شرکت‌های زیرشاخه شیشه صنعت کانی غیرفلزی با هشت مولفه مورد قیاس قرار گرفتند

معمای رشد شیشه‌‌سازان

دنیای‌اقتصاد - عباس بیات : صنعت کانی غیرفلزی بازار سهام شامل دو گروه فرآورده نسوز و شیشه است. گروه فرآورده‌‌های نسوز در گزارش اخیر روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در تاریخ ۲۹آبان سال‌جاری با عنوان «دو آفت گریبان‌‌گیر فرآورده‌‌های نسوز» بررسی شد. فرآورده‌‌های نسوز به دلیل وارداتی بودن ماده‌‌اولیه و در نتیجه کمبود آن به همراه مازاد عرضه بر تقاضا، با افت سودآوری و فروش همراه بوده‌‌اند. با این حال، شرکت‌های شیشه‌‌ساز با وجود قیمت‌گذاری دستوری اوضاع مناسبی دارند. از آنجا که ۹۵درصد مواداولیه شیشه‌‌سازان از طریق بازار داخل تامین می‌شود، ریسک کمبود ماده‌‌اولیه این صنعت را تحت‌تاثیر قرار نمی‌دهد. از طرفی با توجه به صادراتی بودن محصولات شیشه‌‌سازان، ریسک قیمت‌گذاری دستوری و مازاد عرضه بر نیاز داخل، سودآوری و فروش آنها را با چالش مواجه نمی‌‌کند.

میزان تولید و فروش شیشه‌‌سازان در هفت‌ماه امسال به‌‌ترتیب رشد 16 و 49درصدی را نسبت به هفت‌ماه سال گذشته به ثبت رسانده است و این جهش خوب در درآمد فروش این صنعت نیز مشاهده می‌شود. بر این اساس مجموع فروش شیشه‌‌سازان در هفت‌ماه امسال 62درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است.

وضعیت سودآوری شیشه‌‌سازان نیز طی سال‌جاری روند افزایشی دوره‌‌های گذشته خود را تکرار کرده است. متوسط سه‌حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص شیشه‌‌سازان بورسی طی سال 1401 در مقایسه با میانگین 12ساله رشد 10درصدی را تجربه کرده است.

طی تابستان امسال نیز روند سودآوری این صنعت حفظ شده و در این فصل متوسط سه‌مولفه حاشیه سود شیشه‌‌سازان 37درصد به ‌‌ثبت رسیده است.

 فزونی عرضه بر تقاضای شیشه

صنعت شیشه یکی از صنایع مهم و پرکاربرد در جهان است که نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره افراد دارد. شیشه به‌‌عنوان یک ماده شفاف و سخت با ویژگی‌‌های منحصربه‌فرد، در تولید انواع محصولات از جمله وسایل تزئینی، ظروف آشپزخانه، شیشه‌‌های خودرو، پنجره‌‌ها و آینه‌‌ها استفاده می‌شود. تاریخچه شیشه‌‌سازی به زمانی بسیار دور بازمی‌گردد، اما تا اوایل قرن نوزدهم، تولید شیشه به‌‌صورت دستی و با استفاده از فنون سنتی انجام می‌شد. با اختراع و استفاده از تکنولوژی‌‌های نوین، فرآیند تولید شیشه تغییر کرده و صنعت شیشه‌سازی به یکی از صنایع پرسود و پیشرفته تبدیل شده است. امروزه، شرکت‌های بزرگی در سراسر جهان در این صنعت فعالیت می‌کنند و تولیدات شیشه‌‌سازی به صورت گسترده در بازارهای مختلف عرضه می‌‌شوند. در ایران 14شرکت بزرگ و فعال تولید بطری‌‌ شیشه‌‌ای وجود دارد که در حال حاضر بدون اضافه شدن طرح‌‌های جدید، ظرفیت این واحدها در مجموع 641هزار تن است و با افزوده شدن طرح‌‌های جدید، ظرفیت کل این مجتمع‌‌ها به حدود یک‌میلیون تن خواهد رسید. البته طرح‌‌های محلی دیگری نیز در حال بهره‌‌برداری هستند که ظرفیت کل کشور را به حدود 1.5میلیون تن خواهد رساند. به‌نظر می‌رسد با توجه به نیاز حدود 700هزار تنی کشور در سال‌های آتی، نیازمند صادرات در ظرفیت‌‌های جدید‌‌الاحداث خواهد بود.

