کتاب «تروریسم نوین» منتشر شد
تروریسم چگونه کار میکند؟
از حیث استراتژیک، شاید به جرات بتوان گفت که در دهه‌های اخیر پدیده تروریسم یکی از پدیده‌های مهم تهدیدکننده بقای حکومت‌ها بوده است. این پدیده نیز همچون دیگر پدیده‌ها همواره در تلاش بوده تا خود را به ابزارهای مدرن دنیا مجهز کند و برای حفظ موجودیت خود و دست یافتن به اهداف مد نظرش، از ابزارها، تاکتیکها و راهبردهای مدرن استفاده کند. از این رو، آشنایی با تروریسم نوین و ابزارها، تاکتیکها و راهبردهای آن برای سیاستگذاران این حوزه اهمیت زیادی دارد. پژوهشگرانی که کتاب حاضر را نوشته‌اند، اهل آلمان هستند. استفان گورتز، استادیار دانشگاه پلیس فدرال آلمان (Bundespolizei) است. اعزام او به خارج از کشور به‌عنوان افسر نیروهای مسلح آلمان پای او را به بوسنی و لبنان باز کرد. او مدرک لیسانس و فوق‌لیسانس خود را در رشته علوم سیاسی و دکترا را در مطالعات امنیتی و روابط بینالملل اخذ کرد. او بیش از ۱۰۰ مقاله علمی و ۹ کتاب منتشر کرده که باعث شده است به یکی از «متخصصان» معاصر آلمان در زمینه‌های اسلام‌گرایی، سلفی‌گری و جهادی در آلمان تبدیل شود. الکساندر ای.استرایت‌پارث، افسر ستاد در مرکز ارتباطات عملیاتی نیروهای مسلح آلمان (Zentrum Operative Kommunikation der Bundeswehr) است.اعزام او نیز به خارج از کشور پای او را به کوزوو و افغانستان کشاند؛ جایی که در زمینه‌های تحلیل مخاطبان هدف، عملیات روانی و مشاوره رسانه‌ای کار کرد. او قبل از ورود به ارتش، افسر ذخیره و مشاور مدیریت و امور عمومی بود. او مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته علوم سیاسی و تاریخ مدرن در فرایبورگ در Breisgau، آلمان و پس از آن کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی در امور عمومی و رهبری را در برلین به پایان رساند. به این ترتیب، این کتاب به بررسی بازیگران، راهبردها و تاکتیکهای تروریسم نوین و جنایات سازمان‌یافته فراملی در سراسر جهان می‌پردازد. نویسندگان رویکردی میان رشتهای برای درک ایدئولوژی‌ها، اشکال همکاری و ابزارهای تکنولوژیک مورد استفاده در اشکال جدید تروریسم اتخاذ میکنند.
نظریه
با گذشت زمان، می‌‌توان گفت که تروریسم‌پژوهی، یک حوزه پیچیده است که از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار میگیرد: در سطح ملی یا بین‌‌المللی از حیث اکتشافی، در علوم سیاسی از حیث نظری و در روابط بینالملل از منظر جامعه‌‌شناسی وغیره. علوم اجتماعی بین‌‌المللی در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست‌ویکم پی برد که یافتن تعریفی از تروریسم که با اقبال اجماع جهانی روبه‌رو باشد، غیرممکن است. «تعریف» عمومی پذیرفته‌شده از تروریسم وجود ندارد؛ زیرا تروریسم پدیده‌‌ای منسجم نیست. افزون بر این، تروریسم را باید به‌عنوان راهبرد بازیگران بسیار متفاوت درک کرد. وانگهی، تحلیل حاضر، تروریسم را گزینه راهبردی بازیگرانی که منطقی عمل میکنند، تلقی میکند. «تروریسم را می‌‌توان راهی منطقی برای پیگیری منافع حداکثر در صحنه سیاسی دانست. در میان گزینه‌های زیاد، تروریسم برای سازمان‌های رادیکال در دسترس است.» شناخت فعلی راهبرد «دولت اسلامی» (داعش) نشان می‌‌دهد که داعش از تروریسم به‌عنوان یکی از ابزارهای تاکتیکی جدا از تاکتیکهای منظم نظامی مانند اقدامات تهاجمی و دفاعی واحدهای نظامی یا شبه نظامی استفاده میکند.
روش تجربی
طراحی این تحلیل بین‌‌رشته‌‌ای، مقایسه‌‌ای است و از لحاظ تجربی روی موارد جدید درباره تروریسم نوین تمرکز دارد. ویژگی‌‌های تحلیلی تروریسم نوین در سطوح زیر بررسی میشود:
• بازیگران
• راهبرد
• تاکتیکها
• دکترین
• ابزار، سلاح، روش
• تعامل، همکاری و ادغام بازیگران و راهبردهای جرم سازمان یافته و جهادگرایی.
