دکتر داریوش فرید ، دکتر غلامرضا بردبار ، حسین منصوری

بخش پایانی

در بازارهای سرمایه، کشورهای کمتر توسعه‌یافته به علت وجود مشکلات ساختاری، مقررات ناکافی، فقدان نظارت و مدیریت صحیح بر اجرا و به کارگیری قوانین و مقررات، شایعه‌پراکنی بی‌اساس در مورد شرکت‌ها منجر به ناکارآیی بازار شده‌اند.

یافته‌های تحقیق دیگری دلالت بر آن دارد که عوامل متعددی ناکارآیی بورس اوراق بهادار را توجیه می‌کنند. از جمله این عوامل می‌توان به عدم وجود قوانین اثربخش یا وجود قوانین ناکارآمد، وجود نوسانات شدید قیمت سهام، عدم ایجاد زمینه تقویت اعتماد و اطمینان جامعه به بازار سرمایه، مشکلات مربوط به شفافیت و افشای اطلاعاتی، مکانیزم ضعیف گزارش‌دهی شرکت‌ها، مسائل مربوط به معاملات درونی‌های شرکت، نقصان و کاستی‌های سیستم قضایی، عدم کافی بودن تحلیلگران و متخصصان مالی، عدم ارائه راهنمایی‌های حرفه‌ای اشاره کرد.

همچنین یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان داد که عواملی نظیر بهبود شفافیت بازار، وجود قوانین مناسب و اثربخش، ارتقای نقدینگی بازار، محدود نمودن انجام معاملات توسط درونی‌های شرکت‌ها و تشکیل آژانس نظارتی بر ارتقای سطح کارآیی بازار سرمایه تاثیر شایانی دارند.

نتایج پژوهشی دیگر حاکی از آن است که عوامل خرد بازار موجب نقض فرضیه بازار کارآ و عدم کارآیی بازار شده است. از جمله این عوامل می‌توان به نقدینگی پایین بازار، شفافیت پایین اطلاعات و کاستی‌های مربوط به مقررات افشای اطلاعات اشاره کرد. همچنین یافته‌های دیگر این مطالعه نشان داد به دلیل اینکه بانک‌های اصلی و موسسات بزرگ درصد بالایی از سهام را نزد خود نگهداری می‌کنند و این امر منجر به محدود شدن عرضه سهام می‌شود و در نهایت عدم کارآیی بازار را تشدید می‌کند.

نتایج مطالعه دیگری حاکی از آن است که شکل ضعیف کارآیی بازار سرمایه بحرین به آن علت است که این بازار دارای قوانین مناسب، مکانیزم‌های معاملاتی پیشرفته، انتقال سریع اطلاعات به سرمایه‌گذاران و شفاف بودن سیستم اطلاعاتی بازار مذکور می‌باشد. همچنین استراتژی‌هایی از جمله جذب سرمایه‌گذاران خارجی، گسترش شبکه معاملات الکترونیک، وضع مقررات مناسب در زمینه افشای اطلاعات، انتشار سریع و به‌ موقع اطلاعات، تقویت قوانین و مقررات بازار با ارائه الزامات جدید جهت کنترل معاملات درونی‌های شرکت و فعالیت‌های مالکیت، موسسات و نهادهای مالی، ایجاد سیستم معاملات خودکار، ابزارها و تجهیزات بنیادی، بهبود آگاهی سرمایه‌گذاری در مورد بازار سرمایه، فرهنگ‌سازی در زمینه پس‌انداز با فراهم کردن فرصت‌های سرمایه‌گذاری تاثیر شگرفی بر بهبود کارآیی بازار سرمایه دارد.

در ادبیات مالی و اقتصاد عدم کارآیی بازار را به عواملی از جمله موانع ورود به بازار و اطلاعات ناهمگن نسبت

داده می‌شود.

همچنین یافته‌های تحقیق دیگری دلالت بر آن دارد که عدم تقارن اطلاعاتی به علت الزامات نامناسب مربوط به مکانیزم افشا و شفافیت اطلاعاتی وجود دارد. به‌ طوری‌ که وجود یک رسانه مالی می‌تواند به پوشش اطلاعات ضروری برای همه مشارکت‌کنندگان بازار کمک کند. همچنین تصویب قوانین اثربخش بازار سرمایه، وضع مکانیزم‌های مقرراتی مطلوب و ایجاد رویه‌های مطلوب معاملاتی می‌تواند کارآیی بازار سرمایه را بهبود ببخشد.

یافته‌های حاصل از پژوهش دیگری دلالت بر آن دارد که اعتماد و اطمینان پایین سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه و فقدان چارچوب حقوقی مناسب از موانع ناکارآیی هستند. همچنین یافته‌های این تحقیق نیز پیشنهاد می‌کند که سیاست‌گذاران می‌توانند گام‌ها به‌ منظور افشای به موقع اطلاعات بر دارند به طوری‌که قیمت سهام منعکس‌کننده اطلاعات موجود باشد. این امر به ‌نوبه خود کارآیی بازار سرمایه را ایجاب می‌کند.

