عبدالعلی دستغیب معتقد است نقد ادبی با نظریه ادبی متفاوت است و تلاش منتقد برای انطباق یک نظریه ادبی با یک کتاب، نقد ادبی را شکل نمی‌دهد. به گزارش فارس، نشست نقد و بررسی مجموعه داستان «اژدهاکشان» نوشته یوسف علیخانی، با سخنرانی عبدالعلی دستغیب و علی عباسی در سرای اهل قلم برگزار شد. دستغیب در این برنامه گفت: ما در جلسه نقد مساله‌ای به نام «بررسی» نداریم، بلکه آثار مورد سنجش قرار می‌گیرند. در سال‌های اخیر نقدهای مناسب و خوبی ارائه شده مخصوصا از بانوان نقدهای خوبی خوانده‌ام. وی افزود: اظهارات اغلب افراد منتقدی که درباره مدرن و پست مدرن صحبت می‌کنند، نامفهوم است، زیرا زبان آنها ساختگی است و من با این شیوه موافق نیستم. منتقد باید صراحتا نظرات خود را ارائه دهد که البته لازم است دلایلی از متن یا خارج از متن ارائه شود. وی به نقدهای ابتدایی اشاره کرد و افزود: اگر نقدهای اولیه زبان فارسی همانند نقدهایی که علی‌دشتی و همانند وی نوشته‌اند مورد توجه و بررسی قرار گیرد، مشخص می‌شود که به راحتی مطالبی مهم بدون ساختارشکنی ارائه شده است.

دستغیب گفت: در نقد باید معنی گرفته شود؛ چرا که دریافت لفظ «هنر» محسوب نمی‌شود. وی ادامه داد: یک منتقد باید بداند یک متن چه می‌گوید، بعد دریافت کند که چگونه می‌تواند آن را به علاقه‌مندان زبان فارسی منتقل کند. این منتقد افزود: این مساله بسیار مهمی است؛ چرا که اگر ما متوجه نشویم که نظریه‌پردازان اروپایی و آمریکایی چه مقصودی داشته‌اند ناچار به تکرار می‌شویم. دستغیب افزود: سابقه نقد ادبی به شکل منسجم نداشته‌ایم، ولی بحث‌های نقد ادبی در کتاب‌های قدیمی امثال جرجانی یا خواجه‌نصیر که آمده بحث در باب سخنوری است و می‌خواهد بداند تشبیه استعاره یا جمله به لحاظ دستوری چگونه است. وی در مورد کتاب اژدهاکشان گفت: این کتاب دومین مجموعه از آثار علیخانی است که هر دو در یک حال و هوا و به لحاظ گفت‌وگو شبیه به هم و در منطقه الموت (یکی از مراکز جنبش اسماعیلیان) بیان شده است. این منتقد ادامه داد: ساکنان این منطقه به دور از تمدن بوده‌اند. زمان نگارش در کتاب قید نشده ولی دلایل و نشانه‌هایی وجود دارد که در چه زمان و مکانی وقایع رخ داده و نظر شهری‌ها به اهالی روستا چگونه است. دستغیب افزود: داستان دارای فضای بومی است و بسیار به دل خواننده می‌نشیند. من هر دو مجموعه علیخانی را با دقت خواندم و شاید جزو اولین افرادی بودم که در مورد اولین مجموعه وی نقد نوشتم. این منتقد تصریح کرد: مجموعه علیخانی دارای چند خصوصیت است که به دل می‌نشیند؛ چرا که دوره‌ای که این حرف‌ها بیان می‌شد در حال گذر و سپری شدن است، شهرها در حال رسیدن به روستاها است. گفت‌وگوها در کتاب به زبان محلی و در یک فضای محلی آورده شده است و پس از مطالعه داستان خواننده به این نتیجه می‌رسد که در یک فضای بومی به سر می‌برد.