نجات «تهران قدیم» از مانع «میراث»

وحیدرضا انارکی‌‌‌محمدی، شهردار منطقه ۱۲ در مورد آخرین وضعیت نوسازی بافت‌‌‌های فرسوده و بهسازی بافت تاریخی در این منطقه با تاکید بر اینکه وجود بافت فرسوده، ناپایدار و همچنین بافت تاریخی در منطقه ۱۲ باعث شده تا  به دلیل محدودیت‌های قانونی از جمله قوانین میراثی، بی‌رغبتی مالکان به نوسازی، کم‌برخورداری برخی از محلات و... بیش از نیمی از این منطقه در محدوده بافت فرسوده قرار گیرد، گفت: به‌رغم اینکه بافت فرسوده این منطقه دارای ویژگی‌‌‌هایی مانند ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری را مانند سایر مناطق شهر تهران دارد اما زمانی این معضلات به یک گره بزرگ در حوزه شهرسازی تبدیل می‌شود که بافت فرسوده و ناپایدار در میانه بافت تاریخی و میراثی قرار می‌گیرد. در این صورت است که حتی مشوق‌‌‌های شهرسازی نیز نمی‌تواند مالکان را ترغیب به نوسازی و بهسازی املاک فرسوده و ناپایدار کند، چرا که قوانین میراثی عاقبت این املاک و محله‌‌‌ها را تعیین می‌کند.

وی ادامه داد: در کنار بافت مسکونی موجود بازار در محدوده ۱۱۲ هکتاری که به دلیل قدیمی، تاریخی و فرسوده بودن این بافت در زمره محدوده‌‌‌های ناایمن شهر تهران و البته کسبه قرار گرفته است، حوادث ریز و درشتی که در محدوده بازار به عنوان قلب اقتصادی تهران و بلکه کشور روی می‌دهد و آتشی که هر از گاهی از داخل انبارهای واقع در محدوده بازار زبانه می‌کشد، دلیل ناایمن بودن این محدوده است. به‌رغم اینکه سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران تمام تلاش خود را کرده تا با دسترسی آسان ایستگاه‌‌‌های آتش‌‌‌نشانی شدت حوادث را در این محدوده تاریخی و اقتصادی پایین بیاورد و شهرداری منطقه ۱۲ نیز طرح‌‌‌هایی را در جهت افزایش ایمنی بازار اجرا می‌کند، اما همچنان مشکلاتی در این زمینه وجود دارد.

وی با بیان اینکه در واقع می‌توان به این مساله اشاره کرد که از مساحت ‌هزار و ۶۰۰ هکتاری منطقه ۱۲، ۵۶۰ تا ۵۷۰ هکتار از این محدوده در محدوده بافت فرسوده و ناپایدار قرار دارد، گفت: طبق توافقی که با معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران انجام شده، مقرر شده تا املاکی که در محدوده میراثی منطقه قرار گرفته و محدودیت ارتفاعی تا ۱۰.۵ متر دارند مانند محله‌‌‌های تاریخی سنگلج، امامزاده یحیی و... که مجوز ساخت بیشتر از سه طبقه را نیز به دلیل قوانین میراثی ندارند؛ بتوانند چهار طبقه بسازند.

شهردار منطقه ۱۲ ادامه داد: به دلیل قوانین میراثی در حال حاضر هیچ رغبتی برای ساخت‌وساز و احیای بافت فرسوده در این محدوده‌‌‌ها وجود ندارد. اما این توافق باعث می‌شود تا مالکان به جای اینکه کف ملک را همسطح زمین بسازند ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر به زیر بروند تا مجوز چهار طبقه را بگیرند. در این صورت قوانین میراثی مبنی بر رعایت ارتفاع نیز از سوی این مالکان رعایت می‌شود.

محمدی‌انارکی با بیان اینکه یکی دیگر از اتفاقات خوب در این زمینه مصوبه بیست چهل شورای شهر تهران است، توضیح داد: این مصوبه مربوط به املاکی است که به ثبت میراث فرهنگی رسیده و عملا اجازه ساخت‌وساز و البته تخریب را ندارند. اگر مالک تصمیم به تغییر کاربری این ملک از مسکونی به فرهنگی یا تجاری داشته باشد، طبق قوانین قبلی باید عوارض این تغییر کاربری را پرداخت می‌‌‌کرد، اما این مصوبه این امکان را به مالکان خانه‌‌‌های تاریخی می‌دهد که بدون پرداخت عوارض اقدام به مرمت بنای تاریخی خود و از همه مهم‌تر تغییر کاربری کنند. همچنین این مصوبه امکان دریافت یکسری خدمات پشتیبانی مانند ساخت سرویس بهداشتی در این مجموعه‌‌‌ها را می‌دهد و به زودی آثار اتفاقات خیلی خوب این قانون بیست چهل در این منطقه بروز می‌کند و باعث رونق و احیای بیشتر بافت‌های تاریخی خواهد شد.

