نقش حسابداران در توسعه پایدار
مشارکت فعالانه جامعه، تعهدی برای ساختن فردای بهتر است
تلفیق حفاظت و توسعه، تأمین نیازهای اولیه زیستی انسان، دستیابی به عدالت اجتماعی، تنوع فرهنگی و حفاظت از یگانگی اکولوژیکی. ازاین‌رو، تمرکز توسعه پایدار بسیار گسترده‌تر از صرفاً محیط‌زیست است. این همچنین در مورداطمینان از یک جامعه قوی، سالم و عادلانه است. این به معنای رفع نیازهای متنوع همه افراد در جوامع موجود و آینده، ارتقای رفاه شخصی، انسجام و شمول اجتماعی و ایجاد فرصت‌های برابر است.
توسعه پایدار فرآیندی است برای به دست آوردن پایداری در هر فعالیتی که نیاز به منابع و جایگزینی سریع و یکپارچه آن وجود دارد. توسعه پایدار در کنار رشد اقتصادی و توسعه بشری در یک جامعه یا یک اقتصاد توسعه‌یافته، سعی در تحصیل توسعه مستمر، ورای توسعه اقتصادی دارد.
اهداف توســعه پایــدار تاثیر زیادی بر دگرگونــی فرایندهــای تجاری در محیط‌های کسب‌وکار و متعاقباً رشد و توسعه کشــورها دارد. نقش حسابداران در این دگرگونی‌ها تاثیرگذار و انکارناپذیر اســت. ازجمله این رویکردها میتوان به انواع نقش‌های حسابداران در محیط‌های کسب‌وکار، فعالیت حرفه‌ای، مهارت‌ها و تواناییهای آنان در محیط‌های شرکتی اشــاره کرد. توسعه پایدار خواهان یک سبک زندگی پایدار برای همه انسان‌ها است. اهداف توســعه پایدار سازمان ملل متحد دستورالعمل‌هایی عموماً شناخته‌شده برای توســعه پایدار به‌صورت عملی هستند که برای توســعه جهانی تا ســال 2030 تدوین‌شده‌اند و توســط کشــورهای مختلف در حال به‌کارگیری هســتند. این دستورالعمل‌ها در ســال 2015 در مجمــع عمومی ســازمان ملل تدوین‌شده‌اند و شــامل 71 هدف هســتند که توسط 691 شاخص متنوع تبیین شده‌اند. به‌طورکلی، این اهداف همه دولت‌ها، کسب‌وکارها و عموم مردم جهان را به تشــدید اقدامات در مقابله با تغییرات اقلیمی، فقر، نابرابری، آلودگی زیست‌محیطی و چالش‌های دیگر دعوت می‌کند. همچنین، این اهداف به‌منظور چیرگی بر این چالش‌ها در تلاش اســت که آن‌ها را به اولویت‌های تجاری برای مشــارکت فعال جامعه و محیط‌های کسب‌وکار تبدیل کند تــا از طریق سرمایه‌گذاری‌های لازم این چالش‌ها مرتفع شوند.
به‌طور تقریبی، برآورد شــده است برای دستیابی به همه اهداف توســعه پایدار، منابع متنوعی معادل چهــار درصد تولید ناخالص داخلی جهانی موردنیاز اســت؛ بنابراین، دستیابی به این اهداف نیازمند جلب نظر کسب‌وکارها و دولت‌ها در راستای توسعه پایدار است. در این راســتا، صاحبان و مدیران کسب‌وکارها باید اهداف توســعه پایدار را به‌عنوان فرصت‌هایی نو برای توســعه فعالیتهای خود موردتوجه قرار دهند. بررسی‌های انجام‌شده حاکی از آن است که 89 درصــد از مدیران عامل موردمطالعه معتقدند که تعهد به توســعه پایدار و اجرای آن تاثیر مثبت قابل‌توجهی بر فعالیت آن‌ها داشــته است. همچنیــن 17 درصد از کسب‌وکارها برنامه‌ریزی‌های لازم برای به‌کارگیری عملی اهداف توســعه پایدار را در فعالیتهای خود انجام داده‌اند. به‌طوری‌که اهداف و شاخص‌های مقرر برای رســیدن به توسعه پایدار، به مبنایی برای ایجاد، تقویت، اطلاع‌رسانی و تهیه گزارشهای مختلف از راهبردها، اهداف و فعالیتهای شرکتها مبدل شده است. این در حالی است که این موضوع همچنین منجر به بهبود ارتباط با سهامداران، افزایش وفاداری سهامداران، افزایش شفافیت محیط کسب‌وکار و بهبــود مدیریــت کیفیت به‌عنوان چارچوبی برای پایداری شرکت از نظر خطرات قانونی و اعتبــاری، بی ثباتی بازارهای مالی و دسترســی به منابع مالی می‌شود.
مجدداً تاکید می شود که نقش حســابداران در این فرایند بسیار تاثیرگذار است. دلیل اصلی تاییدات فوق این است که میزان پیشرفت و دستیابی به اهداف توسعه پایدار در شرکتها را حســابداران شناسایی، اندازه‌گیری و گزارش میکنند. در این باره حســابداران عدم تقارن اطلاعاتی را به حداقل میرســانند و ریسک‌های سرمایه‌گذاری را میتواننــد بررســی و اندازه‌گیری کنند. همچنیــن آنان میتواننــد گزارشهای مالی مختلف و خدمات حسابرسی را در مدلهای مختلف کسب‌وکار ارائه کنند. امروزه با توجه به مهارتهای ویژه ی حسابداران حرفه‌ای، تاثیر در مدیریت ریسک و فعالیتهای ضد فســاد مالی، تحلیل کسب‌وکار، تضمین شــفافیت در شرکتها و بــه دلیل اهداف توسعه پایدار و تاثیر مثبت آن بر عملکرد شرکتها نقش آنان در حــال مطالعه و ارزیابی مجدد اســت. اهمیت حرفه ی حســابداری و حسابداران در حصول اهداف توسعه پایدار توسط سازمان‌های بین‌المللی حرفه‌ای نیز تبیین و تاکید شــده است.
