بررسی۱۲کالای مصرفی مهم در سبد خانوار نشان می‌دهد که افزایش قیمت یازده کالا در دولت یازدهم نسبت به دولت دهم کمتر بوده است. در این بررسی برنج تنها کالایی بوده است که افزایش قیمت بیشتری را در دولت یازدهم نسبت به دولت دهم داشته است. بیشترین تورم مواد خوراکی‌ها در دولت دهم در صیفی‌جات مانند سیب‌زمینی و گوجه بوده و بیشترین تورم مواد خوراکی‌ها در دولت یازدهم مربوط به برنج بوده است.

بانک مرکزی‌ گزارش خرده‌فروشی در هفته نخست اردیبهشت سال‌جاری را منتشر کرد. این گزارش، آمار سطح قیمت برخی مواد خوراکی را در هفته مورد بررسی به تصویر کشیده است. بنابراین می‌توان تغییر قیمت برخی مواد خوراکی ضروری در هفته اول اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ را نسبت به هفته اول اردیبهشت سال ۱۳۹۲ مقایسه کرد. با این مقایسه عملکرد دولت دهم و یازدهم در کنترل قیمت مواد خوراکی را می‌توان مشاهده کرد. نکته قابل‌تاکید این است که کاهش تورم به معنی کاهش سطح قیمت مواد خوراکی نیست، بلکه به این معنی است که سطح رشد قیمت‌ها در بازه زمانی مشخص کمتر شده است.

کنترل قیمت مواد خوراکی‌ها، در ۴ سال گذشته به نحوی بوده که در حال حاضر، کمتر کاندیدایی برنامه یا شعاری به‌منظور کنترل نرخ تورم ارائه می‌کند؛ اما این احتمال وجود دارد که با اجرای سیاست‌های عوام‌گرایانه مانند اعطای چندبرابری یارانه‌ها و ایجاد اشتغال ناپایدار با افزایش سیاست‌های انبساطی، شرایط تورم مواد خوراکی‌ها به وضعیت ۴ سال قبل بازگردد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در اقتصاد ایران یکی از عواملی که باعث شده اقتصاد کلان در وضعیت نامناسبی قرار گیرد، بالا بودن نرخ تورم بوده است. در اقتصاد ایران، تورم به شکل پایدار کنترل نشده و امکان بازگشت تورم، با تغییر سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی وجود دارد.

مواد پروتئینی

در این گزارش، به‌منظور بررسی تغییر قیمت مواد پروتئینی از سه کالای گوشت مرغ، گوشت قرمز، پنیر پاستوریزه و تخم مرغ استفاده شده است. کالاهایی که به نظر می‌رسد وزن بالایی در مصرف خانوارها دارند و در برخی موارد به‌عنوان ملاک گرانی یا ارزانی خوراکی‌ها محسوب می‌شوند. براساس آمارهای گزارش خرده‌فروشی بهای یک شانه دو کیلویی تخم مرغ در هفته اول اردیبهشت ۹۶، معادل ۹ هزار و ۲۰۰ تومان بوده که در دوره ۴ ساله دولت یازدهم ۲۶ درصد رشد قیمت داشته است. چهار سال قبل، یعنی در اردیبهشت ۹۲، بهای تخم‌مرغ در هر شانه ۷ هزار و ۳۰۰ تومان بود که در یک دوره چهار ساله ۱۶۱ درصد به قیمت آن افزوده شده بود. بنابراین کاهش تورم، در این کالا به وضوح قابل‌مشاهده است.

