پرهام پهلوان:
آلودگی محیط زیست در سراسر دنیا از بحرانهای مهم کنونی بشر است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و با مسائل مختلف محیطزیستی و تغییرات اقلیمی دستوپنجه نرم میکند. ریزگردها، خشکسالی و ذرات معلقی که از کشورهای همسایه وارد کشور میشوند، جزو مشکلات مهم محیطزیستی ایران شناخته شدهاند. در این میان، آلودگی هوا، در پایتخت و سایر کلانشهرها سالهاست که موضوع مورد بحث مجامع سیاستگذاری و دانشگاهی بوده است.
معصومه ابتکار /رئیس اسبق سازمان حفاظت از محیطزیست
عوارض آلودگی هوا و تاثیرات آلایندهها بر سلامت آحاد جامعه و اقتصاد کشورها، از زوایای مختلف مورد پژوهش و مطالعات علمی قرار گرفته و نتایج آن بیانگر این است که به خاطر عوارض این نوع آلایندهها، صدمات بعضا غیرقابل جبران به سلامت شهروندان و هزینههای سنگینی بر بخش بهداشت و درمان تحمیل میشود. علاوه بر آن، عوارض اقتصادی فراوانی برای شهرها و کشورها دارد که سبب شده است سنجش وضعیت آلایندهها و شناسایی منابع آلودگی و توجه به موضوع آلودگی هوا با سیاستگذاری و برنامهریزی از سوی دولتها، شهرداریها و مدیریت شهری در بسیاری از کشورها به طور جدی دنبال شود و امروزه از نمادهای حکمرانی خوب باشد؛ چنانچه جهان شاهد بهبود کیفیت هوای شهرهای بزرگ آلودهای بوده که با اجرای برنامههای موثر و مستمر دوباره آسمانی آبی دارند.
آلودگی هوا نهتنها در تهران، بلکه در بسیاری از مناطق کشور به امری مستمر، پرتکرار و حتی دائمی تبدیل شده که جز به خواست و اقدام طبیعت نظیر بارش یا باد، کسی را یارای تغییر دادن آن نیست. اصولا پدیدههایی نظیر آلودگی هوا همانند تب در بدن که نشانهای از یک بیماری یا عفونت است، نشانه مسالهای ساختاری در شیوه مدیریت صنعتی و شهری است که این شیوه نیز برخاسته از نظام اقتصادی کشور است. از اینرو در ساختارشناسی این نوع آلودگیها با هر دید و نگاهی بیماری مدیریت اقتصادی مساله نخست بوده و باید ابتدا به حل این مساله توجه کرد؛ چرا که راهحلهای دفعی، کوتاهمدت و آنی نظیر ممنوعیتهای تردد، تعطیلی و... هرگز نخواهند توانست تاثیری اساسی بر شرایط ایجادشده بگذارند.
وضعیت شاخصهای زیستمحیطی در یک کشور سنجه مناسبی برای بررسی کیفیت حکمرانی است. میزان آلودگی هوا، نتیجه عملکرد بخشهای مختلف در ساختار حکمرانی کشور است. در ایران سالهاست که با شروع پاییز، مردم با چنین مشکل شومی دست و پنجه نرم میکنند. در این دوره طولانی، دولتهای مختلفی در راس قوه مجریه بودند و هیچکدام راهحلی هوشمندانهتر از تعطیلی مدارس نوبت صبح، ممنوعیت تردد اتومبیلهای شخصی و اخیرا دورکاری کارمندان ارائه نکردهاند.
هر بحثی درباره مساله آلودگی هوا الزاما پای سیاست سلامت و سرریزهای مخرب هوای آلوده روی طول عمر، کیفیت زندگی و زیست طبیعی شهروندان را به قضیه باز میکند. نکته مهمی که در اغلب فقرههای حل معضل آلودگی هوا وجود دارد، آماردهی دقیق و عددی کردن خسارتهای آلودگی هواست که موجب میشود هم اثرات زیانبار اقدامات خطا برای شهروندان مشخص شود و هم فشاری که این هزینه روی بودجه عمومی میگذارد، هویدا شود. مبنای این کار نیز نشان دادن عینی خسارت آلودگی هوا برای مردم و سیاستمداران است.