دکتر سید شهاب طباطبایی، مدیرعامل شرکت نام‌آوران مهر صنعت فولاد، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»
ساخت نیروگاه خورشیدی انگیزه تولید تجهیزات را افزایش می‌دهد
استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر یا پاک در جهان، روزبه‌روز در حال افزایش است و در همین راستا، قیمت پنل‌های خورشیدی رو به کاهش و ظرفیت تأمین انرژی از نور خورشید شدت یافته است؛ به‌گونه‌ای که طبق مطالعات صورت گرفته، پیش‌بینی می‌شود که طی پنج سال آینده، پنل‌های خورشیدی بیشتری در جهان نصب شود تا جایی که ظرفیت آن به یک تریلیون وات خواهد رسید.
این در شرایطی است که یک تریلیون وات انرژی موردنیاز یک‌سوم کل جمعیت آمریکاست، همچنین پیش‌بینی‌شده که تا سال ۲۰۲۳ حدود ۲۰ درصد کل پنل‌های خورشیدی در جهان در کشورهای آسیایی چون چین، هند و ژاپن نصب خواهد شد. چین و ژاپن تا دو سال آینده نیمی از تأسیسات پنل خورشیدی را راه‌اندازی خواهند کرد و آمریکای شمالی و اروپا تا ۲۰۲۳ در حدود ۲۸ درصد سهم بازار پنل‌های خورشیدی را به خود اختصاص خواهند داد.
طبق این پیش‌بینی‌ها، ظرفیت پنل‌های خورشیدی در خاورمیانه از سه درصد کنونی به ۹ درصد کل جهان خواهد رسید. دلیل اصلی این انتقال به انرژی خورشیدی، افزایش تقاضای برق در جهان است و با توجه به این‌که پنل‌های خورشیدی قیمت هزینه‌های تولید برق را کاهش می‌دهد، هرروز قیمت تولید برق از این طریق رقابتی‌تر خواهد شد و راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی هرروز مقرون به‌صرفه‌تر می‌شود.
برنامه دولت برای تجدیدپذیرها
هرچه از میزان تقاضای جهان برای انرژی‌های فسیلی کاهش یابد، میزان تقاضا برای تجدیدپذیرها افزایش می‌یابد. در این میان نمی‌توان ظرفیت بالای ایران در حوزه تجدید پذیرها را نادیده گرفت. البته بیشتر برنامه‌ریزی دولت برای تشویق و ترغیب سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در این زمینه و از طرفی هم سیاست‌گذاری برای توسعه بوده است؛ یعنی سیاست فعلی دولت احداث مستقیم نیروگاه‌های خورشیدی و بادی توسط خود دولت نیست، لیکن مواردی را به‌صورت آزمونه مانند نیروگاه‌های بادی منجیل و دیزآباد نیشابور و نیروگاه‌های خورشیدی در سمنان و یزد اجرا کرده است.
روندی که در دو سال اخیر در پیش‌گرفته شده، به تعریف تعرفه‌های جذابی برای خرید برق تضمینی تجدیدپذیرها منجر شده است که این امر باعث تسریع در توسعه احداث نیروگاه‌های تجدید پذیر به‌خصوص نیروگاه‌های خورشیدی فتوولتائیک توسط سرمایه‌گذاران بخش خصوصی شده و تاکنون ظرفیت قابل‌توجهی از نیروگاه‌های خورشیدی فتوولتائیک در ایران نصب‌شده است.
سید شهاب طباطبایی، مدیرعامل شرکت نام‌آوران مهر صنعت فولاد، درباره میزان هدر رفت انرژی و محل‌های هدر رفت به «دنیای اقتصاد» گفت: من اطلاع آماری دقیق ندارم و باید از شرکت توزیع در استان‌های مختلف اخذ شود. ما این را می‌دانیم که هدر رفت انرژی در صنایع استان بسیار زیاد است. مطمئناً ما با استانداردها فاصله‌داریم. اولین هدر رفت ما در نیروگاه‌های فسیلی است که راندمان‌ها نسبت به استاندارد جهانی بسیار پایین است و از هر صد واحد انرژی ورودی به نیروگاه فسیلی، حدود 30 واحد به انرژی الکتریسیته تبدیل می‌شود. این می‌تواند تا 50 واحد بالا بیاید. در بحث انتقال، زمانی که انرژی به دست مصرف‌کننده می‌رسد هم هدر رفت زیادی داریم. وقتی هم انرژی به مشترک رسید؛ در هر صنعت از فولاد و نساجی و... نسبت به استانداردهای جهانی، هدر رفت های زیادی داریم.
او افزود: مثلا به ازا هر کیلووات ساعت انرژی که به صنعت ما می‌رسد در استاندارد جهانی 1 دلار پول درمی‌آورند ما نیم دلار درمی‌آوریم. ما در بخش‌های مختلف هدر رفت زیادی را تجربه می‌کنیم و جز بدترین کشورها ازنظر هدر دادن انرژی هستیم.
