دکتر علی‌اصغر شالبافیان

منبع: گردشگری سلامت در رویکردی جامع

سال ۱۹۹۹ مجموع بیماران خارجی که به‌منظور معالجات پزشکی به کشور هند سفر می‌کردند، به ندرت به بیش از ۱۰هزار نفر می‌رسید؛ این در حالی است که امروز سالانه بیش از ۱۰۰هزار بیمار خارجی به هند سفر می‌کنند و این کشور هر روز به رقبای اصلی خود در این عرصه نزدیک‌تر می‌شود.

کشور هند به واسطه صنعت موفق فناوری اطلاعات خود، ‌به‌خصوص در بخش نرم‌افزار و مراکز تماس، از شهرت جهانی برخوردار است و بعد از صنعت نرم‌افزار، گردشگری پزشکی رو به رشدترین و موفق‌ترین صنعت خدماتی در این کشور است. از سوی دیگر، صنعت قوی و شناخته‌شده داروسازی هند که مطابق استانداردهای دقیق اداره تغذیه و داروی ایالات متحده فعالیت می‌کند نیز سهم بسزایی در موفقیت گردشگری پزشکی این کشور داشته است. در حوزه تندرستی، صنعت اسپای هند هنوز یک بازار کوچک و نسبتا جدید است که ریزورت‌ اسپاها (اسپاهای کنار چشمه‌های آب معدنی) آن را احاطه کرده‌اند. این بخش، یک رشد اقتصادی ۱۴درصدی در سال ۲۰۱۳ را به ثبت رساند. این میزان رشد کمتر از انتظارات مورد نظر از این صنعت بود و منتج به توسعه صنعت سلامت و تندرستی کمتر از میزان مورد انتظار شد.

به‌رغم افزایش درآمدهای قابل توجه، شرایط ضعیف اقتصادی تاثیر زیادی بر گردشگری سلامت و تندرستی بر جای نهاده است. این وضعیت به واسطه هزینه‌های هنگفت خدمات که اکثر مصرف‌کنندگان استطاعت مالی آن را نداشتند، بسیار وخیم‌تر شده بود و بیشتر مشتریان انتخاب یک اسپای روزانه را به اسپاهایی که شامل امکانات اقامت بودند و قیمتشان بسیار زیادتر از اسپاهای روزانه تمام می‌شد، ترجیح می‌دادند.

نقاط قوت

جذابیت‌های عمده گردشگری سلامت در هند عبارت است از: هزینه‌های پایین درمان نسبت به سایر کشورها؛ پرسنل پزشکی آموزش‌دیده و مجرب و بیمارستان‌های مشهور جهانی؛ کیفیت مطلوب مراقبت و پیشرفته بودن بخش مراقبت‌های سلامت با دسترسی به فناوری‌ها و استانداردهای جهانی و پیروی از اصول بیمارستان‌های غرب؛ نبود موانع زبانی و تسلط اکثر پرسنل پزشکی به زبان انگلیسی؛ قدمت طولانی درمان‌های شفابخش سنتی و جایگزین، برای مثال آیورودا (علم زندگی و عمر طولانی).

از منظر هزینه‌های پزشکی، کشور هند همانند برخی از کشورهای دیگر روی قیمت کم خدمات پزشکی خود تاکید می‌کند. در حقیقت، با وجود اینکه تکنولوژی در این کشور به همان اندازه غرب ارتقا یافته و پزشکان در اقدامات جراحی بسیار مجرب هستند، اما اغلب هزینه تمام‌شده خدمات پزشکی و همچنین هزینه بیمه در مقایسه با کشورهای غربی بسیار اندک است.به‌طور کلی، تفاوت هزینه خدمات پزشکی کشورهای آسیایی با کشورهای اروپایی و ایالات متحده بسیار زیاد است، اما هند در میان سایر کشورهای آسیایی نیز از جایگاه ویژه‌ای در ارائه خدمات با کیفیت مناسب و هزینه کم برخوردار است.

