مرتضی احمدی* به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات و استفاده از اینترنت و ابزارهای ارتباطی در صنعت گردشگری، تاثیرات شگرفی در عرضه و تقاضای گردشگری گذاشته است.
گردشگران تا دو دهه قبل، دسترسی کافی به اطلاعات مقاصد سفر و عرضه‌کنندگان عمده خدمات سفر و نیز به انواع مختلف برنامه‌های سفر و بسته تورهای مسافرتی نداشتند و در نهایت از بین یکی از همان محدود گزینه‌ها ناگزیر به انتخاب بودند؛ اما امروز با امکانی که فناوری اطلاعات وارتباطات و اینترنت به وجود آورده است، دسترسی گردشگران به اطلاعات و انواع برنامه‌های سفر بسیار آسان شده است؛ به‌طوری که برآورد می‌شود بیش از 80 درصد از گردشگران بین‌المللی مقاصد سفر خود را براساس اطلاعات اینترنتی انتخاب می‌کنند. نه تنها اطلاعات سفر و انواع برنامه سفرها را از طریق اینترنتی به دست می‌آورند ومقایسه می‌کنند، بلکه می‌توانند به‌طور مستقیم هریک از عناصر خدمات تور یا ترکیبی از آنها را از عرضه‌کنندگان عمده به‌صورت آنلاین خریداری کنند.
اینترنت در ساختار صنعت سفر واردشده است و این امر بیشتر به نفع مشتریان است زیرا به دلیل دسترسی به اطلاعات دقیق به‌طور مستمر و ارتباط مستقیم با عرضه‌کنندگان خدمات گردشگری، قدرت چانه‌زنی آنها افزایش یافته است. اینترنت موجب شفافیت، امکان انتخاب و انعطاف‌پذیری دربازار سفر شده و بنابراین مشتریان می‌توانند قیمت‌ها و خدمات را با دسترسی به اطلاعات درست مقایسه کنند و این امر قدرت چانه‌زنی عرضه‌کنندگان خدمات را کاهش داده است.
بنابراین پیدایش گردشگری الکترونیکی موجب تغییر پارادیم در صنعت سفر و گردشگری شده است. هریک از ذی‌نفعان و سهامداران در بخش گردشگری باتوجه به اثرات فناوری اطلاعات وارتباطات، ناگزیر به باز تعریف نقش و دامنه فعالیت‌های خود هستند. چالش‌ها و راهکارهایی در این زمینه وجود دارد؛ اما رقابت، هسته اصلی کسب‌وکارهای گردشگری الکترونیکی است.
آژانس‌های مسافرتی و واسطه‌ها باید نقش خود را تغییر دهند تا بتوانند در آینده رقابت کنند. نوآوری مستمر در تکنیک‌ها و استفاده از همین فناوری برای عرضه محصولات و خدمات با ارزش افزوده و متفاوت، اختصاصی و متناسب با درخواست مشتری ضروری است.
اگرچه فناوری‌های اطلاعات وارتباطات فواید زیادی به خصوص در کارآیی، هماهنگی، تمایز وکاهش هزینه دارد، اما یک داروی جهانی برای درمان نیست. سازمان‌هایی قادر به رقابت در آینده خواهند بود که به این موضوع توجه کنند و تغییرات مستمر را رصد کنند. این امر مستلزم مهندسی مجدد فرآیندهای کسب‌وکار و چشم‌انداز مدیریت استراتژیک برای رسیدن به اهداف است.
نکته کلیدی برای باقی ماندن در رقابت، تاکید بر ظرفیت‌های اصلی و استفاده از فرصت‌ها و امکاناتی است که تکنولوژی برای موقعیت استراتژیک آنها را در گردشگری فراهم می‌کند.
این موضوع در کنفرانس گردشگری الکترونیکی ایران که در تاریخ ۸ و۹ آبان ماه ۱۳۹۲ در هتل آزادی تهران برگزار خواهد شد، بیشتر موردبررسی قرار خواهد گرفت.
* رییس ستاد برگزاری و دبیرعلمی کنفرانس گردشگری الکترونیکی ایران