حسن ورشوچی* در ستون دیدگاه صفحه بازرگانی در تاریخ ۱۹آذر ماه مطلبی تحت عنوان «گردوی تویسرکان و راهکارهای رفع موانع صادرات آن» درج شد که بیانگر اهمیت ویژه محصول گردو در بین محصولات باغی کشور است. به‌منظور تکمیل دیدگاه ارزشمند نویسنده مطلب فوق، توجه علاقه‌مندان را به ضرورت اولویت بخشی به برخی امور تحقیقاتی در این حوزه و معرفی فناوری نوین تکثیر نهال گردو به روش کشت بافت (Tissue Culture) جلب می‌کنم.

این واقعیت انکارناپذیر است که در بسیاری از کشورها، گردو با نام خاستگاه آن یعنی ایران به نام گردوی ایرانی (Persian Walnut) یاد می‌شود و آثار و مقالات علمی فراوان می‌توان یافت که قدمت صدها ساله این محصول را در ایران معرفی می‌کند و احتمال انتقال بذر گردو از ایران را به سایر مناطق سازگار جهان به اثبات می‌رساند، اما بی‌پاسخترین سوال مطرح این است که ما برای این محصول ارزشمند که انصافا اطلاق طلای سبز توسط نویسنده مقاله به آن کاملا پذیرفتنی است، در طول سال‌ها چه کرده‌ایم.

اولین و مهمترین گام شناسایی ارقام از میان ژنوتیپ‌های برتر است که متاسفانه مراکز تحقیقاتی کشور در این زمینه غیر از معرفی چند رقم با مرغوبیت نه چندان چشمگیر خروجی ملموسی نداشته‌اند.

سرمازدگی درختان گردو در مقابل سرمای نابهنگام بهاری بلای بزرگی است که در بسیاری از مناطق گردوخیز گریبانگیر باغداران کشورمان می‌شود؛ چرا ارقام دیر برگده که می‌تواند با این بلای آسمانی مقابله کند، در میان گروه انبوه گونه‌های مختلف گردو در سراسر کشور شناسایی و به باغداران معرفی نمی‌شود؟

در سال‌های اخیر رقم چندلر (یکی از ارقام گردو) با خصوصیت دیر برگدهی با استفاده از روش تکثیر کشت بافت توسط بخش خصوصی کشورمان تکثیر و امسال در مقیاس نیمه انبوه به بازار عرضه شده است.

جهت اطلاع این رقم سال‌ها پیش در ایستگاه تحقیقات گردوی تویسرکان و بعضی مناطق دیگر گردوخیز کشور کشت و تحت بررسی و تحقیق قرار گرفته و سازگاری و مقاومت خود را نشان داده است. ناگفته نماند که در دهه چهل قرن ۱۹ میلادی محققان آمریکایی اقدام به انتقال گروهی از ژنوتیپ‌های گردوی ایرانی کرده‌اند و رقم چندلر از جمله ارقامی است که حاصل تحقیقات و نژادی از ژنوتیپ‌های مذکور است.

روش تکثیر از طریق کشت بافت با توجه به استفاده از فضای پاک مجموعه آزمایشگاهی شامل اتاق‌های رشد تمیز و گلخانه‌های مراقبت ویژه با نور و حرارت کنترل شده منتج به تکثیر نهال عاری از هر نوع بیماری می‌شود.

از آن مهم‌تر مشخص بودن و مرغوبیت نهال مادری مورد استفاده در روش کشت بافت شک و تردید و هر گونه ابهام پیرامون نهال‌های پیوندی گردو را از بین می‌برد و در نهایت دسترسی باغداران و مجریان طرح‌های بزرگ احداث باغات گردو را به تعداد نهال در مقیاس مورد نیاز فراهم می‌کند.

به این امید که وزارت جهاد کشاورزی با ارج نهادن و تلاش روزافزون بخش خصوصی مسیر پیشرفت و ارتقای محصولات باغی کشورمان را از طریق شناسایی ارقام و ژنوتیپ‌های برتر و جایگزینی فناوری‌های نو به روش‌های سنتی را در امر تکثیر گیاهان هموار سازد.

*فعال بیوتکنولوژی گیاهی