جهش قیمتی تحت تاثیر نفت و ارز

عارفه مشایخی: روز گذشته قیمت پایه محصولات پلیمری در شرایطی اعلام شد که همه گریدها متفق القول پا در مسیری صعودی گذاشته بودند و روندی رو‌به رشد و حتی جهشی را طی کردند. به گزارش «دنیای اقتصاد» با توجه به اطلاعات تابلوی معاملات دیروز تقریبا همه گریدها رشد قیمت داشتند، اما بیشترین مقدار مربوط به خانواده پلی استایرن‌ها بود که با رشد قیمتی ۳/ ۹ درصدی همراه شدند. پلی‌استایرن معمولی ۱۵۴۰ با ۳۹۴ تومان رشد با قیمتی حدود ۴ هزار و ۶۲۸ تومان اعلام شد و پلی استایرن مقاوم ۷۲۴۰ با اختلاف قیمتی ۴۰۸ تومان با بهایی حدود ۴ هزار و ۹۰۰ تومان اعلام شد.

تحلیلگران این بازار این اتفاق را متاثر از افزایش بهای نفت خام و ارز می‌دانند. پس از اجلاس اخیر اوپک و تصمیم برای کاهش عرضه این سازمان قیمت طلای سیاه به مرز ۵۰ دلاری رسید و این در حالی است که انتظار می‌رود بهای نفت برنت به زودی مرز ۵۵ دلاری را رد کند. طبیعی است به دلیل همبستگی بهای نفت خام و محصولات شیمیایی، بهای این محصولات نیز بالا برود. در هفته گذشته بعد از طرح فریز نفتی قیمت این محصول با ۱۰ دلار افزایش مواجه شد و با قیمت ۹۱۰ دلار به ازای هر تن معامله شد، در هفته جاری نیز قیمت این کالا با قدرت زیاد افزایش پیدا کرد و بعد از ۶۰ دلار افزایش با قیمت ۹۷۰دلار به ازای هر تن در بازارهای جنوب شرق آسیا معامله شد. بحث دیگر اما نوسانات نرخ ارز و بالا رفتن بهای دلار است. به دلیل اینکه بهای دلار یکی از اهرم‌های موثر در فرمول تعیین قیمت‌های محصولات شیمیایی در کشور ماست پرواضح است که بهای محصولات پلیمری بالا رود. در حال حاضر نرخ دلار مبادله‌ای طبق اعلام بانک مرکزی برابر با ۳۲ هزار و ۱۹۹ ریال و نرخ دلار در بازار تهران برابر با ۳۸ هزار و ۹۵۸ ریال است که به نسبت با مبنای محاسبه نرخ‌های قبلی (۳۶ هزار و ۸۳۳ ریال) ۲۱۲۵ ریال افزایش را نشان می‌دهد که برابر با بیش از ۵ درصد افزایش است که سبب می‌شود قیمت محصولات پتروشیمی نیز به همین نسبت افزایش یابد.

مساله‌ای که در این میان مطرح می‌شود این است که با بالا رفتن بهای محصولات پتروشیمی انگیزه مجتمع‌های پتروشیمی برای صادر کردن این محصولات افزایش می‌یابد و این عامل باعث می‌شود عرضه‌های داخلی خوراک برای صنایع پایین‌دستی کم شود و آن مقدار کم هم به قیمت بالا به بازار تزریق شود و تولید‌کنندگان پایین‌دست این صنعت را با چالش‌های جدی رو‌به‌رو کند.برای این مساله دو سناریو وجود دارد؛ سناریوی اول حاکی از آن است که طبق مبانی اقتصادی هر بنگاه اقتصادی به دنبال حداکثر کردن سود خود است و طبیعی است که وقتی بهای ارز بالا رود مجتمع‌های پتروشیمی برای سود‌دهی بیشتر محصولات تولیدی خود را صادر کنند.

سناریوی دیگر، وضعیت بنگاه‌های پایین‌دستی این صنعت را تشریح می‌کند. در شرایط فعلی در بخش پایین دست این صنعت ظرفیت‌های زیادی نصب شده که به دلیل اینکه نمی‌توانند مواد اولیه خود را تامین کنند دست از کار کشیده‌اند و برخی از آنها به مرز تعطیلی یا نیمه تعطیلی رسیده‌اند. مساله دیگری که برای این بخش از صنعت مطرح می‌شود اینکه با بالا رفتن بهای دلار و تاثیری که بر خوراک مورد نیاز آنها دارد قیمت تمام شده محصولات نهایی این بنگاه‌ها بالا می‌رود و در طرف دیگر به دلیل اینکه در دوران تحریم‌ها و به دلیل دور بودن از مجامع بین‌المللی ماشین آلات، دانش فنی، مدیریت و... به روز نشده‌اند این محصولات توان رقابت با همتایان خارجی خود را ندارند و بازار هدفی همچون کشور عراق که یکی از بزرگ‌ترین‌ شرکای تجاری کشورمان به شمار می‌آید را هم به راحتی از دست بدهند. در طرف دیگر به دلیل پایین بودن کیفیت محصولات تولیدی این بخش از صنعت، گاهی مجبور به واردات از کشور‌های دیگر می‌شویم و این تولید‌کنندگان از بازارهای داخلی هم بی‌نصیب می‌مانند.

تحلیلگران و کارشناسان بازار علت چنین اتفاقی را ناقص و ناکارآمد بودن زنجیره ارزش صنعت می‌دانند و بر این عقیده‌اند که باید این زنجیره ارزش به‌گونه‌ای طراحی شود و شرایطی به وجود‌ آید که برای پتروشیمی‌های کشور عرضه در داخل سود‌آور باشد و به دنبال قوی کردن صنایع پایین‌دست خود باشند و به این ترتیب تولید‌کنندگان پایین دستی هم جانی می‌گیرند و علاوه بر تامین نیاز بازارهای داخلی، به سمت بازاهای هدف منطقه و کشورهای اروپایی حرکت می‌کنند.