 هفت شرکت 27هزار میلیاردی بازار سهام

صنعت کانی ‌‌غیرفلزی شامل دو گروه تولیدکننده از قرار فرآورده‌‌های نسوز و شیشه‌‌سازان است. صنعت فرآورده نسوز در دوره‌‌های اخیر برخلاف شیشه‌‌سازان عملکرد ضعیفی از خود به ثبت رسانده است. شرکت‌های شیشه‌‌ساز بورسی شامل هفت‌شرکت هستند که در حال حاضر با ارزش بازار بیش از 27هزار میلیارد تومانی در بازار سهام معامله می‌‌شوند. بیشترین ارزش به شرکت «کساپا» تعلق دارد که حدود 7هزار و 100میلیارد تومان ارزش‌گذاری شده است. نسبت قیمت به سود هر سهم این صنعت در حال حاضر 12واحد است و با توجه به متوسط نسبت قیمت به سود 7واحدی کل بازار سرمایه می‌‌توان گفت شرکت‌های شیشه‌‌ساز جزو صنایع ارزشی بازار محسوب می‌‌شوند. کمترین نسبت P/E به شرکت «کهمدا» با 5.2واحد تعلق دارد و این به آن معناست که در صورت ورود پول به حساب شیشه‌‌سازان، استقبال سرمایه‌گذاران از این شرکت بیشتر خواهد بود.

 شکست رکورد 12ساله تولید

روند تولیدات شیشه‌‌سازان نشان می‌دهد که از سال 90 هر سال به‌طور متوسط 17درصد به مجموع تولیدات این صنعت افزوده شده است. روند تولیدات این صنعت همواره افزایشی بوده و این رشد طی سال 1401 با ثبت افزایش نزدیک به 60درصدی به اوج 12ساله خود رسیده است. این روند افزایشی طی سال‌جاری نیز تداوم داشته و مجموع تولیدات شیشه طی سال‌جاری 336هزار تن به ثبت رسیده که در قیاس با مدت مشابه سال قبل رشد 16درصدی را تجربه کرده است. در این مدت بالاترین میزان رشد مقدار تولید به شرکت «کهمدا» تعلق دارد که طی سال‌جاری با ثبت تولید 80هزار تنی رشد 39درصدی را تجربه کرده است. در مقیاس نقطه به نقطه در 30روز مهرماه سال‌جاری مجموع تولید شیشه‌‌سازان بورسی 51هزار تن به‌‌ثبت رسیده است که در قیاس با مهرماه سال گذشته رشد 8درصدی را تجربه کرده‌‌اند.

با توجه به انبارپذیری انواع شیشه، بهتر است آمار مقدار فروش شیشه‌‌سازان در کنار تولید آنها بررسی شود. بر این اساس بررسی وضعیت مقدار فروش شیشه‌‌سازان نشان می‌دهد که در 12سال اخیر به‌طور متوسط هر سال 13درصد به فروش آنها افزوده شده است. شیشه‌سازان در سال 96 با ثبت رشد 52درصدی، بیشترین میزان رشد مقدار فروش را تجربه کرده‌‌اند.

با این حال در 12ماه 1401 برعکس تولیدات، عملکرد مقدار فروش این صنعت مطلوب نبوده و نسبت به سال ماقبل تنها 36درصد رشد داشته است و چون میزان تولید در سال 1401 از مقدار فروش پایین‌‌تر بوده است، طی سال‌جاری میزان تولید شیشه‌‌سازان رشد چندانی نکرده است و این شرکت‌ها عمدتا محصولات انبار خود را به فروش رسانده‌‌اند. بر این اساس طی سال‌جاری مجموع مقدار فروش این صنعت نسبت به هفت‌ماه سال گذشته رشد 49درصدی را تجربه کرده است. در مقیاس مقدار فروش، شرکت «کهمدا» با ثبت فروش 77هزار تنی و رشد 94درصدی همچون مقیاس تولید بیشترین میزان رشد مقدار فروش را نسبت به دیگر شیشه‌‌سازان تجربه کرده است. در هفتمین ماه سال مجموع مقدار فروش شیشه‌‌سازان 362هزار تن ثبت شده که نسبت به مهرماه سال گذشته 49درصد افزایش یافته است.