وی افزود: بر اساس این مصوبه با هدف حمایت از مرمت و احیای بناهای تاریخی و ارزشمند، در صورت نیاز به احداث الحاقات جدید مشروط به عدم‌آسیب‌‌‌رسانی هویتی، تاریخی، کالبدی، بصری، سازه‌‌‌ای و رعایت ایمنی بنای مذکور، پس از تایید وزارت میراث فرهنگی، الحاقات جدید با رعایت حقوق مالکان مشاعی و همجوار تا حداکثر ۲۰‌درصد مساحت اعیانی بنای تاریخی موجود و تا سقف ۲۰۰ مترمربع صرفا جهت تامین فضای پشتیبانی مرتبط (غیر‌تجاری) شامل سرویس بهداشتی، آشپزخانه، تاسیسات، پارکینگ و نظایر آن مجاز و عوارض الحاقات جدید به صورت فضای پشتیبان مشمول بخشودگی بند ۵-۳ مصوبه بیست چهل است.

وی همچنین در مورد سرانجام ایمن‌سازی بازار تهران با تاکید بر اینکه عمده موضوعاتی که در بازار وجود دارد به علت تعدد دستگاه‌‌‌هاست به گونه‌‌‌ای که ۳۰‌درصد بازار اوقافی است که باید سازمان اوقاف به تکلیف خود عمل کند. همچنین ۴۰‌درصد بازار نیز در حوزه میراث فرهنگی است و بقیه بازار نیز متاثر از مسائل میراثی است که باید هر اقدامی در بازار تهران با نظر میراث فرهنگی باشد، اما باز هم در این مدت، اتفاقات خوبی رخ داده و ۳۴ سرای بازار و تیمچه و بالغ بر ۳هزار واحد تجاری ایمن‌‌‌سازی شدند، گفت: البته باید صنوف هم اقداماتی در این زمینه انجام دهند و فارغ از رابطه مالک و سرقفلی و... باید به ایمن‌سازی ملک خود اقدام کنند.

محمدی افزود: با اعتبارات جاری شهرداری امکان تحقق ایمن‌‌‌سازی بازار میسر نیست و بحران حل نمی‌شود و باید اعتباری بگذاریم و یک کار رقابتی شکل بگیرد تا ۳۴ سرا در حوزه ایمن‌سازی رقابت کنند. البته داخل سراها و مجموعه‌‌‌ها مشکلی نیست و کسبه مکلف به ایمن‌‌‌سازی هستند و دستور مراجع قضایی را هم گرفتیم پس هیچ مانعی در ایمن‌سازی بازار وجود ندارد، اما باید اعتبار و ردیف ایمنی برای بازار داشته باشیم و البته سهم شهرداری در ایمن‌سازی ۲۰‌درصد است.

 وی با بیان اینکه لازم است ارگان‌‌‌هایی همچون شهرداری، اداره برق، سازمان اوقاف و... نیز کار خود را کامل و با سرعت انجام دهند، افزود: به عنوان مثال یکی از مهم‌ترین موضوعات ما در حوزه ایمن‌‌‌سازی بازار، بحث برق است، از این رو برای ایمن‌‌‌سازی باید اداره برق که موظف به تامین خطوط انتقال تا پشت کنتور برق مشترکان است، به موضوع ایمن‌‌‌سازی در حوزه وظایف خود توجه ویژه‌‌‌ای کنند. بر همین اساس ما نیز در شهرداری جلسه بسیار مهمی داشتیم تا اعتبار ویژه‌‌‌ای را مختص ایمن‌‌‌سازی در بازار تهران در نظر بگیریم و برای اولین بار ردیف بودجه ویژه‌‌‌ای را مختص ایمن‌‌‌سازی بازار تهران اختصاص دهیم و در کنار آن، مشاوری را به کار بگیریم تا یک نقشه راه دقیق برای ایمن‌‌‌سازی ترسیم شده و ایمن‌سازی بر اساس این نقشه انجام شود.انارکی‌‌‌محمدی در پایان اظهار کرد: مشاور در حال تهیه طرح ایمن‌‌‌سازی بازار است تا تکلیف کار را برای همه مشخص کند. در سال‌جاری بر اساس نقشه راهی که در این زمینه داریم، اقدامات لازم را برای ایمن‌‌‌سازی بازار انجام می‌‌‌دهیم.