پرداخت یارانه‌ها به شکل فعلی، یکی از تابلوهای ناکارآمدی و غیرعقلایی در کشور است، زیرا یارانه‌ها از یک‌سو همچون برف، آب شده و تاثیر آن در زندگی مردم محو می‌شود و از دیگر سو، در تولید و اشتغال، تاثیر منفی دارد. در دولت گذشته، شیوه توزیع یارانه‌ها، اشتباه بوده و به اقتصاد کشور آسیب وارد کرد و در این دولت، علاوه بر ادامه روش غلط گذشته، حق مردم نادیده گرفته شده است. به گزارش «تابناک»؛ دکتر محسن رضایی از آن دست اقتصاددانانی است که برای حل مساله یارانه‌های نقدی، راهکارهای عملیاتی ارائه داده است. آنچه وی در سایت شخصی اش منتشر کرده است، حاکی از این است که وی راهکار عملیاتی ایده‌هایش را درباره یارانه نقدی برای آگاهی در اختیار عموم قرار داده است. در این گزارش آمده است: مطرح شدن دوباره موضوع یارانه‌ها و نگاهی به روند آن طی هشت سال اخیر، اینجانب را بر آن داشت تا درخصوص شفاف‌سازی آن، توضیحاتی را در معرض افکار عمومی قرار دهم. در تابستان سال گذشته، اینجانب از پرداخت یارانه درآمدی ۱۱۰هزار تومانی به مردم صحبت کردم. در یک ماه اخیر، از سه برابر و پنج برابر شدن یارانه‌ها صحبت به میان آمده است. پرسش این است که میزان واقعی یارانه‌ها چه مقدار است؟ و آیا روش فعلی توزیع یارانه‌ها، روش منطقی و صحیحی است؟ و آیا منابع آن وجود دارد؟ با صراحت عرض می‌کنم که ادامه وضعیت فعلی یارانه‌ها، از یک سو، آن را با مرگ خاموش و ظلم به مردم و از سوی دیگر، با روش غیر اقتصادی همراه کرده است؛ بنابراین، به نظر می‌رسد، لازم است هم در مقدار و هم در روش پرداخت یارانه‌ها، اصلاحاتی انجام شود.

یارانه درآمدی

پرداخت یارانه‌ها به شکل فعلی، یکی از تابلوهای ناکارآمدی و غیرعقلایی در کشور است، زیرا یارانه‌ها از یک‌سو همچون برف، آب شده و تاثیر آن در زندگی مردم محو می‌شود و از دیگر سو، در تولید و اشتغال، تاثیر منفی داشته است. در دولت گذشته، شیوه توزیع یارانه‌ها، اشتباه بود و به اقتصاد کشور آسیب وارد کرد و در این دولت، علاوه بر ادامه روش غلط گذشته، حق مردم نادیده گرفته شده است. پیشنهاد این جانب با رفع اشکالات موجود، تحت عنوان یارانه‌های درآمدی می‌تواند گامی موثر در این جهت باشد.

وفای به عهد

دولت موظف است تعهدات خود به مردم را صادقانه و بدون غل و غش عملی سازد. عدم احساس مسوولیت نسبت به حقوق مردم، گناهی بزرگ و نابخشودنی است. پرده پوشی و فقدان شفافیت در اموری که مستقیم به مردم مربوط می‌شود، اگر آگاهانه باشد، خیانت و اگر ناآگاهانه باشد، خطایی بزرگ است. ارزش امروز هر یارانه ۴۵هزار تومانی نسبت به سال آغاز پرداخت یارانه‌ها، به حدود ۱۰ هزار تومان تنزل یافته است. اگر قصد دولت و مجلس، مرگ خاموش یارانه‌ها است، چرا صادقانه به مردم گفته نشود؟ و اگر غیر از این است، چرا برای جلوگیری از این مرگ خاموش، چاره‌ای اندیشیده نمی‌شود؟ بی‌توجهی دولتمردان به حق قانونی مردم، مشروعیت آنان را زیر سؤال می‌برد. اینکه در گذشته، روش پرداخت یارانه‌ها، نادرست بوده، یک واقعیت است، ولی اینکه امروز، شاهد مرگ خاموش یارانه‌ها هستیم نیز اشتباهی فاحش است. نباید فراموش کنیم که یکی از شعارهای برجسته انقلاب ما تامین عدالت بوده است.