 «کساپا» سردمدار رشد نرخ فروش

بر هیچ‌کس پوشیده نیست که قیمت‌گذاری دستوری در صنایع تولیدی تا چه میزان شرکت‌ها را با ضرر و زیان مواجه کرده است. با این حال در برخی از صنایع که مواداولیه خود را از طریق واردات تامین می‌کنند، قیمت دستوری ضرر دوچندانی بر جای می‌‌گذارد. با این حال در صنعت شیشه با توجه به اینکه 95درصد مواد اولیه از داخل تامین می‌شود و این صنعت صادرات‌محور است، آسیب قیمت دستوری تا حد زیادی رفع شده است. ارزیابی نرخ‌‌ فروش محصول اصلی شیشه‌‌سازان که بیشترین سهم از درآمد شرکت را تشکیل می‌دهد، رشد 51درصدی را طی سال‌جاری نسبت به هفت‌ماه سال قبل نشان می‌دهد. در این بازه بیشترین میزان رشد نرخ فروش به شرکت «کساپا» تعلق دارد که موفق شده است محصول اصلی خود یعنی انواع شیشه‌‌های ایمنی تیبا را با 88درصد رشد نرخ نسبت به هفت‌ماه سال گذشته به فروش برساند. در هفتمین ماه 1402، متوسط افزایش نرخ فروش شیشه‌‌سازان بورسی در مقایسه با میانگین 1401، 47درصد به ثبت رسیده است. در این بازه نیز «کساپا» با رشد 85درصدی نرخ فروش سردمدار رشد نرخ فروش بوده است. در مهرماه میانگین افزایش نرخ فروش محصول اصلی شیشه‌سازان در قیاس با سال‌جاری 6درصد به ثبت رسیده است. طی این ماه یک‌بار دیگر «کساپا» عرض‌اندام کرده و با رشد 14درصدی محصول شیشه‌‌های ایمن تیبا بیشترین میزان افزایش نرخ را در بین سایر شیشه‌‌سازان از آن خود کرده است.

 یکه‌تازی «کگاز» در درآمد حاصل از فروش

فروش شیشه‌‌سازان در 12سال اخیر هر سال رشد 39درصدی را تجربه کرده است. اوج رشد شیشه‌‌سازان در سال 98 به وقوع پیوسته که مجموع درآمد این صنعت رشد 86درصدی را به ثبت رسانده است. طی سال 1401 نیز شیشه‌‌سازان رشد درآمد خوبی را تجربه کردند. بر این اساس طی 12ماه 1401 مجموع درآمد فروش این صنعت 5هزار و 288میلیارد تومان به ثبت رسیده که در مقایسه با سال ماقبل افزایش 77درصدی را تجربه کرده است. عامل اصلی رشد درآمد فروش شیشه‌‌سازان به جهش مقدار تولید در سال گذشته همگام با افزایش نرخ فروش بازمی‌گردد. طی سال‌جاری افزایش درآمد فروش تداوم داشته و در هفت‌ماه امسال مجموع فروش شیشه‌‌سازان 4هزار و 112میلیارد تومان به ثبت رسیده که در قیاس با مدت مشابه رشد 63درصدی را به ارمغان آورده است. در این مقیاس بیشترین افزایش درآمد فروش به شرکت «کگاز» تعلق دارد که طی هفت‌ماه با ثبت فروش 740میلیارد تومانی و رشد 130درصدی رکورددار بیشترین افزایش درآمد در بین شیشه‌‌سازان بورسی است. بررسی نقطه به نقطه درآمد فروش شیشه‌‌سازان نشان می‌دهد که در مهر سال‌جاری این صنعت با ثبت فروش 525میلیارد تومانی موفق شده است مجموع درآمد خود را 39درصد نسبت به مهر سال گذشته افزایش دهد. طی ماه مهر نیز شرکت «کگاز» با ثبت درآمد فروش 146میلیاردی و رشد 185درصدی یکه‌‌تاز رشد نرخ فروش در هفتمین ماه سال بوده است. عامل اصلی جهش ماهانه و هفت‌ماهه شرکت «کگاز» به سهم بالای صادرات این شرکت بازمی‌گردد.

