگان و ساکنان منطقه شود.
بند۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها تاکید می‌کند جلوگیری از ایجاد و تأسیس مکان‌هایی که موجب بروز مزاحمت برای ساکنان بوده یا مخالف اصول بهداشت در شهرهاست، تخلف است و شهرداری مکلف است از تأسیس اسطبل چهارپایان و مراکز دامداری و به‌طورکلی تمام مشاغل و کسب‌هایی که باعث عفونت و تجمع حشرات شود، جلوگیری کند. همچنین ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی نیز تاکید کرده است هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود ممنوع بوده و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند، به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد.
ازآنجایی‌که ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو در کشور گزارش‌شده، شبکه بهداشت و درمان می‌تواند طبق قانون از فعالیت مراکز عرضه دام و طیور اهلی در محدوده شهرها جلوگیری یا آن را محدود کند. اصل ۴۰ قانون اساسی هم می‌گوید: «هیچ‌کس نمی‌تواند اعمال حق خود را وسیله اضرار به غیر قرار دهد.» بر اساس این اصل هیچ‌کس نمی‌تواند اعمال حق مالکیت بر زمین مسکونی یا مکان تحت مدیریت خود را وسیله آزار یا ضرر دیگری قرار دهد.
طبق ماده ۳ آئین‌نامه نحوه نگهداری حیوانات اهلی، شهرداری‌ها مکلف‌اند مراکز و اماکنی را برای عرضه و فروش حیوانات اهلی مشخص کنند که فعالیت آن ازنظر رعایت ضوابط بهداشتی، زیر نظر کارشناسان شبکه بهداشت و درمان خواهد بود. ترک فعل شهرداری و عدم اجرایی شدن قانون فوق در اصفهان باعث شده تا برای رفع کمبود میدان دام، مراکزی در دل محلات و مناطق مسکونی برای رفع این نقیصه تعریف شود که هرچند موقت است اما ضمن تهدید سلامت و بهداشت همشهریان، باعث آزار آن‌ها نیز شده است.
