فاز اول فاینانس هواپیماهای نو

گروه بازرگانی: یک هفته بعد از لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، تکاپوی شرکت‌های خارجی تولیدکننده هواپیما و خدمات هوایی درخصوص فروش یا اجاره هواپیما به ایرلاین‌های ایرانی آغاز شد. نتیجه مذاکرات آنها در تهران، سفارش ۱۱۸ فروند هواپیما به شرکت ایرباس فرانسه و ۲۰ فروند هواپیما به شرکت ATR (ای‌تی‌آر) فرانسه- ایتالیا از سوی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) بود. قرار است همه این هواپیماها به‌صورت اجاره به شرط تملیک خریداری شده و با پرداخت اقساط آن، مالکیت این هواپیماها به ایران‌ایر منتقل شود. در این میان، برخی از تحلیلگران دو مانع را در مذاکره با شرکت‌های بزرگ هواپیماسازی جهان مطرح می‌کنند. اول اینکه ایرلاین‌های داخلی نتوانند از عهده پرداخت قیمت هواپیماها برآیند؛ دوم اینکه حامیان مالی خارجی به دلیل نگرانی‌هایی که دارند از تامین مالی فروش یا اجاره هواپیماها خودداری کنند. در برابر این نگرانی‌ها، روز گذشته فرهاد پرورش، مدیرعامل ایران ایر از تفاهم اولیه شرکت ایرباس با دو بانک آلمانی و فرانسوی برای تامین مالی قرارداد خرید هواپیماهای ایرباس و ATR خبر داد.

براساس مدل مالی اولیه‌ای که ایران برای خرید هواپیما از شرکت ایرباس فرانسه تعیین کرده بود، ۸۵ درصد مبلغ این هواپیماها توسط فروشنده تامین می‌شود و این هواپیماها به‌صورت اجاره در اختیار ایران قرار می‌گیرد. سپس به تدریج پس از ورود به ایران، از محل درآمد حاصل از این هواپیماها و فروش بلیت، مبالغ اجاره تامین می‌شود. ۲۰ درصد از ۸۵ درصد منابع مالی را ایرباس از منابع داخلی خود تامین می‌کند و بقیه از محل اعتبارات صادراتی کشورهای اروپایی تامین می‌شود که این اعتبارات صادراتی توسط شرکت‌های بزرگ تضمین‌گر اروپایی تضمین خواهد شد. از سوی دیگر، ۱۵ درصد مابقی از پول هواپیما نیز به یکباره به فروشنده پرداخت نمی‌شود، بلکه به تدریج که این هواپیماها تحویل ایران می‌شود این میزان نیز به آنها پرداخت خواهد شد. این فرمول در حالی اعلام شد که اوایل اردیبهشت ماه امسال برخی منابع خبری از احتمال کاهش سهم داخلی در تامین مالی هواپیماهای نو خبر دادند؛ به گونه‌ای که احتمالا ۹۰ درصد هزینه خرید هواپیماها به روش اجاره به شرط تملیک از طریق فاینانس تامین می‌شود.

رایزنی با بانک‌های اروپایی

جدیدترین خبرها حاکی از این است که شرکت ایرباس با دو بانک آلمانی و فرانسوی برای فاینانس هماهنگ کرده است و پروژه تا دو ماه آینده نهایی می‌شود. فرهاد پرورش در زمینه آخرین جزئیات روند جذب فاینانس در قرارداد خرید هواپیمای ایرباس‌ و هواپیماهای ATRبه خبرگزاری «فارس»، گفت: فعلا مذاکرات ایران‌ایر با کمپانی ایرباس و کمپانی ATR که ۵۰ درصد سهام آن در اختیار ایرباس است، ادامه دارد.

وی ادامه داد: یکی از موارد خیلی مهمی که در پیش‌قرارداد ایرباس‌ و ATR مطرح شده، موضوع فاینانس است که دو طرف در این‌باره رایزنی‌هایی داشته‌اند. مدیرعامل ایران‌ایر گفت: یکی از وظایف کمپانی سازنده تامین منابع مالی هواپیماها است‌، ضمن اینکه ایران‌ایر هم در حال رایزنی است که اگر فاینانسری با نرخ بهتر و شرایط مناسب‌تر و تعداد هواپیماهای بیشتر و دوره بازپرداخت طولانی‌تر پیدا کرد، آن را جذب کند.