روش و مبلغ پرداخت یارانه‌ها

روش جاری پرداخت یارانه‌ها به اقتصاد ملی، آسیب‌های فراوانی وارد ساخت. فرهنگ گدامنشی را در کشور تقویت کرد، تمایل به کار و تولید را پایین آورد و به حجم بیکاران اختیاری، افزود. با کمک یارانه‌ها، سه هدف مهم دست یافتنی است. یارانه درآمدی می‌تواند کاهش فقر، اشتغال جوانان و افزایش تولید ملی را همزمان تامین کند. یارانه‌های درآمدی، شامل دو بخش یارانه درآمدی و یارانه مصرفی است. اولاً، با افزایش پرداخت یارانه‌ها به هر نفر، ماهانه ۱۱۰‌هزار تومان تعلق می‌گیرد و ثانیا، بخشی از یارانه‌ها برای مصرف و بخش دیگر، سرمایه‌گذاری ‌شده و درآمد ناشی از آن، ماهانه به افراد پرداخت می‌شود. علاوه بر این، با سرمایه‌گذاری‌های خرد در حجم وسیع، منابعی قابل توجه، برای تقویت تولید ملی تامین می‌شود و در نتیجه، اشتغال و تولید ملی افزایش می‌یابد.

منابع یارانه‌ها

فرمول یارانه درآمدی عبارت است از: پرداخت ماهانه ۱۱۰هزار تومان به گروه اول (حدود۵۵ میلیون نفر) و پرداخت مبلغ ماهانه ۵۰ هزار تومان به بقیه افراد، به‌عنوان گروه دوم (حدود ۲۰ تا ۲۵میلیون نفر). علاوه بر این، برای یک تن از هر خانواده بیکار، اشتغال ایجاد می‌کند. جمع هزینه‌های مذکور، حدود ۸۵ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

گروه اول جامعه

با اجرای این طرح هم دریافتی نقد و هم پس‌انداز سالانه قشرهای متوسط و پایین جامعه افزایش می‌یابد، به‌گونه‌ای که در سومین سال اجرای طرح، دریافتی ماهانه نقد هر فرد، ۳۲۰هزار تومان خواهد بود؛ ضمن اینکه در همان سال، ماهانه ۲۴۰هزار تومان پس‌انداز خواهد داشت. در این صورت پس از گذشت سه سال، هر خانواده چهار نفره، حدود ۹میلیون تومان دریافتی نقد و حدود هشت میلیون تومان دارایی پس‌انداز خواهد داشت. علاوه بر این، هر خانواده، به شرط رعایت ضوابط، می‌تواند یکی از افراد بیکار خانوار را به اشتغال برساند.

الف) محاسبات یارانه درآمدی

۱ـ منابع ومصارف یارانه‌ها

درآمد ناشی از فروش فرآورده‌های انرژی

براساس محاسبات رسمی سازمان برنامه و بودجه و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، منابع در اختیار برنامه یارانه‌ای کشور، حدود ۸۵ هزار میلیارد تومان است که با صادرات فرآورده‌ها، حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان و با مبلغی از بودجه عمومی که به آن افزوده می‌شود، برابر صد هزار میلیارد تومان می‌شود. در این طرح، این مبلغ در قالب نقد و پس‌انداز به مردم داده می‌شود؛ یعنی ۷۰هزار میلیارد تومان به گروه اول و ۱۵هزار میلیارد تومان به گروه دوم و ۱۵هزار میلیارد تومان به یارانه وام‌های اشتغال اختصاص می‌یابد.

۲ـ روش‌ پرداخت یارانه‌های درآمدی

در سال اول به گروه نخست، ماهانه ۵۰ هزار تومان نقد و ۶۰‌هزار تومان پس‌انداز اختصاص می‌یابد؛ بنابراین، هر فرد در سال نخست، ۶۰۰ هزار تومان دریافتی نقد و ۷۲۰ هزار تومان پس‌انداز خواهد داشت.

