استفاده از «معماری» برای توسعه گردشگری

بنابراین معماری و طراحی شهری و برندینگ فضای شهری، توجه به مکان، خاطره جمعی و مکان‌سازی از زیرساخت‌های اساسی صنعت گردشگری برای ورود به فضای رقابتی این صنعت به‌شمار می‌رود. در اصل گسترش گردشگری بدون بهره‌گیری از ظرفیت‌های معمارانه و بافت‌های شهری که حاصل زیست متراکم شده اقتصادی و فرهنگی یک جامعه است، جز در حوزه‌هایی مانند طبیعت‌گردی میسر نخواهد بود. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران یکی از مراکز ارائه خدمات مشاوره‌ای و ارائه‌دهنده راه‌حل‌های برنامه‌ریزی و طراحی برای تصمیم‌گیرندگان عمومی و صاحبان سرمایه در بخش‌خصوصی در حوزه‌های برنامه‌ریزی فضایی، شهرسازی و معماری در ایران به‌شمار می‌رود. یکی از دغدغه‌های این مرکز، توسعه بافت‌های شهری و خلق ایده‌های معماری با رویکرد گردشگری و به عنوان یک زیرساخت در این حوزه است.

 تهیه طرح‌ کالبدی ملی در مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران

مدیرعامل مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران با اشاره به تاسیس این مرکز در سال ۱۳۶۹، می‌گوید: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران در این سال بنا بر مقتضیات کشور به عنوان بازوی فنی و مشاوره‌ای نظام برنامه‌ریزی رسمی کشور در وزارت مسکن و شهرسازی تاسیس شد.

فریبرز دولت‌آبادی با اظهار اینکه این موسسه نقش قابل توجهی در تهیه طرح‌های توسعه منطقه‌ای کشور داشته است، اضافه می‌کند:‌ طرح‌ کالبدی ملی، ۶ طرح کالبدی منطقه‌ای و همچنین طرح‌های مهمی مانند مجموعه شهری تهران و طرح آمایش دو استان کشور در مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران تهیه و تدوین شده‌اند.

وی با یادآوری اینکه این موسسه در سال ۱۳۹۲ به بخش خصوصی واگذار شد، تصریح می‌کند: با واگذاری مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران به گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران - سمگا، روند بروز ایده‌های نو و خلاقانه تجدید و تثبیت شد و امروز این موسسه از مطرح‌ترین ‌نام‌ها در حوزه ارائه خدمات مشاوره‌ شهرسازی، طراحی شهری و معماری کشور محسوب می‌شود.

 تالیف بیش از یکصد عنوان پژوهش و کتاب

دولت‌آبادی، از واگذاری این موسسه به بخش خصوصی به عنوان یک الگوی موفق یاد می‌کند و می‌گوید: یکی از دلایل عمده این امر، بدنه فنی آشنا با موضوع است که مانع اخلال در روندها و بهره‌برداری از تجارب تاریخی این موسسه در نظام برنامه‌ریزی کشور شد؛ ضمن اینکه رویکرد مدیریت به سمت بهره‌مندی از نسل جدید نیروهای متخصص است که به توان این تشکیلات افزود.

مدیرعامل مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران با اظهار اینکه این موسسه با وجود واگذاری به بخش خصوصی، همچنان یکی از مهم‌ترین مراجع نظام برنامه‌ریزی منطقه‌ای، معماری، شهرسازی و تهیه طرح‌های شهری در کشور به‌شمار می‌رود، یادآور می‌شود: ساماندهی حوضه‌های آبریز تامین آب شرب تهران یکی از طرح‌های مهم امروز مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران است.

به گفته وی همچنین این مرکز درباره گردآوری، مستندسازی و پژوهش در حوزه تخصصی خود، صاحب بیش از یکصد عنوان پژوهش و کتاب منتشر شده در مقیاس‌های مختلف، از معماری تا برنامه‌ریزی منطقه‌ای و ملی است.

دولت‌آبادی همچنین ابراز امیدواری می‌کند که با ورود جدی‌تر موسسه به موضوع خدمات مشاوره معماری که پیشینه‌ای هفت ساله دارد، بتواند در این عرصه نیز نقش تعیین‌کننده و الگوسازی ایفا کند.

 همواره نیازمند بازتعریف طراحی فضاهای زندگی هستیم

وی یکی از ماموریت‌های جدید این مرکز را توسعه نگاه به معماری و طراحی شهری به مثابه یک زیرساخت گردشگری دانست و اظهار می‌کند: می‌توان معماری در این حوزه را از دو بعد بررسی کرد که‌ ساخت و توسعه بنا، فضا و زیرساخت‌هایی همچون هتل‌ها، فضاهای اقامتی-تفریحی، موزه‌ها و... یک بعد آن به‌شمار می‌رود. دولت‌آبادی در توضیح بعد دوم می‌گوید: در نظر گرفتن کارکرد و سوژه‌های معماری در مقیاس طراحی شهری، بعد دیگر موضوع است؛ به آن معنا که همزمان باتوجه‌به تک بناها باید قصد پاسخگویی به صنعت توریسم را از طریق توجه به بافت‌های شهری نیز داشت.

مدیرعامل مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران با بیان اینکه از معماری به عنوان ثروت فرهنگی در جذب توریست یاد می‌شود، توضیح می‌دهد: هرچه به این تولید فرهنگی عمیق‌تر نگریسته و از اقلیم، زمینه و فرهنگ منطقه برگرفته شود، نتیجه حاصل از آن بی‌همتاتر خواهد بود.

دولت‌آبادی با اظهار اینکه این‌ها بخشی از چالش‌هایی است که رابطه نزدیک و دوسویه معماری و گردشگری را معنا می‌بخشد، تصریح می‌کند: باتوجه‌به تغییرات گسترده اقتصادی، تکنولوژیکی، فرهنگی و روابط اجتماعی و همچنین تاثیرپذیری صنعت توریسم از آنها، همواره نیاز به معاصرسازی میراث فرهنگی برای جذب کارکردهای نو احساس می‌شود.

وی در تکمیل توضیح خود اضافه می‌کند: در این راستا طراحی معماری و شهری خلاقانه و مبتنی بر روابط جدید اجتماعی و تکنولوژی‌های نو، اهمیت بناهای تاریخی، تکامل تدریجی بافت منطقه و مراقبت از آنها و گاهی تغییر عملکرد آنها برای صیانت از میراث گذشتگان ضروری است.