پرورش بیان کرد: کمپانی ایرباس تلاش کرده است برخی بانک‌ها و همچنین سیستم‌های تامین مالی در اروپا را برای این پروژه هماهنگ کند و طبق اطلاعات واصل شده، در کشورهای آلمان و نیز فرانسه، ‌کمپانی‌هایی را از طرف خود ‌فعال کرده‌اند؛ البته این هنوز به عقد قرارداد منتج نشده است، اما این چند بانک آلمانی و فرانسوی از سوی کمپانی سازنده در حال هماهنگی‌اند تا فاینانس هواپیماها را برعهده بگیرند. مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران افزود: ما (ایران‌ایر) با همکاری‌ وزارت راه و شهرسازی و قائم‌مقام وزیر راه در ‌امور بین‌الملل و تامین مالی پروژه‌ها، با چند کمپانی خارجی برای فاینانس هواپیماها‌ صحبت کرده‌‌‌ایم که البته با یکی از کمپانی‌های تامین مالی، مذاکرات با روند مطلوبی در حال پیشرفت است‌.

وی توضیح داد:‌ با یک شرکت فاینانسر خارجی تفاهم اولیه انجام شده و تقریبا به نتیجه رسیده‌ایم که ‌اگر قطعی شود، منابع این فاینانس در هر دو پروژه ایرباس و هواپیماهای ATR استفاده می‌شود. مدیرعامل ایران‌ایر افزود: طبق این قرارداد، ۱۵ درصد رقم قرارداد ‌از سوی ایران‌ایر پرداخت می‌شود و ۸۵ درصد در قالب فاینانس خواهد بود؛ رایزنی‌ها‌ برای جذب فاینانس در سهم ۸۵ درصدی، هم از سوی کمپانی ایرباس و هم از سوی ایران‌ایر انجام شود و طبیعی است، هر کدام مناسب‌تر باشد، برای جذب آن اقدام می‌کنیم. پرورش بیان کرد: این فاینانس می‌تواند ۱۰ تا ۱۸ ساله یا بیشتر باشد و به هر حال نرخ و سود آن متفاوت است که این شرایط اقتصادی ما را متفاوت می‌کند، هم‌اکنون در‌این‌باره در حال بررسی هستیم، برخی فاینانسرها دوره
18 ساله نمی‌دهند، از سوی دیگر ما هم در بازپرداخت‌های 10 ساله ممکن است با مشکلاتی مواجه باشیم و مایل هستیم دوره بازپرداخت بیش از 10 سال باشد. مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه 50 درصد سهام کمپانی سازنده هواپیمای ‌ای‌تی‌آر متعلق به ایرباس است، اضافه کرد:‌ پروژه جذب فاینانس که هم‌اکنون دنبال می‌کنیم، برای هر دو مدل هواپیما (ایرباس‌ها و ATRها) ‌است و چون تعداد هواپیماها زیاد است، برخی از فاینانسرها امکان فاینانس تعداد اندکی از این هواپیماها را دارند که تلاش می‌کنیم فاینانسری جذب شود که منابع مالی بیشتری در اختیار داشته باشد و تعداد هواپیماهای بیشتری را فاینانس کند تا کار ما آسان‌تر شود و تقسیط این فاینانس‌ها مناسب‌تر شود. وی اظهار کرد: امیدواریم تا 2 ماه آینده موضوع جذب فاینانس برای پروژه‌های ایرباس و ATRها به نتیجه بینجامد، همچنین چون مذاکره‌ درمورد ایرباس در قالب پیش‌‌قرارداد است، مذاکرات نهایی شدن قرارداد هم در حال انجام است و به موازات موضوع فاینانس هم پیگیری می‌شود.

وی گفت: اخذ مجوز از اوفک (دفتر کنترل اموال خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا) باید از سوی کمپانی ایرباس پیگیری شود که طبق اطلاعات ما روند اخذ این مجوز هم در حال انجام است.