در سال دوم، به هر نفر ماهانه، هفتاد هزار تومان نقد و شصت هزار تومان پس‌انداز اختصاص می‌یابد. در نتیجه هر فرد در سال دوم، هشتصد و چهل هزار تومان دریافتی نقد و در پایان سال دوم، یک میلیون و چهارصد و چهل هزار تومان پس‌انداز خواهد داشت. دولت در سال سوم، ماهانه به هر فرد هشتاد هزار تومان پرداخت نقد و شصت هزار تومان به پس‌اندازهای او اضافه می‌کند و در نتیجه هر نفر در سال سوم، نهصد و شصت هزار تومان پول نقد دریافت می‌کند و در پایان سال سوم، دو میلیون و یکصد و شصت هزار تومان پس‌انداز خواهد داشت. یعنی یک خانوار چهار نفره در سال اول، ماهانه دویست هزار تومان نقد و در سال دوم ماهانه، دویست و شصت هزار تومان نقد و در سال سوم، ماهی سیصد و بیست هزار تومان نقد و در پایان سال سوم، بیش از هشت میلیون تومان پس‌انداز خواهد داشت. چنین خانواده‌هایی یک فرزند بیکارشان شاغل خواهد شد.

ب) اشتغال

با اجرای طرح یارانه‌های درآمدی، طی سه سال، صد و سی هزار میلیارد تومان پس‌انداز می‌شود. دولت، این نقدینگی را با نرخ زیر ۱۰ درصد، به کسانی که‌ اشتغال‌زایی کنند، وام می‌دهد. این مبلغ ده‌برابر پرداخت دولت آقای روحانی برای فعال شدن بنگاه‌های اقتصادی است. دولت، ده هزار میلیارد تومان از سهم یارانه‌ها را به وام اشتغال‌زایی تخصیص می‌دهد. اگر بابت هر شغل، شصت میلیون تومان وام داده شود، دو میلیون شغل به‌وجود می‌آید.

پ) تولید ملی

موتور محرک هر فعالیت اقتصادی و اقتصاد ملی، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری است. جمع‌آوری پس‌اندازهای خرد در مقیاس ده‌ها میلیونی و سرمایه‌گذاری آن، اقتصاد ملی در حال رکود را به تحرک و پویایی می‌رساند و اختصاص منابع ارزان قیمت (زیر ۱۰ درصد سود بانکی) به بنگاه‌ها و صنایع دارای شرایط، محرکی برای افزایش تولید خواهد بود. توزیع این منابع، بین کسب‌وکارهای کوچک، متوسط و بزرگ، باید متناسب با بهره‌وری و بازارداری هر بنگاه صورت گیرد.

ت) درآمدها و هزینه‌های دولت

اجرای این طرح برای دولت درآمدهایی ناشی از رونق اقتصادی خواهد داشت و هزینه‌ای برای تامین بودجه وزارتخانه‌های نفت و نیرو به‌بار می‌آورد زیرا این دو وزارتخانه، درآمدهای ناشی از فرآورده‌های انرژی را در اختیار خزانه و سازمان هدفمندی یارانه‌ها می‌گذارند و طبعا با اجرایی شدن طرح فوق، نیازمند تامین برخی هزینه‌ها خواهند بود که از طریق افزایش درآمدهای مالیاتی ناشی از رونق اقتصادی منبعث از این طرح، تامین خواهد شد و محاسبه آن، سالانه به وسیله خزانه‌داری صورت می‌گیرد. البته اگر دولت، مصوبه مجلس را عملی سازد، پانزده هزار میلیارد تومان بابت سایر هزینه‌های دولت، آزاد می‌شود.

ث) بدیهی است در آینده می‌توان ابعاد درآمدسازی و اشتغال‌آفرینی طرح یارانه درآمدی را ارتقا بخشید ولی در آغاز اجرای آن، باید جنبه‌های مصرفی یارانه‌ها حفظ شود.