چشم‌ها را بگشاییم!

علیرضا مجمع

امروز ۲۱ شهریور، روز ملی سینما است. روزی که در حدود ۱۱۰سال پیش اولین دوربین فیلمبرداری وارد ایران شد و از آن روز بود که چرخ سینمای ایران با تصاویر متحرک مظفرالدین شاه که از چشم دوربین عکاسباشی ضبط شد چرخید و تاکنون این چرخ دوار خوب یا بد به حیات خود ادامه داده است و نام این روز شده است روز ملی سینما. ۱۵۰فیلم، ۲۰۰ سالن، ۳۶۵روز

پیش از هر چیزی نکته‌ای که در این روز قابل بررسی و مداقه است این است که در این سال‌ها (عمدتا در سال‌های اخیر مابین ۷۶ و ۸۶) چه نتایج و ثمراتی از تلاش‌های قبلی‌مان گرفته‌ایم. هنوز پس از سال‌ها که از وقوع انقلاب اسلامی می‌گذرد، نه تنها پیشرفت قابل توجهی در ساختن سالن سینما نداشته‌‌ایم که در این زمینه به شدت پسرفت هم داشته‌ایم. سالن‌های سینمای ایران یکی پس از دیگری به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل درمی‌آیند و این در حالی است که حجم تولیدات سینمای ایران در شهریور ۸۷ بنابر اعلام بنیاد سینمایی فارابی حدود ۸۹ فیلم اعلام شده است. این ۸۹ فیلم اگر هم به فرض به مرحله پایان تولید خود برسند به حدود ۶۰فیلم دیگری که آماده نمایش هستند اضافه می‌شوند. این رقم حدودا ۱۵۰فیلمی را اگر در رقم متوسط تولید ۳۰۰میلیون تومان ضرب کنیم، به رقم متوسط تولید سینمای ایران در یک سال می‌رسیم یعنی عددی معادل ۴۵میلیارد تومان. این البته تنها هزینه تولید است، هزینه پخش و تبلیغات هر فیلم را هم اگر به این رقم اضافه کنید به رقم سرسام‌آوری می‌رسید. با این پیش‌فرض‌ها به تعداد سالن‌های سینمایمان هم نگاهی بیندازیم. تا چند سال قبل که از تعداد سالن‌های سینمای ما کم نشده بود، حدود زیر سیصد سالن در کل کشور داشتیم که از این تعداد حدود ۹۰ سالن سینما در تهران است که اگر این ۹۰ سالن را به تعداد اندکی که در مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ وجود دارد اضافه کنیم، تصور نمی‌رود به ۲۰۰ سالن برسد. یعنی ما در کل کشور ۲۰۰ سالن فعال داریم و حدود ۱۵۰فیلم که قرار است طی سال در این سالن‌ها اکران شوند. از سوی دیگر اگر در نظر بگیریم در ۳۶۵ روز سال، قرار است ۱۵۰ فیلم روی پرده برود، به طور متوسط به هر فیلم ۴۳/۲روز می‌رسد. از زاویه دیگر این ۲۰۰ سالن قرار است ۱۵۰ فیلم را روی پرده ببرند، یعنی به هر سالن متوسط ۳۳/۱فیلم می‌رسد. با دقت به این اعداد و ارقام باید به وضعیت اسفبار تعداد سالن‌های سینما در مقابل حجم فیلم‌های تولید شده پی ببرید. این در حالی است که از ۱۲ماه سال، عملا سینمای ما ۵ ماه (ماه محرم و صفر، ماه رمضان و دو ماه آخر سال) تعطیل بالقوه است.

سینمای ملی، نیاز ملی، عزم ملی، نقد ملی

از پیشینیان شنیده‌ایم اگر می‌خواهید مساله‌ای برایتان به وقوع بپیوندد، آن را به نیاز تبدیل کنید. سینما باید برای ما به نیاز تبدیل شود. این نیاز عزم ملی می‌خواهد و البته سینمای ملی ما باید از زاویه این حاشیه‌ها عبور کند، درست بیندیشد، درست ببیند و کمبودها و نقص‌ها را مرتفع کند. از سوی دیگر نکته مهمی که به آن دقت کافی نمی‌شود، این است که سینمای ما در حال حاضر به نقد نیاز دارد. سینمای ملی، نقد ملی هم می‌خواهد بدون نقد سینما ابتر است و ناقص.

نام این روز، بیهوده گذاشته نشده است. پس اگر زودتر نیندیشیم از ما جلو می‌افتند، کما اینکه اگر چشم‌ها را باز کنیم می‌بینیم که حالا هم به لحاظ اقتصادی همین همسایه‌های کوچولوی خلیج‌فارس با جشنواره‌های دهان پرکنشان گوی سبقت را ازما ربوده‌اند. پس خودمان را گول نزنیم و بجنبیم.