یک مقایسه تحلیلی بین هند و تایلند نشان می‌دهد که اگرچه کشور هند از لحاظ اقدامات جراحی متعارف ارزان‌ترین مقصد گردشگری پزشکی است، اما هنوز بخش مهمی از جمعیت ایالات متحده، تایلند را به هند ترجیح می‌دهند و این‌گونه به‌نظر می‌رسد که تایلند بخش زیادی از بازار هند را می‌رباید. برخی دلیل آن را برخورداری تایلند از سیستم‌های حمل‌ونقل مناسب، مسیرهای پروازی بهتر و شبکه زمان‌بندی و پاسخگویی مناسب‌تر می‌دانند.

به گفته کارشناسان، از سوی دیگر کشور هند، پس از پاناما، برزیل، مالزی و کاستاریکا رتبه پنجم را در میان جذاب‌ترین مقاصد گردشگری پزشکی جهان برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، کسب کرده است. کسب این جایگاه در نتیجه تلاش‌های بی‌وقفه و مشوق‌های حمایتی دولت برای تسهیل سرمایه‌گذاری خصوصی و جذب سرمایه‌های خارجی به این حوزه است. برای مثال دولت به یک شرکت آلمانی اجازه داده است که با مالکیت سهام خارجی ۹۰درصد، یک بیمارستان ۲۰۰ تختخوابی در دهلی احداث کند.

دولت همچنین مشوق‌هایی را برای تسهیل سرمایه‌گذاری در این حوزه ارائه کرده است که برای نمونه می‌توان به این موارد اشاره کرد: اخذ آسان سرمایه بلندمدت برای ایجاد یا توسعه تسهیلات پزشکی؛ افزایش نرخ استهلاک مجاز برای تجهیزات قدیمی؛ کاهش مالیات کالاهای وارداتی بر تجهیزاتی که برای نجات زندگی افراد به‌کار گرفته می‌شوند. در یک اقدام توسعه‌ای نیز وزارت امور خارجه هند برای بیماران و همراهانشان که برای معالجات پزشکی به این کشور می‌آیند، ویزای پزشکی مخصوص فراهم کرده است. ویزای پزشکی به دارنده آن اجازه ورود به هند برای یک دوره حداکثر یکساله را می‌دهد که تحت شرایط خاص (ارائه گواهی پزشکی و ...) برای یک دوره ۱۲ ماهه دیگر نیز قابل تمدید است.

چالش‌ها

یکی دیگر از دلایل رشد گردشگری پزشکی و تندرستی در هند نیز به این حقیقت برمی‌گردد که در چند سال اخیر ارزش روپیه هند در برابر دلار آمریکا کاهش یافت. اگرچه بهای آن در سال ۲۰۱۴ کمی افزایش یافت، اما انتظار می‌رود ارزش کم پول رایج هند، در رشد گردشگری سلامت و تندرستی در هند تاثیر بسزایی داشته باشد. با این وجود یک تهدید اساسی که متوجه رشد این صنعت است، دشواری فرآیند گرفتن ویزای پزشکی مذکور است. این تهدید، رشد صنعت گردشگری تندرستی را نیز محدود می‌سازد.

یک چالش عمده در حوزه تندرستی به‌خصوص در صنعت اسپای هند، اعتبار و صحت درمان است که همواره دانش درمان‌های سنتی از قبیل آیورودا را دنبال نمی‌کند و این مساله موجب شده که بسیاری از پزشکان آیورودا کاربرد آیورودا در صنعت اسپا را مورد سوال قرار دهند. چالش دیگر، اعتباربخشی و استانداردسازی خدمات و آموزش اسپا است. با این حال، انجمن اسپا و تندرستی هند در خصوص بررسی این مسائل، با پشتیبانی دولت، فعالیت‌هایی انجام داده است.