غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی*

قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در مارس ۲۰۱۱) طی مدت زمان ۱۴ فوریه الی ۱۸ فوریه ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود. به‌رغم کاهش دمای هوا در آمریکا و افزایش تقاضای گرمایشی گاز طبیعی و همچنین کاهش قابل توجه سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا به میزان ۲۳۳ میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به ۱۱ فوریه ۲۰۱۱، قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بازار بورس نایمکس، ابتدا از حدود ۹۲۵/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ تا بیش از ۹۷۶/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۵ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۸۷۶/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۸ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت.

قیمت‌های آتی‌ گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) نیز برای تحویل در ماه مارس ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده است و ابتدا از حدود ۴۸۱/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۳۲۰۵/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۶ فوریه کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۴۷۸۷/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۸ فوریه افزایش یافت. قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و در ابتدا با ۲۲ سنت (۳۵/۵ درصد) کاهش از حدود ۱۱/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۸۹/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۹۳/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۶ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان ۴۶/۳۵ درصد از قیمت ۰۹/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال ۲۰۱۰ ، پایین تر است. قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار نیویورک نیز از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا با ۹۵/۱ دلار (۴۶/۲۸ درصد) کاهش از حدود ۸۵/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۹/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی مجددا با ۷۱ سنت (۴۹/۱۴ درصد) افزایش تا سطح ۶۱/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و دوباره تا سطح ۶۳/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۶ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت. همچنین قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۲۵/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۰۵/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۶ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت.

بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی

قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۱۸ فوریه ۲۰۱۱ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس، طی هفته گذشته در ابتدا به دلیل ظهور نشانه‌هایی از بازگشت آرامش به مصر و منطقه کانال سوئز، افزایش قیمت کالا و خدمات در آمریکا، اعمال سیاست‌های ضد تورمی دولت چین و نگرانی‌ها از کاهش تقاضای نفت خام و فرآورده‌های نفتی در این کشور، افزایش ۳۰۰ هزار بشکه ای تولید نفت خام اوپک در ژانویه ۲۰۱۱ بنابر تازه‌ترین نظرسنجی پلاتس، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از حدود ۵۱۷۴/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۴۸۸۸/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۵ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی مجددا در پی انتشارآمار مثبت اقتصادی چین، افزایش سطح تقاضای پیش‌بینی شده برای نفت خام اوپک در سال ۲۰۱۱ به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز نسبت به برآورد قبلی این سازمان، توقف تولید چند میدان نفتی در مناطق فراساحلی غرب استرالیا به دلیل توفان‌های حاره‌ای، افزایش نگرانی‌ها درباره گسترش موج ناآرامی‌های سیاسی به کشورهای عربی تولیدکننده نفت، نگرانی از اعتصاب کارگران در حوالی کانال سوئز، اختلال در خط لوله‌های نفت در خلیج مکزیک و کلمبیا، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۲۸۶ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب تا سطح ۵۵۱۳/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۸ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت. البته طی هفته مذکور، افزایش سطح ذخیره سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۲۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ و انتشار برخی آمار منفی از اقتصاد آمریکا نظیر افزایش تعداد جویندگان کار در این کشور از عوامل تضعیف‌کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌روند.

از سوی دیگر، قیمت سوخت حرارتی در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی و کاهشی مذکور و همچنین به‌رغم کاهش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۱/۳ میلیون بشکه و افزایش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۲۹۷ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۱ فوریه ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۷۵۰۴/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ تا بیش از ۷۷۴۸/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۶ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۷۱۲۹/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۸ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت.

قیمت‌های آتی‌ گازوئیل اروپا نیز طی دوره مذکور از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و در ابتدا از حدود ۸۳۰۸/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۸۱۶۲/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۵ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۸۳۷۳/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و دوباره تا سطح ۷۹۵۹/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۸ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت.

طی هفته مذکور، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۲۰۰ هزار بشکه و نفت کوره پسماند معادل ۳۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۱۱ فوریه ۲۰۱۱، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۱/۳ میلیون بشکه، سوخت جت معادل ۵/۱ میلیون بشکه و افزایش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل ۲۸۶ و ۲۹۷ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۱ فوریه ۲۰۱۱، از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند.

بر اساس آمار منتشره امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۱۶ فوریه ۲۰۱۱، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۸ فوریه ۲۰۱۱ الی ۱۵ فوریه ۲۰۱۱، عمدتا از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب به میزان (۵۹/۱۶)، (۱۷)، (۷۵/۱۷)، (۷۴/۱۵) و (۱۷/۱۶) دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است. لذا میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور طی روز ۱۵ فوریه ۲۰۱۱ در سطوح (۵۵/۹۲۳)، (۸۹۶)، (۵۰/۸۸۹)، (۳۸/۹۴۰)، (۹۴/۹۶۲) و (۸۸/۹۴۴) دلار قرار گرفتند.

همچنین بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب با (۵۵/۴۵)، (۱۸)، (۵۰/۱۲)، (۵۵/۲۵) و (۹۳/۲۵) دلار افزایش نسبت به هفته قبل (۸ فوریه ۲۰۱۱)، طی روز ۱۵ فوریه ۲۰۱۱ در سطوح (۸۴/۸۵۳)، (۲۵/۸۶۷)، (۷۵/۸۵۲)، (۴۲/۸۹۰) و (۹۸/۸۷۰) دلار قرار گرفتند. میانگین بهای سوخت جت نیز در همه بازارها با افزایش همراه بود. از سوی دیگر، قیمت بنزین سوپر بدون سرب و گازوئیل در بازار آمریکا به ترتیب با ۵۳/۵ دلار و ۸۹/۷ دلار کاهش در هر تن طی دوره مذکور همراه بود. همچنین قیمت نفت کوره طی دوره مذکور در همه بازارها با افزایش همراه بود. بر این اساس میانگین بهای هر تن نفت کوره در بازار خلیج فارس با ۸۶/۲۶ دلار افزایش نسبت به هفته قبل (۸ فوریه ۲۰۱۱)، طی روز ۱۵ فوریه ۲۰۱۱ در سطح ۹۸/۶۰۲ دلار قرار گرفت. هر تن نفت کوره در بازارهای مدیترانه ۵۶۵ دلار و ۵۰ سنت، شمال اروپا ۵۷۰ دلار، آمریکا ۵۶۳ دلار و ۵۲ سنت، ژاپن ۶۲۸ دلار و ۲۴ سنت و در بازار سنگاپور ۶۱۶ دلار و ۵۹ سنت معامله شده است.

*کارشناسان بازار انرژی

منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)