این روند در گوشت مرغ نیز قابل‌توجه است. تورم ۴ ساله گوشت مرغ در دولت یازدهم معادل ۲۷ درصد بوده است، این افزایش قیمت در ۴ سال دولت دهم معادل ۱۳۶ درصد گزارش شده بود. به بیان دیگر، افزایش قیمت یک‌سال از دولت دهم، معادل افزایش قیمت ۴ سال از دولت یازدهم بوده است. قیمت گوشت قرمز طی دولت دهم از حدود ۱۰ هزار تومان به ۳۰ هزار تومان در هر کیلو رسیده و سه برابر شده است. این در حالی است که کل افزایش قیمت گوشت در ۴ سال گذشته، ۱۲ هزار تومان در هر کیلو بوده است. البته باید توجه کرد که در شرایط کنونی بهای گوشت نسبت به بهای مرغ بسیار بالاتر است و به‌دلیل جانشین بودن این دو کالا، برخی خانوارها بیشتر تمایل به مصرف گوشت مرغ دارند.دیگر آمار این گزارش نشان می‌دهد که در ۴ سال گذشته، ۳۸ درصد به بهای پنیر افزوده شده است، این رشد قیمتی برای ۴ سال دوره دولت دهم، معادل ۱۴۷ درصد بوده است. در مجموع آمارهای این کالاها که به‌عنوان مواد خوراکی پرتقاضا در گروه لبنی محسوب می‌شوند، نشان می‌دهد که افزایش قیمت خوراکی‌های این گروه در دوره دولت یازدهم، تقریبا معادل یک سوم افزایش قیمت دوره دولت دهم بوده است.

میوه و سبزی

در ماه‌های اخیر، قیمت میوه و سبزی به‌دلیل افزایش یافتن شدت بارش باران و ایجاد سیل و کاهش دمای هوا در انتهای سال گذشته، رشد قابل‌توجهی داشت؛ اما حتی افزایش قیمت در یک‌سال اخیر نیز باعث نشده که تورم میوه‌ها و سبزیجات در ۴ سال گذشته نسبت به دوره مشابه قبل از آن بیشتر باشد. به‌عنوان مثال تورم گوجه فرنگی در ۴ سال دولت یازدهم معادل ۹۳ درصد بوده است. حال آنکه این افزایش قیمت در دولت دهم معادل ۲۵۰ درصد بوده است یا به‌عنوان نمونه دیگر، تورم سیب‌زمینی در دولت یازدهم معادل ۶۴ درصد بود؛ اما سطح قیمت‌های این خوراکی در دوره مشابه دولت دهم بازهم معادل ۲۵۰ درصد گزارش شده است. این روند در برخی میوه‌های پرتقاضا مانند سیب و پرتقال نیز وجود دارد؛ به‌نحوی‌که تورم پرتقال از ۱۹۲ درصد در کل دوره چهارساله دولت دهم به ۸۹ درصد کاهش یافته است. همچنین تورم سیب قرمز نیز از ۱۵۷ درصد به ۸۰ درصد افت کرده است. این موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد که افزایش قیمت مواد خوراکی‌ها در دوره دولت دهم، تحت‌تاثیر متغیرهای پولی بوده و عرضه و تقاضا یا نوسانات فصلی اثر قابل‌توجهی در تغییرات این گروه مواد خوراکی نداشته‌اند.

دیگر مواد خوراکی

در بین ۱۳ کالای مورد بررسی در این گزارش، تنها تورم کالای برنج درجه یک بوده که در ۴ سال دولت دهم عملکرد مناسب‌تری نسبت به ۴ سال دولت یازدهم داشته است. بر این اساس، سطح قیمت برنج در دولت دهم با افزایش ۱۰۳ درصدی به کیلویی ۵ هزار و ۹۰۰ تومان در سال ۹۲ رسیده بود؛ اما در ۴ سال اخیر افزایش قیمت این کالا معادل ۱۱۴ درصد بود که بهای آن را به حدود ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومان در هر کیلو رساند. اما قیمت دیگر کالاهای اساسی مانند، قند، چای و روغن نباتی، مانند کالاهای دیگر، از سطح تورم آنها در ۴ سال اخیر نسبت به دوره مشابه قبل کاسته شده است. تورم قند از ۱۳۳ درصد در دولت دهم به ۹۰ درصد در دولت یازدهم رسیده است، تورم چهارساله چای خارجی در دولت دهم معادل ۲۲۶ درصد بود که این رقم در ۴ سال اخیر به ۴۰ درصد کاهش یافته است. همچنین تورم روغن نباتی در چهار سال دولت دهم معادل ۱۱۷ درصد گزارش شده بود که این رقم در دوره ۴ سال دولت یازدهم به ۳۷ درصد کاهش یافته است. در نتیجه می‌توان عنوان کرد که مهم‌ترین هدف اقتصادی دولت یازدهم، در کنترل تورم به خصوص تورم مواد خوراکی که اثر منفی در رفاه خانوار دارد، به شکل قابل‌توجهی کنترل شده است.

کارنامه 8 سال تورم خوراکی‌ها