پرورش بیان کرد: امیدواریم طبق جدولی که برای تحویل هواپیماهای ایرباس و ATR توافق کردیم بتوانیم هواپیماها را تحویل بگیریم، طبق جدول توافق شده‌ 8 فروند از دو مدل هواپیما تا پایان سال جاری میلادی‌ تحویل ایران‌ایر خواهد شد. این 8 فروند شامل‌ 5 فروند ایرباس و 3 فروند ATR است. پرورش یادآور شد: البته در سال میلادی آینده تحویل هواپیماها افزایش می‌یابد که شامل 14 فروند ایرباس و ATR خواهد بود.

جزئیات پیش قرارداد ایرباس

در پیش‌قرارداد 5/ 10 میلیا‌رد دلاری که بین ایران‌ایر و کمپانی ایرباس به امضا رسیده است،‌ مقرر شد ‌‌118 فروند انواع ایرباس‌ شامل 45 فروند‌ ایرباس 321 و 320، 45 فروند‌ ایرباس 330، 16 فروند‌ ایرباس 350 و 12 فروند‌ ایرباس 380 پهن‌پیکر‌ برای ایران‌ایر خریداری شود و در مدت زمان 5 تا 8 سال در اختیار هما قرار گیرد. درباره رقم این پیش‌قرارداد هم پیش از این گمانه‌زنی‌هایی از سوی رسانه‌ها و با بررسی سایت کمپانی ایرباس مطرح شد و عده‌ای رقم قرارداد را 25 میلیارد دلار عنوان کردند، اما وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد که این رقم، رقم فهرست قیمت «کاتالوگ پرایس» است و رقم واقعی در تفاهم‌نامه ایران‌ایر با ایرباس برای این 118 فروند هواپیما، 5/ 10 میلیارد دلار ‌است. همچنین در پیش‌قرارداد ایران‌ایر با کمپانی ATR که 50 درصد سهام آن در اختیار کمپانی ایرباس است، 20 فروند هواپیمای ATR در دوره‌ 3 تا 4 ساله تحویل هما خواهد شد. مدیرعامل ایران‌‌‌ایر چندی پیش در این‌باره گفته بود: مقرر شده است شرکت ATR
صد‌ درصد فاینانس خرید این هواپیماها را تامین کند که از طریق بانک‌های خارجی و در قالب اجاره و اجاره به شرط تملیک خواهد بود؛ البته اگر بانک‌های خارجی و صندوق توسعه ملی ظرفیتی داشته باشند، تلاش می‌کنیم در قالب نقدینگی بخشی از سهم هما را پرداخت کنیم. بنا به گفته پرورش در گام اول در این توافق‌نامه مقرر شد ۲۰ فروند هواپیما خریداری کنیم و در صورت تمایل هما ۲۰ فروند دیگر در دوره پنج ساله و در سال‌های آتی خریداری خواهد شد. رقم کاتالوگ پرایس خرید ۲۰ فروند هواپیمای ATR یک میلیارد یورو است. تفاهم اولیه ایرباس با دو بانک آلمانی و فرانسوی در حالی است که ماه گذشته آلن ویدالیس وزیر حمل و نقل فرانسه در حضور عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی گفته بود: مشکلاتی در حوزه بانکی باقی است اما هم ایران و هم فرانسوی‌ها می‌خواهند این مشکلات را هر چه زودتر برطرف کنند.

وی افزود: می‌خواهیم همکاری‌مان را با ایران با کیفیت ادامه دهیم، همکاری‌ها نه فقط در سطح پروژه‌ها، بلکه در زمینه آموزش، مدرسه هوانوردی فرانسه و ایران نیز هست. همچنین طی هفته‌های آینده درخصوص نحوه تامین مالی هواپیماها مذاکره می‌کنیم.

وی با بیان اینکه کار ما با ایران صمیمانه و در یک فضای توام با اعتماد است، از نهایی شدن قرارداد ایرباس طی چند هفته آینده خبر داد و گفت: هواپیماهای ایرباس بیش از ۱۰ درصد آمریکایی است و باید مجوز این کشور را دریافت کنیم.