بررسی سهم صادرات شیشه‌‌سازان نشان می‌دهد که طی چهار سال اخیر به‌طور متوسط 20درصد از درآمد کل این صنعت از دریچه صادرات تامین شده است. روند درآمد صادراتی این صنعت افزایشی است و طی سال‌جاری به‌طور متوسط 27درصد سهم صادرات شیشه‌‌سازان بوده و 7درصد نسبت به متوسط سالانه جهش یافته است. بیشترین میزان صادرات در شیشه‌‌سازان به شرکت «کگاز» تعلق دارد که در مدت هفت‌ماه سال‌جاری حدود 40درصد از درآمد کل این شرکت را تشکیل داده است. طی هفتمین ماه امسال سهم صادرات شیشه‌سازان 29درصد بوده که در مقایسه با مهر سال گذشته 5درصد رشد یافته است.

 جهش سود به‌دنبال گسترش صادرات

آنالیز اجزای تشکیل‌دهنده بهای تمام‌شده شیشه‌‌سازان نشان می‌دهد که در دوره‌‌های گذشته به‌طور متوسط 55درصد از بهای تمام‌شده این صنعت به مواد مستقیم تعلق دارد و در بازه سالانه سهم مواد مستقیم افزایش یافته، به طوری که طی سال گذشته به 64درصد رسیده است. سربار تولید در شیشه‌‌سازان با توجه به ماهیت محصول تولیدی آنها برخلاف بسیاری از صنایع تولیدی دیگر سهم بسزایی دارد. از سال 90، سربار تولید به‌طور متوسط 38درصد از بهای تمام‌شده را تشکیل داده و جزو هزینه‌‌های بااهمیت این صنعت محسوب می‌شود. درخصوص مواد مستقیم با توجه به اینکه بیش از 95درصد آن از طریق بازار داخلی تامین می‌شود، هیچ‌گونه ریسکی شرکت‌های شیشه‌‌ساز را تهدید نمی‌‌کند.  متوسط حاشیه سودهای ناخالص، عملیاتی و خالص شیشه‌‌سازان بورسی از سال 90 به‌‌ترتیب 34، 25 و 19درصد به‌‌ثبت رسیده است. روند سودآوری شیشه‌‌ای‌ها همواره افزایشی بوده، به‌‌طوری که متوسط سه حاشیه سود این صنعت طی سال‌های 1400 و 1401 به‌‌ترتیب 38 و 35درصد به‌‌ثبت رسیده که در مقایسه با متوسط 12ساله افزایش 10درصدی را به ثبت رسانده است. عملکرد خوب شیشه‌‌سازان در بحث سودآوری در بازه فصلی نیز مشاهده می‌شود. بر این اساس متوسط سه حاشیه سود شیشه‌‌سازان طی 12فصل اخیر 37درصد بوده که در تابستان امسال برخلاف بهار افت حاشیه سود را تجربه نکرده و توانسته است میانگین حاشیه سود 13دوره گذشته خود را تکرار کند. عامل کلیدی در رشد سودآوری سالانه و حفظ حاشیه سود فصلی این صنعت به بحث صادرات بازمی‌گردد. از آنجا که شیشه تولیدی کشور مازاد نیاز است شیشه‌‌سازان با استاندارد‌سازی محصولات خود توانستند در بازار جهانی جایگاه به‌دست آورند و محصولاتشان را عرضه کنند. در میان هفت شرکت شیشه‌‌ساز بورسی طی سال 1401، «کهمدا» با ثبت متوسط سه‌حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص 57درصد توانسته است نسبت به دیگر هم‌‌گروهی‌‌های خود عملکرد بهتری را به لحاظ حاشیه سود به ثبت رساند. با این حال این شرکت طی تابستان سال‌جاری برخلاف دوره‌‌های گذشته نتوانسته است حاشیه سود بالایی را به ثبت رساند. بر این اساس در بازه فصلی طی دومین فصل امسال، شرکت «کقزوی» موفق شده است با متوسط حاشیه سود 56درصدی گوی سبقت سودآوری را از هم‌‌گروهی‌‌های خود برباید.