ترور اولین نخست‌وزیر کنگو

پاتریس امری لومومبا اولین نخست‌وزیر کشور جمهوری دموکراتیک کنگو در ۱۹۲۵ به دنیا آمد. در جوانی کارمند ساده اداره پست بود و به‌عنوان بازاریاب نیز فعالیت می‌کرد و همین شغل بود که باعث سفر به شهرهای مختلف کنگو و گفت‌وگو با مردم شد. او در مدت کوتاهی دوبار به زندان افتاد که نخستین بار به اتهام اختلاس بود و خود وی این اتهام را به دلایل سیاسی می‌دانست. بار دوم به همان سبب فعالیت‌های سیاسی بود که در راه استقلال کنگو انجام می‌داد، چرا که در این زمان کنگو مستعمره پادشاهی بلژیک بود. جریان به زندان افتادن وی در گرایش او به عقاید چپ تاثیر بسزایی داشت. در ۳۰ ژوئن سال ۱۹۶۰ کنگو به‌صورت رسمی از بلژیک استقلال یافت و لومومبا و حزب متبوعش پیش‌تر در انتخابات پارلمانی پیروز شده بود و وی به‌عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد، در مراسمی که به مناسبت استقلال برگزار شد برخلاف سایر سخنرانان که استقلال را موهبتی از سوی بلژیک می‌دانستند، لومومبا در سخنانی جنجالی از ظلم و چپاول بلژیک در دوران استعمار سخن گفت.

او در ماه‌های اول نخست‌وزیری‌اش دستور اخراج مستشاران و کارگزاران بلژیکی که هنوز در خاک کنگو حضور داشتند داد، اما چون منابع این کشور برای بلژیک حیاتی بود، این دستور تا حدود زیادی نادیده گرفته شد. وی در اوج جنگ سرد می‌کوشید از شوروی برای رسیدن کشورش به استقلال استمداد بطلبد ولی این امر با ناخشنودی آمریکا مواجه شد. دولت او در این مدت دستخوش هرج و مرج و سازمان‌نیافتگی بود و تنها پس از ۶۷ روز ساقط شد. بنابر گزارش‌هایی که در سال ۲۰۰۰ منتشر شد دولت آیزنهاور با حذف فیزیکی لومومبا موافقت کرده بود و برای این منظور مقدمات ترور او با خمیردندان زهرآلود فراهم شد، اما این نقشه عملی نشد. پس از سقوط لومومبا وی حصر خانگی شد و مدتی بعد از حصر گریخت اما با همکاری نیروهای بلژیکی به دشمن داخلی اش ژنرال چومبه سپرده شد. چومبه، لومومبا و دو نفر از وزرایش را به اعماق جنگل برد و جوخه اعدام آنها تحت امر افسران بلژیکی فراهم شد و آنان را در تاریخ ۱۷ ژانویه ۱۹۶۱ به رگبار بستند. اجساد را ابتدا دفن کردند اما بعد از قبر بیرون کشیدند و پس از قطعه قطعه کردن در اسید سوزاندند. براساس مدارکی که پس از سال‌ها منتشر شده دستگاه‌های امنیتی آمریکا و بلژیک در این ترور نقش داشتند. دولت بلژیک پس از روشن شدن این امر در سال ۲۰۰۲ رسما از مردم کنگو عذرخواهی کرد.