وی در ادامه نسبت به فاصله ایران تا استانداردهای جهانی در حوزه انرژی‌های تجدید پذیر بیان کرد: ما یک‌زمان خود را با پتانسیل‌هایمان مقایسه می‌کنیم؛ یک‌زمان با استاندارد جهانی مقایسه می‌کنیم یک زمان هم با گذشته مقایسه می‌کنیم. ما پتانسیل بالایی داریم و جز بهترین کشورهای دنیا ازنظر تابش خورشید در کنار خنکی هوا هستیم.
هوای کویری سخت برای بحث نیروگاه‌های خورشیدی خوب نیست که ما آن مشکل را نداریم. ما چون ارتفاع نسبی در کشور داریم، تابش و دمای خوبی داریم که بهترین نقطه دنیا برای انرژی تجدید پذیر را ایجاد می‌کند اما بااین‌وجود هنوز نتوانستیم درست از این پتانسیل استفاده کنیم. در قیاس با جهان هم برخی نقاط که پتانسیل داشته‌اند از ما جلوترند. ما نسبت به 5 سال گذشته حرکت‌های خوبی در استان اصفهان و کل کشور داشتیم. دو صنعت پیشرو فولاد مبارکه و پالایشگاه اصفهان، هر دو وارد این موضوع شده‌اند و فولاد عملیات آن را هم اجرایی کرده اما پالایشگاه در مرحله طراحی است. عددهای خیلی بزرگ در این پروژه‌ها خرج می‌شود و ما تاکنون به 600 مگاوات برق خورشیدی در کشور نرسیدیم؛ فولاد مبارکه به‌صورت یکپارچه روی 600 مگاوات کار را شروع کرده است. پالایشگاه در دونقطه اقدام به کارکرده است. اگر تامین مالی این پروژه‌ها درست انجام شود و خوب مدیریت شود؛ وضعیت استان و کشور تجربه خوبی به دست می‌آورد. پالایشگاه تهران و نقاط دیگر کشور هم تحرک‌هایی داشته‌اند اما پیشرو نیروگاه خورشیدی دو صنعت بزرگ اصفهان بوده‌اند. در کنار سرمایه‌های خرد و متوسط در کنار این کار، در قیاس با خودمان کم‌کم می‌توانیم از پیشرفت صحبت کنیم.
مدیرعامل شرکت نام‌آوران مهر صنعت فولاد، درباره میزان کیفیت فنّاوری انرژی‌های تجدید پذیر در ایران اظهار‌کرد: الان سرعت پیشرفت فنّاوری خیلی بالا رفته و هر 6 ماه با یک فنّاوری جدیدتر مواجهیم و فنّاوری یک سال قبل قدیمی شده است. ما نباید خود را درگیر این مساله کنیم و آن‌قدر پتانسیل در دسترس در ایران داریم که می‌توانیم با آن نیروگاه احداث کنیم. همه جای دنیا با همین فنّاوری نسبی چندین نیروگاه ساخته‌اند.
ما با فنّاوری‌های قدیمی در دسترس هم اقدامی نکردیم و نباید نگران عقب ماندن از روز دنیا باشیم. فنّاوری عوض بشود یا نشود ما باید برق را تولید کنیم. اگر تامین مالی صورت بگیرد، فنّاوری مشکلی نیست که ما را عقب نگه دارد. ما فنّاوری امروز را داریم و فنّاوری فردا هم‌دست یافتنی می‌شود و اگر این گفتمان مطرح شود که انرژی تجدید پذیر مهم است، همه جدی‌تر وارد صحنه می‌شوند. ماتحت هر شرایط باید از فنّاوری روز خودمان استفاده کنیم. دیگر نقاط دنیا نیروگاه‌های جدی با همین فنّاوری دارند اما ما تا همان نقطه هم فاصله زیادی داریم. مثلا فرض کنید ما هنوز با ظرف‌شویی آشپزخانه درست ظرف نشستیم تا بعد به سراغ ماشین ظرف‌شویی برویم. ما خیلی ابتدای کار هستیم.
وی افزود: ما الان به‌زحمت 600 مگاوات برق خورشیدی در کل کشور داریم؛ اما یک نیروگاه 1500 مگاوات در ترکیه احداث‌شده است. در کشورهای اطراف ما ظرفیت‌ها بسیاری دارند و عربستان هم سرمایه‌گذاری بسیار زیادی در این حوزه کرده است. کشورهای ضعیف اطراف ما هم به این حوزه ورود کرده‌اند.
طباطبایی درباره تولید تجهیزات انرژی‌های تجدید پذیر در ایران گفت: برخی از تجهیزات ما تولید داخل است اما بخشی از آن‌هم خارجی است. تولید داخل نیازمند تقاضا زیاد است. من اگر کارخانه پنل بزنم و مشتری نداشته باشد این سرمایه‌گذاری عملیاتی نمی‌شود و واردات افزایش می‌یابد.
اگر فعلا فقط نیروگاه احداث کنیم و نیروگاه احداث کردن ادبیات ما شود؛ تولیدکنندگان هم انگیزه پیدا می‌کنند تا وارد این بازار شوند. ما باید مشتری پایدار ایجاد کنیم که سالی 10 هزار مگاوات برق تولید کند. فشار برای تولید داخلی بدون مشتری هم نتیجه نمی‌دهد. باید اول کار از محصولات خوب استفاده کنیم و زمانی که احداث نیروگاه زیاد شد این مشکل حل می‌شود.