جهادگرایی بین‌‌المللی به‌عنوان نوعی تروریسم نوین در فصل ۲ با تاکید بر ایدئولوژی جهادی آن تحلیل خواهد شد. طرح این تحلیل بیشتر برگرفته از علوم سیاسی است و مفهوم جهاد را با ارجاع به پیامدهای سیاسی، راهبردی و عملیاتی آن به تصویر می‌‌کشد. علاوه بر این، مساله رابطه دین و تروریسم نیز بررسی شده است؛ زیرا جهاد به منزله الهیات (سطح تحلیل دین) و همچنین یک راهبرد و دکترین تلقی شده است. همه این پارامترها مفهوم چند صد ساله جهاد را شکل می‌‌دهند. تحلیل الهیات، راهبرد و آموزه‌های جهاد قرن بیستم و بیست‌ویکم منجر به دسته‌‌بندی‌‌هایی از روحانیون «قدیم» و «نو» جهاد میشود. همان‌طور که در فصل ۲ با اشاره به مطالعات اسلامی بین‌‌المللی شرح داده شده است، از نظر تجربی، روحانیون اصلی جهاد مورد بررسی قرار می‌‌گیرند. طراحی مقوله تحلیلی جدید «مبلغان جدید جهاد» نشان می‌‌دهد که ایدئولوژی جهادگرایی بیش از الهیات اسلام‌‌گرایانه نمود دارد. به‌طور خاص، راهبرد و آموزه جهادگرایی منجر به نتایج تاکتیکی میشود. برای مثال جهاد فردی که نوعی تروریسم سطح پایین برای تنها فعالان جهادی است.
طولانی‌‌ترین فصل تجربی، فصل ۳، موارد زیر را بررسی میکند: همکاری، تعامل و ادغام جرم سازمان‌یافته فراملی و جهادگرایی بین‌‌المللی در سطوح مختلف تحلیل. برای مثال کشت مواد مخدر، حمل‌ونقل مواد مخدر و قاچاق مواد مخدر، آدم‌‌ربایی با هدف اخاذی و سایر پارامترها و بازیگران و تحلیل تجربی بازیگران تروریسم نوین. همچنین بررسی انصارالدین، المُرابطون و القاعده در مغرب اسلامی به وضوح نشان می‌‌دهند که پارامترهای تروریسم نوین در سراسر جهان در حال گسترش هستند.
این پارامترها عبارتند از شبکه و ساختار سلولی غیرمتمرکز، تامین مالی چندگانه و ناهمگن جرائم سازمان‌یافته، برنامه‌های سیاسی مذهبی بازیگران منطقه‌‌ای و بین‌‌المللی و ساختار اعضای آنها. پژوهش حاضر از تخصص میان رشتهای علوم سیاسی، روابط بینالملل، مطالعات آفریقایی و مطالعات منطقه‌‌ای خاورمیانه برای تحلیل تعامل، همکاری و ادغام بازیگران منطقه‌‌ای و بین‌‌المللی، راهبردها و تاکتیکهای جرایم سازمان‌یافته و جهادگرایی بین‌‌المللی بهره میگیرد. تحلیل بازیگران منتخب، شبکه حقانی، شرکت دی و لشکر طیبه نشان می‌‌دهد که چه چیزهای جدیدی درباره تروریسم نوین در قالب راهبردی، تاکتیکی و همکاری پرسنل و تاکتیکهای ترکیبی مانند آدم‌‌ربایی برای اخاذی وجود دارد. در فصل ۴ ابزارهای جدید فناوری اینترنت و رسانه‌های مخابراتی قرن بیست‌ویکم با استفاده از علوم سیاسی، جامعه‌‌شناسی و علوم رسانه به‌عنوان ابزارهای ضروری یا تعویض‌‌کننده‌های بازی تحلیل می‌‌شوند. این واقعیت را به یاد داشته باشید که یک سازمان تروریستی مانند القاعده بیش از ۲۰سال است در حیات خود به استفاده از اینترنت ادامه داده است؛ درحالی‌که گروه‌های تروریستی به‌طور متوسط کمتر از یک‌سال استفاده کرده‌‌اند. آنچه محل تردید نیست، این است که (داعش) چنین گروه عظیمی از مبارزان و هواداران خارجی اروپایی را برای جهاد خود در سوریه و عراق و حملات تروریستی در کشورهای غربی بدون وجود اینترنت و رسانه‌های اجتماعی استخدام نکرده است. فصل ۴ با تحلیل راهبردها و تاکتیکهای سازمان‌های جهادی در اینترنت شروع میکند و اینترنت را ابزاری جهادی برای تبلیغات، شبکه‌های اجتماعی، ارتباطات و کنترل تاکتیکی حملات بررسی میکند. در سطح علوم سیاسی و همچنین در سطح روابط بینالملل، راهبردها و تاکتیکهای تروریسم نو در فصل ۵ بررسی شده است. این تحلیل دارای دو سطح است: سطح سازمان‌های جهادی بین‌‌المللی مانند القاعده و (داعش)و فعالان تنها و سلول‌‌ها به عنوان بازیگران تروریسم سطح پایین، حملات منتخب جهادی که در سال‌های اخیر در اروپا انجام شده است، از نظر تاکتیکی مورد بررسی قرار میگیرد و شدت عملیات جدید را نشان می‌‌دهد.
نتیجه گیری
نتیجه این تحقیق نظری و تجربی که شامل بازیگران بی‌‌شماری از جهادگرایی بین‌‌المللی و جرایم سازمان‌یافته (منطقه‌‌ای و فراملی) و همچنین راهبردها و تاکتیکهای آنها میشود، تروریسم نوین است. تروریسم نوین چیزی بیش از یک سازمان تروریستی صرف است. تروریسم نوین در سطوح ایدئولوژی و همکاری و حتی ادغام با سایر بازیگران، استفاده از ابزارهای فناوری اینترنت و سطح راهبرد و تاکتیکها نوین است. تحلیل علمی (علوم سیاسی، روابط بینالملل، حقوق، مطالعات منطقه‌‌ای آفریقا و خاورمیانه و اقتصاد) و تحلیل مقامات امنیتی باید سطوح این تروریسم نوین و افزون بر همه، تعامل و ارتباط متقابل آنها را شناسایی و بررسی کنند. هدف این کتاب شناسایی و بررسی سطوح مختلف تروریسم نوین است.