نتایج مطالعه دیگری نیز نشان می‌دهد که فراهم نمودن زمینه سرمایه‌گذاری خارجی‌ها (باز بودن بازار سرمایه‌ روی خارجی‌ها)، ایجاد شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری با ظرفیت بالا جهت سازمان‌دهی اطلاعات پیچیده مالی، مشارکت بورس اوراق بهادار مربوطه با کشورهای خارجی، وجود تعداد کافی موسسات مالی و واسطه‌های مالی بر عملکرد بازار سرمایه موثر بوده و منجر به بهبود و ارتقای کارآیی بازار می‌شود.

همچنین نتایج مطالعه‌ای می‌دهد که عواملی از جمله وضع و انتشار شفافیت کامل در گزارش‌دهی شرکت‌ها، خصوصی‌سازی، توسعه فعالیت‌های حسابرسی مربوط به شرکت‌ها، اتخاذ و تقویت استانداردهای مناسب مطابق با حسابداری بین‌المللی، وضع قوانین مناسب در راستای استانداردهای مالی بین‌المللی بر کارآیی بازار سرمایه تاثیرگذارند.

یافته‌های مطالعه دیگری نشان می‌دهد که مشارکت خارجیان در بازار سرمایه منجر به بهبود کارآیی بازار می‌شود. به‌ طوری‌که سرمایه‌گذاران خارجی نیاز به شفافیت اطلاعاتی، قوانین مناسب افشای اطلاعات داشته که این امر به نوبه خود منجر به بهبود کیفیت اطلاعات در بازار می‌شود. از سوی دیگر، با سرمایه‌گذاری خارجیان در بازار در واقع منابع، تلاش‌ها و مهارت‌های آنان جذب بازار سرمایه می‌شود و در نهایت باعث افزایش کارآیی اطلاعاتی بازار سرمایه می‌شود.

نتایج پژوهش دیگری دلالت بر آن دارد که عواملی متعددی از جمله رشد بازارهای مشتقه، آزادسازی مالی بازار سرمایه، افزایش تعداد معاملات سرمایه‌گذاران سازمانی به جای سرمایه‌گذاران جزء، کاهش چشمگیر هزینه‌های معاملات (در ارتباط با کارگزاری، مالیات و دسترسی به اطلاعات) به کارآیی بازار سرمایه کمک شایانی می‌کنند.

نتایج تحقیق دیگری دلالت بر این دارند که متغیرهای مرتبط با توسعه بازار (جذب سرمایه توسط بازار، تعداد شرکت‌ها، ارزش و حجم معاملات)، حاکمیت شرکتی (افشای اطلاعات، تعهد مدیریت و حمایت از سهامداران) درجه شکل ضعیف کارآیی بازارهای سرمایه تحت مطالعه را توضیح می‌دهد. ولی به‌ نظر می‌رسد متغیرهای مرتبط با درجه آزادسازی سازمانی و اقتصادی (قانون تساوی افراد در برابر قانون، مداخله دولت، آزادسازی خارجی و درجه آزادی اقتصادی) دارای قدرت پایینی جهت توضیح شکل ضعیف کارآیی بازارهای سرمایه را دارند.

در مطالعه‌ای نیز متغیرهای تاثیرگذار بر کارآیی بازار سرمایه را به گروه‌های ذیل دسته‌بندی شده است: متغیرهای قانونی، توسعه اقتصادی و مالی، محیط اطلاعات، هزینه‌های مبادلاتی، ویژگی‌ها و خصوصیات بازار سرمایه، ویژگی‌های مربوط به شرکت و صنایع. به‌ طوری‌که در این پژوهش رابطه بین شکل ضعیف کارآیی بازار سرمایه با متغیرهایی از جمله عوامل مقرراتی، توسعه اقتصادی/ مالی، محیط اطلاعاتی، هزینه‌های معاملاتی، نوسانات قیمت و بازده سهام و تمرکز بر شرکت/ صنعت مورد مطالعه قرار گرفت.

نتایج این تحقیق حاکی از آن است که شواهدی دال بر این‌که کشورهایی که دارای سطح بهتری در متغیرهای قانونی، مقرراتی و ویژگی‌های دولت باشند، سطح بالاتری از کارآیی بازار سرمایه دارند. همچنین یافته‌های دیگر این مطالعه حاکی از آن است که ارتباط مثبتی بین کارآیی بازار و فعالیت‌های تحلیل‌گران مالی وجود دارد.

در تحقیق دیگری عوامل تعیین‌کننده کارآیی بازارهای سرمایه کشورهای مختلف را در ۵ دسته که عبارتند از: آزادسازی مالی، فرهنگ، کیفیت موسسات و شرکت‌ها، مقررات بازار سرمایه، ویژگی‌های بازار سرمایه و محیط عمومی طبقه‌بندی شده است.

همچنین در این پژوهش اشاره شده است که در طول زمان عوامل زیربنایی نظیر مولفه‌های ساختاری، عوامل مقرراتی و تغییرات تکنولوژیکی موجب ارتقای کارآیی بازار سرمایه می‌شوند.