در ادامه، اوایل ماه جاری نیز رئیس سازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه هیچ روحیه بازدارنده‌ای از سوی اروپایی‌ها برای ممانعت از اجرا و نهایی شدن پیش‌قرارداد ۱۱۸ فروند ایرباس مشاهده نمی‌کنیم، گفته بود: در مرحله نخست هواپیماهای خانواده ایرباس ۳۳۰ و ۳۲۰در سال جاری میلادی وارد کشور می‌شود. عابدزاده با بیان اینکه طبق پیش‌قرارداد هما و ایرباس قرار است امسال ۵ تا ۸ فروند هواپیما تحویل ‌شود، اظهار کرد: امیدواریم هر چه زودتر مشکل تامین مالی و فاینانس خرید این هواپیما از سوی موسسات و نهادهایی که قرار است فاینانس این هواپیما را تامین کنند، برطرف شود.

رایزنی شرکت ایرباس با بانک‌های اروپایی برای فاینانس هواپیماهای سفارش داده شده از سوی ایران در حالی است که هیات مذاکره‌کننده بوئینگ اخیرا در رابطه با ابعاد همکاری‌های احتمالی با ایران به تهران سفر کردند. در این زمینه دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی درباره آخرین وضعیت مذاکره ایرلاین‌ها با بوئینگ با توجه به نامه اخیر سه نماینده کنگره آمریکا به این شرکت مبنی بر عدم همکاری با ایران گفت: مذاکرات شرکت‌های هواپیمایی با شرکت‌های هواپیماسازی از جمله بوئینگ ادامه دارد و نامه اخیر هیچ تاثیری در روند مذاکرات نداشته و تنها یک شوی سیاسی و تبلیغی بود.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، مقصود اسعدی‌سامانی افزود: اکنون ۴۸ فروند هواپیمای بوئینگ MD، بوئینگ ۷۴۷، بوئینگ ۷۳۷، بوئینگ ۷۲۷ و بوئینگ ۷۵۷ در شرکت‌های هواپیمایی مختلف ایرانی در حال پرواز هستند که ۳۲ درصد از ناوگان فعال هوایی کشور را تشکیل می‌دهد. وی ادامه داد: ایرلاین‌ها در تلاش هستند تا از طریق اجاره یا اجاره به شرط تملیک، هواپیمای مورد نیاز خود را تامین کنند که مذاکرات آنها ادامه دارد. اسعدی سامانی همچنین گفت: شرکت‌های هواپیمایی عملیات جمع‌آوری هواپیماهای غیرعملیاتی و قابل معدوم شدن خود را از فرودگاه‌ها آغاز کردند. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در ادامه اعلام کرد: طبق قانون دائمی شدن بخشی از احکام برنامه‌های توسعه‌ای کشور سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه‌های کشور از شمول قانون مدیریت خدمات کشوری خارج و مشمول قانون کار شدند که این مصوبه می‌تواند تحول بزرگی در صنعت هوانوردی ایجاد کند. سامانی با تاکید بر لزوم حمایت نمایندگان مجلس از صنعت حمل و نقل هوایی گفت: استفاده از منابع صندوق توسعه ملی یکی از موانع ایرلاین‌ها برای خرید هواپیما است که توجه ویژه مجلس می‌تواند دریافت وام از این صندوق را تسهیل کند. وی ادامه داد: متاسفانه با توجه به شرایطی که برای دریافت تسهیلات از این صندوق در نظر گرفته شده، شرکت‌های هواپیمایی قادر به استفاده از منابع این صندوق نیستند. وی گفت: اگر قوه مقننه و نمایندگان مجلس توجه ویژه‌ای به صنعت حمل و نقل هوایی داشته باشند، صندوق توسعه ملی می‌تواند برای ارائه تسهیلات به شرکت‌های هواپیمایی نقش قابل توجهی داشته باشد زیرا اکنون به دلیل شرایط سختگیرانه صندوق توسعه ملی، این امکان برای ایرلاین‌ها فراهم نیست.