با عنایت بــه توضیحات فوق، نقش حســابداران درگزارشگری پایداری به شرح زیر قابل خلاصه است:
خلق کنندگان ارزش: حسابداران نقش محوری در توســعه و پیاده‌سازی راهبردها، سیاستها برنامه ها، ســاختارها و فعالیتهای مدیریت بازی میکنند و برای تولید ارزشهای توســعه پایدار میتوانند تعیین مسیر کنند.
ارائه کنندگان ارزش: حســابداران با اســتفاده از اطلاعات و گزارشــگری باکیفیــت به مدیریت افق هایی ارائه میکنند که مبنای راهبر توسعه پایدار است.
حفظ کنندگان ارزش: حسابداران از سرمایه‌های طبیعی، اجتماعی، صنعتی و مالی شرکت حفظ و نگهداری میکنند.
گزارشگران ارزش: حســابداران ضامــن ارایه گزارشهای باکیفیت به ذینفعان هستند.
به‌طور کلی جامعه حســابداران را میتوان به پنج گروه تقسیم کرد: 1- استاندارد گذاران 2- انجمن های حرفه‌ای 3- موسسات خدمات مالی حرفه‌ای 4- حسابداران حرفه‌ای 5- دانشگاهیان
وظیفه کلیدی اســتانداردگذاران حسابداری از لحاظ توسعه پایدار، انجام هماهنگی های لازم برای تدوین وتبیین استانداردهای متحد الشکل است به ترتیبی که منجر به انتشار اطلاعات مربوط توسط شرکتها به ویژه درباره توسعه پایدار شود.
با توجه به ابتکارات موجود در توسعه پایدار ضروری ترین وظیفه انحمن های حرفه‌ای توسعه رویکردهایی نسبت به آموزش، کارآموزی، صدورگواهی وبهبود تواناییهای حرفه‌ای حسابداران است که با ذات بین رشته ای مفهوم توسعه پایدار منطبق باشند.
چالش کلیدی حسابداران حرفه‌ای در سراسر جهان ادغام، ارزیابی، اندازه‌گیری و انتشار شاخص‌های توسعه پایدار در اعمال روزمره خود و درنتیجه واردکردن اهداف توسعه پایدار در محیط فعالیتشان است. در همین ارتباط ACCA و KPMG تغییر نقش‌های سنتی این گروه‌ها درنتیجه‌ی توســعه پایدار را بررسی کرده‌اند. بررســی و تحلیــل نقش‌های این گروه‌ها منجر به مشــخص شــدن چالش‌های پیش روی آنان در به دست آوردن اهداف توسعه پایدار می‌شود؛ زیرا به‌رغم وجود استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IAS) و اســتاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) و نیز اســتانداردهای داوطلبانه‌ای برای صنعت‌ها هیات استانداردهای حسابداری پایداری فاصله‌ای قابل‌توجه بین حســابداری و گزارشگری سنتی با توسعه پایدار و گزارشگری پایداری وجود دارد. از سوی دیگر، کارکنان شرکتها نیز ازآنجاکه دارای منابع، چشم‌انداز و فرصت‌های کافی برای تقویت تلاش‌های خود در دســتیابی به اهداف توســعه پایدار هستند، میتوانند روش‌های حسابداری مناســب را برای پیاده‌سازی توسعه پایدار در محیط شرکتی خود مستقر کنند. این در حالی اســت که به‌کارگیری اهداف توســعه پایدار و راهبردهای آن توسط شرکتها نیازمند اصلاح رویه‌های موجود و ارائه تحلیلی از فرایندهای تصمیم‌گیری بر مبنای ابعاد اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی توسعه پایدار است. در این راستا، حسابداران به‌طور مستقیم نقشی تاثیرگذار در اقدامات لازم برای توسعه پایدار در سطح شرکتها دارند. دانشگاهیان تحقیق درباره مســائل روز حسابداری، تدریس دروس مرتبط برای دانشــجویان، مشــارکت در تدوین استانداردها، به اشتراک‌گذاری دیدگاه‌ها با انجمن‌های حســابداری حرفه‌ای از راه عضویت در کارگروه‌ها توسعه روابط با همه طرف‌های درگیر در توسعه پایدار برای کمک به آن‌ها در درک مزایا و ریسک‌های احتمالی توسعه پایدار را بر عهده‌دارند. دانشگاهیان رشته حسابداری نیز بایــد به‌عنوان پــل ارتباطی بین ایــن گروه‌ها عمل کنند و محصولــی علمی پرورش دهند که به‌عنوان مبنایی برای توســعه روش‌های حسابداری کاربردی و گزارشــگری پایداری قرار گیرد. امیدوارم با توجه به اینکه این موضوع در دستور کار همایش بزرگداشت روز حسابدار استان اصفهان در سال 1402 قرارگرفته و هم‌زمان شاهد ابر چالش‌هایی در استان نظیر بی‌آبی و خشک‌سالی، آلودگی هوا محیط‌زیست، نشست زمین و... هستیم به همت دبیرخانه همایش کارگروهی جهت ایفای نقش فعالان حرفه حسابداری در توسعه پایدار استان تشکیل گردد.
